Артур Дойль - Вампір у Сасэксе

— Вітаю, Ўотсан, — сказаў ён, і голас яго быў па-ранейшаму глыбокі і сардэчны. — Вы не падобны да хлопца, якога я выкінуў за канаты ў натоўп на полі ў Олд-Дзір. Думаю, я таксама крыху змяніўся. Але мяне састарылі апошнія дзень-два. З вашай тэлеграмы, містэр Холмс, я зразумеў, што няма сэнсу ўдаваць з сябе чыйгосьці прадстаўніка.

— Прасцей дзейнічаць наўпрост, — адказаў Холмс.

— Безумоўна. Але вы можаце ўявіць, як складана гаварыць пра жанчыну, якую ты павінен абараняць і падтрымліваць. Што я магу зрабіць? Як мне ісці ў паліцыю з такой гісторыяй? Дый дзяцей трэба бараніць. Гэта вар’яцтва, містэр Холмс? Гэта штосьці ў крыві? У вашай практыцы былі падобныя выпадкі? Дзеля ўсяго святога, парайце мне што-небудзь, бо я збіты з тропу...

— Гэта натуральна, містэр Фэргюсан. А цяпер сядзьце сюды, вазьміце сябе ў рукі і дакладна адкажыце на некалькі маіх пытанняў. Магу вас упэўніць, што мяне нічога з тропу не збівае, і я не сумняюся, што рашэнне мы знойдзем. Перш за ўсё скажыце, якія захады вы зрабілі. Вашая жонка ўсё яшчэ побач з дзецьмі?

— Паміж намі адбылася жудасная сцэна. Яна ўмее моцна кахаць, містэр Холмс. Калі якая жанчына і кахала мужа ўсім сэрцам і ўсёй душою, дык гэта мая жонка. Выкрыццё гэтай неверагоднай, жудаснай таямніцы было для яе ўдарам. Яна нічога нават не сказала. Не адказала на мае папрокі, а толькі зірнула нейкім дзікім, безнадзейным поглядам. Потым кінулася да свайго пакоя і замкнулася там. З таго часу яна адмаўляецца мяне бачыць. У яе ёсць пакаёўка, што служыла ёй да нашага шлюбу, Далорэс — хутчэй сяброўка, чым слуга. Яна прыносіць ёй ежу.

— Значыць, непасрэднай небяспекі для дзіцяці няма?

— Нянька, місіс Мэйсан, паклялася, што не пакіне яго ні ўночы, ні ўдзень. Я цалкам ёй давяраю і больш непакоюся за беднага маленькага Джэка, бо, як я вам пісаў, жонка двойчы на яго накідвалася.

— Але ні разу не параніла?

— Не, толькі жорстка пабіла. І гэта яшчэ больш жудасна, бо ён — няшчасны бяскрыўдны калека, — спакутаваны твар Фэргюсана палагаднеў, калі ён казаў пра сына. — Здавалася б, стан майго дарагога хлопчыка змякчыў бы любое сэрца. У дзяцінстве ён упаў і пашкодзіў спіну, містэр Холмс. Але ў яго чулая душа, поўная любові.

Холмс узяў учарашні ліст і перачытаў яго.

— Хто яшчэ жыве ў вашым доме, містэр Фэргюсан?

— Два лёкаі — яны ў нас нядаўна. Адзін стайнік, Майкл, ён спіць у доме. Мая жонка, я, мой сын Джэк, немаўля, Далорэс і місіс Мэйсан — вось і ўсё.

— Падазраю, што вы не надта добра ведалі жонку да вяселля.

— Мы былі знаёмыя некалькі тыдняў.

— А ці доўга ў яе працуе пакаёўка Далорэс?

— Некалькі гадоў.

— Значыць, Далорэс ведае характар вашай жонкі лепш, чым вы?

— Мяркую, што так.

Холмс нешта сабе пазначыў.

— Мне падаецца — сказаў ён, — што ў Лэмберлі ад мяне будзе больш карысці, чым тут. Гэта выпадак напраўду патрабуе прысутнасці следчага. Калі лэдзі застанецца ў сваім пакоі, мы яе не патрывожым і не зробім клопату. Спынімся мы, безумоўна, у гасцёўні.

Фэргюсан з палёгкай уздыхнуў.

— На гэта я і спадзяваўся, містэр Холмс. У дзве гадзіны з вакзала Вікторыя адыходзіць добры цягнік, калі вам будзе зручна.

— Без сумневу. Цяпер я не заняты і магу цалкам аддацца вашай справе. Ўотсан, безумоўна, паедзе з намі. Але перад ад’ездам мне трэба дакладна разабрацца з адным ці двума пытаннямі. Няшчасная лэдзі, як я зразумеў, накідвалася на абодвух дзяцей — на ўласнае немаўля і на вашага сына?

— Так.

— Але гэта былі розныя напады, праўда? Вашага сына яна біла.

— Адзін раз палкай і адзін — рукамі, вельмі жорстка.

— І не патлумачыла, чаму б’е?

— Не, казала толькі, што ненавідзіць яго. Некалькі разоў казала.

— Ну, з мачахамі такое здараецца. Так бы мовіць, рэўнасць заднім днём. Яна ўвогуле раўнівая?

— Але, вельмі раўнівая, раўнівая з усёй палкасцю шалёнага трапічнага кахання.

— А што хлопчык? Яму, як я разумею, пятнаццаць, і ён, відаць, мае добра развіты розум, хаця фізічныя яго здольнасці абмежаваныя? Ён ніяк не патлумачыў гэтыя напады?

— Не, ён сцвярджаў, што ніякіх падставаў не было.

— Раней яны сябравалі?

— Не, паміж імі ніколі не было любові.

— Але вы казалі, што ён пяшчотны?

— У свеце няма больш адданага сына. Маё жыццё — гэта яго жыццё. Ён захапляецца ўсім, што я раблю ці кажу.

Холмс зноў нешта пазначыў. Пэўны час ён сядзеў, заглыбіўшыся ў думкі.

— Відавочна, да другога шлюбу вы з сынам былі добрымі сябрамі. Вы былі вельмі блізкія, праўда?

— Так, вельмі.