Вильгельм Гауф - Малады англічанін

– Мой пляменнік – добрая душа, – сказаў ён, – але час ад часу яго апаноўваюць дзіўныя ідэі, і ён пачынае выдурняцца. Мне вельмі шкада, што я сам не магу прысутнічаць на канцэрце, бо пры мне ён стрымліваецца, як толькі можа, добра ведаючы, што будзе! Між іншым, у абарону ягонага гонару магу сказаць, што гэта ўсё – не душэўны парыў, а больш ідзе ад фізічных уласцівасцяў, гэта ўсё закладзена ў яго прыродзе. Ці не зробіце вы, пан бургамістр, ласку, калі яму раптам прыйдзе ў галаву ўскочыць на пюпітр ці нават паграць на кантрабасе, ці яшчэ нешта такое… ці не будзеце вы ласкавы толькі крыху паслабіць яму завязаную на шыі хустку ці, калі і гэта не дапаможа, зусім зняць яе? Тады вы пабачыце, якім паслухмяным і выхаваным ён зробіцца.

Бургамістр падзякаваў хвораму за давер і паабяцаў, калі з’явіцца такая патрэба, зрабіць усё так, як той сказаў.

Канцэртная зала была паўнюткая: сюды набіўся ўвесь Грунвізэль разам з наваколлем. Усё паляўнічыя, святары, чыноўны люд, сяляне і астатнія насельнікі, калі нават дабірацца давялося гадзіны тры, сабраліся тут з усімі сямейнікамі, каб з падзяліць з грунвізэльцамі рэдкую асалоду. Гарадскія музыкі паказалі сябе выдатнымі майстрамі. За імі выступіў бургамістр на віяланчэлі ў суправаджэнні флейты, на якой граў аптэкар; пасля арганіст праспяваў басовую арыю, атрымаўшы бурныя воплескі. Доктар таксама не быў абдзелены апладысментамі пасля ігры на фагоце.

Першае аддзяленне канцэрту скончылася, і ўсе з нецярплівасцю чакалі другога, у якім малады прыезджы з дачкой бургамістра мелі выканаць дуэт. Пляменнік з’явіўся ў шыкоўным касцюме і ўжо даўно прыцягваў увагу прысутных. Ён без лішніх словаў разваліўся ў фатэлі, зарэзерваваным для графіні з суседняга маёнтка; ён выцягнуў ногі далёка перад сабой, разглядаў усіх праз жудасную падзорную трубу, якой ён карыстўся, хаця быў у акулярах, і забаўляўся з вялізным сабакам, якога прывёў нягледзячы на забарону.

З’явілася графіня, для якой прызначаўся мяккі фатэль, але пляменнік і вухам не павёў, каб вызваліць ёй месца, – наадварот, ён усеўся яшчэ ўтульней, і ніхто не адважыўся сказаць яму што-небудзь. Паважаная дама мусіла сесці на простае саламянае крэсла ў асяродку астатніх жанчын гарадка і, канечне ж, раззлавалася.

Падчас цудоўнай ігры бургамістра, падчас выдатнай басавай арыі арганіста, нават калі доктар імправізаваў на фагоце, пляменнік загадваў свайму сабаку прынесці кінутую насоўку ці гучна балбатаў са сваімі суседзямі, так што ўсе, хто яго не ведаў, вельмі здзіўляліся з незвычайных паводзін маладога пана. Таму не дзіва, што ўсе прагна чакалі, як ён будзе выконваць дуэт.

Пачалося другое аддзяленне; гарадскія музыкі згралі штосьці кароткае, і вось бургамістр падыходзіць з дачкой да маладога чалавека, падае яму ноты і кажа: “Мсьё, ці не зробіце вы ласку праспяваць дуэт?”

Малады чалавек засмяяўся, выскаліў зубы, падскочыў і ў суправаджэнні іх дваіх падышоў да пюпітра. Публіка стаіла дыханне, чакаючы. Арганіст адбіў такт і зрабіў пляменніку знак пачынаць. Пляменнік прыгледзеўся праз вялізныя акуляры да нотаў і выдаў жудасныя агідныя гукі. Арганіст закрычаў яму: “На два тоны ніжэй, спявайце “до”!”

Але замест таго, каб спяваць “до”, пляменнік сцягнуў з ног абутак і шпурнуў ім у галаву арганіста, так што з яе пудра пасыпалася. Убачыўшы гэта, бургамістр падумаў: “Ага! Цяпер ён выяўляе сваю прыроду”, – падскочыў да яго, схапіў за шыю і паслабіў хустку; але ад гэтага малады чалавек здурнеў яшчэ больш. Цяпер ён загаварыў не па-нямецку, а на нейкай дзіўнай мове, якую ніхто не разумеў, і заскакаў як ашалелы.

Такая непрыемнасць прывяла бургамістра ў адчай, таму ён вырашыў зусім зняць хустку з маладога чалавека, з якім, мусіць, здарылася штосьці надзвычайнае. Але як толькі ён зрабіў гэта, дык адразу і аслупянеў ад жаху. На шыі маладога чалавека замест чалавечай скуры выявілася рудая поўсць, і адразу ж яго скачкі і выбрыкі зрабіліся яшчэ больш высокімі і дзіўнымі, ён учапіўся глянцавымі пальчаткамі сабе ў валасы, сарваў іх, і – о цуд! – гэтыя прыгожыя валасы аказаліся парыком, які ён шпурнуў у твар бургамістру. Яго галава была ў такой жа рудой поўсці.

Ён як ашалелы заскакаў праз сталы і лаўкі, пераварочваў пюпітры, таптаў скрыпкі і кларнэты. “Лавіце яго, лавіце яго! – як без памяці крычаў бургамістр. – Ён – вар’ят, хапайце яго!”

Але гэта было нялёгка, бо ён зняў пальчаткі, а на руках аказаліся вялікія пазногці, якімі ён упіваўся ў твары людзей і жудасна драпаў іх. Нарэшце нейкаму мужнаму паляўнічаму ўдалося адолець яго; ён закруціў яму доўгія рукі за спіну, так што той мог толькі дрыгаць нагамі, рагатаць і крычаць.