Джордж Оруэлл - Ферма

Праз колькі дзён свінні натрапілі на скрынку з віскі ў сядзібным склепе. Раней, калі засяліліся ў сядзібу, яе проста не заўважылі. Уначы з сядзібы даносіліся гучныя спевы, у якіх сярод іншага, усім на здзіўленне, можна было пазнаць «Звяры Брытаніі». Каля паловы дзесятай можна было выразна ўбачыць, як Напалеон выйшаў праз заднія дзверы ў старым капелюшы містэра Джоўнза, прабег наўзгалоп па двары і знік у доме. А раніцай над сядзібай панавала глыбокая цішыня. Не паказвалася ніводная свіння. Толькі каля дзевятай гадзіны з сядзібы выйшаў Віскун, ступаючы павольна і няўпэўнена, паглядаючы тупа перад сабою, млява звесіўшы хвост. З усяго выгляду было відаць, што ён сур'ёзна хворы. Ён склікаў усіх жывёл і сказаў, што мусіць паведаміць ім страшную навіну. Таварыш Напалеон памірае!

Узняўся несуцешны лямант. Пад дзвярыма ў сядзібу была накладзена салома, і жывёлы хадзілі на дыбачках. Са слязьмі ў вачах яны пыталіся адно ў аднаго, што яны будуць рабіць, калі іхні Правадыр пакіне іх. Разышлася чутка, што Сняжок урэшце схітрыўся падкласці атруту ў ежу Напалеону. Каля адзінаццатай гадзіны Віскун выйшаў, каб зрабіць новае паведамленне. У якасці свайго апошняга зямнога ўчынку таварыш Напалеон абвясціў урачысты дэкрэт: ужыванне алкагольных напіткаў мусіць карацца смерцю.

Надвячоркам, аднак, Напалеону зрабілася крыху лепей, а раніцай Віскун мог паведаміць ім, што Правадыр ужо пайшоў на папраўку. Увечары гэтага дня Напалеон ужо зноў узяўся за працу, а назаўтра стала вядома, што ён даручыў Уімпэру купіць у Ўілінгдоне пару кніжак аб піваварэнні і перагонцы спірту. Праз тыдзень Напалеон выдаў загад: маленькі выган за садам, які раней было вырашана пакінуць як месца адпачынку жывёлам, што састарэлі і не маглі болей працаваць, цяпер мусіць быць узараны. Спачатку гаварылася, што зямля на гэтым выгане збяднела і вымагала перасеву; але неўзабаве стала вядома, што Напалеон збіраецца засеяць яго ячменем.

Недзе тым самым часам адбылося дзіўнае здарэнне, якога ніхто як след не здолеў зразумець. Аднойчы каля паўночы ў двары нешта моцна грымнула і жывёлы выбеглі са стойлаў. Свяціў месяц. Каля сцяны вялікага гумна, дзе былі запісаныя Сем Запаведзяў, ляжала разламаная напалам драбіна. Непрытомны Віскун распластаўся побач, а недалёка ляжалі ліхтар, пэндзаль і перакуленае вядро з белай фарбай. Сабакі хуценька абабеглі вакол Віскуна і завялі яго назад у сядзібу, як толькі ён апрытомнеў і мог хадзіць. Ніхто з жывёлаў не мог даўмецца, што гэта ўсё магло значыць, апроч старога Бэнджаміна, які паківаў храпай з выглядам знаўцы і, здавалася, зразумеў, але нічога не сказаў.

Але праз некалькі дзён Мюрыэль, перачытваючы сама сабе Сем Запаведзяў, заўважыла, што сярод іх была яшчэ адна, якую жывёлы запомнілі памылкова. Яны думалі, што ў Пятай Запаведзі напісана: «Ніводная жывёла не павінна піць гарэлку», але там былі яшчэ два словы, пра якія яны ўжо забыліся. У сапраўднасці Запаведзь гучала: «Ніводная жывёла не павінна піць гарэлку звыш меры».

Расшчэплены Баксёраў капыт загойваўся вельмі доўга. Адбудова ветрака пачалася праз дзень пасля таго, як скончылася святкаванне перамогі. Баксёр адмовіўся ўзяць нават адзін выхадны дзень і лічыў для сябе справай гонару не паказаць, што яму баліць. Вечарамі ён патаемна прызнаваўся Канюшынцы, што боль у капыце вельмі яго непакоіў. Канюшынка лячыла капыт прыпарамі з зёлак, якія яна гатавала, папярэдне іх пражаваўшы, і разам з Бэнджамінам прасіла Баксёра працаваць не так заўзята. «Лёгкія ў каня трываюць не вечна», — казала яна яму. Але Баксёр не слухаў. У яго засталася, казаў ён, толькі адна сапраўдная мара — пабачыць, як будзе працаваць вятрак, а тады ўжо можна і пайсці на пенсію.

Напачатку, калі ўпершыню былі сфармуляваныя законы Фермы Жывёлаў, пенсійны ўзрост быў вызначаны для коней і свінняў дванаццаць, для кароў чатырнаццаць, для сабакаў дзевяць, для авечак сем і для курэй ды гусей пяць гадоў. Дамовіліся і наконт добрай пенсіі па старасці. Пакуль што ніводная жывёліна не выйшла на пенсію, але апошнім часам тэма гэтая пачала абмяркоўвацца ўсё часцей і часцей. Цяпер, калі маленькае поле за садам было пакінута пад ячмень, хадзілі чуткі, што кавалак вялікага выгану будзе абнесены агароджай і аддадзены састарэлым жывёлам. Для коней, казалі, пенсія складзе пяць фунтаў збожжа на дзень, а ўзімку пятнаццаць фунтаў сена, а таксама адну морквіну ці, магчыма, яблык на святы. У канцы наступнага лета Баксёру спаўнялася дванаццаць гадоў.