Артур Конан Дойль: Пярсцёнак Тота

Цяпер служка рухаўся ўпэўнена. Ён імкліва падбег да вітрыны і, дастаўшы ключ з кішэні, адчыніў яе. З верхняй паліцы дастаў мумію і з вялікай пяшчотай і хваляваннем паклаў на падлогу. Побач паставіў лямпу і сеў каля яе ў позу лотаса. Дрыготкімі пальцамі ён пачаў разгортваць сувоі савана. Калі апошнія слаі палатна былі знятыя, моцны водар ахапіў залу і араматычныя палачкі ўпалі на мармуровую падлогу.

Джон Вансітарт Сміт зразумеў, што гэтую мумію яшчэ ніколі не разгортвалі. Дзея неверагодна займала яго. Сачыў ён з цікаўнасцю, і ягоная птушыная галава паволі высоўвалася з-за дзвярэй. Калі ж нарэшце апошні слой быў зняты з чатырохтысячагадовай галавы, ён ледзь стрымаў вокліч захаплення. Каскад доўгіх чорных бліскучых валасоў спадаў на рукі служкі. Далей з-пад тканіны паказаўся нізкі белы лоб з далікатна выгнутымі бровамі. Нарэшце адкрыліся яркія, глыбокія вочы з пышнымі веямі, нос ідэальнай формы і салодкі пачуццёвы рот. Твар быў незвычайнай прыгажосці, і толькі пасярод ілба цямнела нейкая карычневая пляма. Зрэнкі Вансітарта Сміта павялічыліся, і ён працягваў утароплена глядзець, ціўкаючы ад задавальнення.

Аднак гэта было нішто ў параўнанні з тым, што адчуваў служка. Ён узняў рукі ў паветра, выбухнуў чаргой шурпатых словаў, схіліўся над муміяй, абняў і пачаў цалаваць яе вусны і бровы.

— Мая маленькая! — прастагнаў ён па-французску. — Мая бедная дзяўчынка!

Ягоны голас быў поўны пачуцця, незлічоныя зморшчынкі дрыжэлі і перапляталіся, але бліскучыя вочы — навуковец бачыў гэта ў святле лямпы — былі ўсё такія ж сухія, як дзве сталёвыя пацеркі. Праз некалькі хвілінаў ён схіліў сутаргавы твар над прыгожай галавой. Раптам пасміхнуўся, прамовіў нейкія словы на незнаёмай мове і рашуча ўстаў.

У цэнтры залы была круглая вітрына, за якой знаходзілася калекцыя пярсцёнкаў і каштоўных камянёў ранняга Егіпта. Служка падышоў да яе і адчыніў. Збоку ён паставіў лямпу і маленькі гліняны збанок, што дастаў з кішэні. Пасля ён узяў з вітрыны жменю пярсцёнкаў і з сур’ёзным выразам твару пачаў змазваць адзін за адным вадкасцю са збаночка. Ён расчаравана адкладаў адны і браўся за іншыя. Адзін з іх, масіўны пярсцёнак з вялікім крышталём, ён з жарсцю схапіў і пачаў націраць. І тут жа радасна выгукнуў і ўзмахнуў рукой, зачапіўшы збанок з вадкасцю, што расцяклася па падлозе ледзь не да таго месца, дзе хаваўся містэр Сміт. Служка дастаў чырвоную насоўку і, выціраючы, наблізіўся да кута, дзе праз хвілю сутыкнуўся тварам да твару з сваім назіральнікам.

— Выбачайце, — сказаў Джон Вансітарт Сміт з усёй ветлівасцю, якую толькі можна ўявіць. — Я меў неасцярожнасць заснуць тут за дзвярыма.

— І вы падглядалі за мной? — спытаў чалавек па-ангельску з атрутным выразам на мёртвым твары.

Навуковец ніколі не хлусіў.

— Трэба прызнаць, — сказаў ён, — што я пабачыў вашыя рухі, і яны абудзілі ўва мне невымоўную цікаўнасць.

Чалавек дастаў з-за пазухі нож.

— Калі б я заўважыў вас на дзесяць хвілінаў раней, — сказаў ён, — я б працяў вам сэрца. Калі дакранецеся да мяне ці паспрабуеце спыніць, вы нябожчык.

— Я зусім не хачу вам замінаць, — адказаў навуковец. — Я апынуўся тут выпадкова. Усё, што я прашу, дык гэта вашай ласкі паказаць мне выхад адсюль. — Ён звяртаўся вельмі пачціва да чалавека, які ўсё яшчэ прыціскаў вастрыё нажа да далоні левай рукі, нібы запэўніваючыся ў ягонай вастрыні, а твар быў перакошаны злоснай усмешкай.

— Калі б я падумаў… — прамовіў ён. — Але не, магчыма, усё да лепшага. Як вашае імя?

— Джон Вансітарт Сміт.

— Вансітарт Сміт, — паўтарыў служка. — Ці не той Вансітарт Сміт, што апублікаваў у Лондане працу па Эль-Каба? Я бачыў рэцэнзію на яе. Вашыя веды пра прадмет нікчэмныя.

— Сэр! — выгукнуў егіптолаг.

— Хаця гэта ўсё ж лепей за многіх нават з большымі амбіцыямі. Сутнасць жыцця старажытнага Егіпта не ў тых надпісах і помніках, пра якія вы пішаце так шмат, а ў нашай таемнай філасофіі і містычных ведах, пра якія вы нічога або амаль нічога не ведаеце.

— Нашай філасофіі! — паўтарыў навуковец, шырока раскрыўшы вочы, і раптам прамовіў: — Ладна, ладна, зірніце на твар муміі!

Незнаёмец павярнуўся і асвяціў твар мёртвай жанчыны. Стогн адчаю працяў залу. Паветра ўжо знішчыла ўсё мастацтва муміфікацыі. Скура абсыпалася, вочы запалі, бледныя вусны агалілі жоўтыя зубы, і толькі цёмная пляма на ілбе сведчыла пра тое, што гэта быў той самы твар, які ўражваў маладосцю і прыгажосцю яшчэ колькі хвілінаў таму.

Чалавек склаў рукі ў горычы і жаху. А затым, пераадольваючы сябе, зноў зірнуў на ангельца.