Чарльз Дыкенс - Олівер Твіст

Манкс, які ўсё яшчэ захоўваў гэтае сваё прыдуманае імя, з’ехаў са сваёй доляй у аддаленую частку Новага Свету, дзе неўзабаве марна растраціў усё і зноў вярнуўся да ранейшага жыцця, за нейкае махлярства трапіў у турму, доўга там прасядзеў, быў разбіты прыступам сваёй старой хваробы і памёр у вязніцы. Гэтаксама далёка ад радзімы памерлі ўсе галоўныя ўдзельнікі банды ягонага сябра Фэджына.

Містэр Браўнлоў усынавіў Олівера. Ён асеў з Оліверам і эканомкай на сталае жыццё за нейкую мілю ад прыходскага дома, дзе жылі яго добрыя сябры, і выканаў адзінаежаданне гарачага і шчырага сэрца Олівера, якое засталося яшчэ не выкананым: паяднаў маленькую грамаду, і тая зажыла жыццём, блізкім да таго ідэальна шчаслівага, якое толькі магчыма ў нашым пераменлівым свеце.

Неўзабаве пасля вяселля маладых людзей шляхетны доктар вярнуўся ў Чэрсі, дзе, пазбаўлены ўзаемінаў са сваімі старымі сябрамі, ён мог бы захандрыць, каб быў схільны да гэтага з-за свайго тэмпераменту, і мог бы стаць старым буркатуном, калі б ведаў як. Два ці тры месяцы ён абмяжоўваўся намёкамі, што баіцца, ці не пашкодзіць мясцовы клімат яго здароўю, потым упэўніўся, што месца гэтае перастала быць для яго тым, чым было раней, і перадаў сваю практыку памочніку, пасяліўся ў халасцяцкім асабняку на выселках ля вёскі, дзе яго малады сябра быў святаром, і адразу ж выздаравеў. Тут ён пачаў займацца садаводствам, пасадкай дрэваў, рыбалоўствам, сталярствам, а таксама многімі іншымі справамі накшталт гэтых, і ўсё гэта з характэрным імпэтам, і ў кожнай справе ён стаў адным з найбольшых аўтарытэтаў ва ўсёй акрузе.

Перад сваім пераездам яму ўдалося наладзіць моцныя сяброўскія сувязі з містэрам Грымуігам; з боку апошняга ў гэтае сяброўства ўкладвалася шмат сардэчнасці. Ён наведвае містэра Лосбэрна вельмі шмат разоў на год. З нагоды чарговага наведвання містэр Грымуіг садзіць дрэвы, ловіць рыбу і сталярнічае з вялікай ахвотай, прычым робіць гэта так, як можа толькі ён адзін, і заўсёды настойліва сцвярджае, што яго спосаб найлепшы. Па нядзелях ён ніколі не прамінае пакрытыкаваць у размове са святаром яго набажэнства, потым зусім канфідэнцыйна інфармуе містэра Лосбэрна, што лічыць набажэнства выдатным, але не лічыць патрэбным гаварыць пра гэта. Сталым і вельмі любімым жартам містэра Браўнлоў стала тое, што ён падсмейваецца з колішняга прароцтва містэра Грымуіга адносна Олівера і нагадвае яму пра тую ноч, калі яны сядзелі ля стала, паклаўшы перад сабою гадзіннік, ды чакалі вяртання Олівера. Аднак містэр Грымуіг запэўнівае, што па сутнасці ён меў рацыю, і даказвае гэта рэмаркаю, што Олівер у рэшце рэшт насамрэч не прыйшоў. Гэта заўсёды выклікае ў яго самога смех і падымае яго настрой.

Містэр Ноэ Клэйпал, які атрымаў ад суда Кароны дзякуючы яго актыўнай ролі ў справе Фэджына дараванне і прыйшоў да высновы, што ў цэлым яго прафесія не такая бяспечная, як хацелася, не ведаў спачатку, дзе яму шукаць сродкі да існавання, не абцяжарваючы сябе залішне працай. Пасля непрацяглага роздуму ён распачаў дзейнасць інфарматара паліцыі і мае за гэта немалы заробак. Раз на тыдзень, падчас царкоўнага набажэнства, ён і Шарлот, шляхетна апрануўшыся, выходзяць на людзі. Каля дзвярэй якой-небудзь карчмы лэдзі млее, і джэнтльмену даюць на тры пенсы брэндзі, каб прывесці яе ў прытомнасць. Назаўтра ён даносіць у паліцыю і мае палову сумы штрафу. Калі-нікалі містэр Клэйпал млее сам, — з тым самым вынікам.

Містэр і місіс Бамбл, вызваленыя ад пасадаў, паступова моцна збяднелі і змізарнелі; нарэшце яны апынуліся ў той самай працоўні, дзе калісьці панавалі над іншымі. Нехта чуў, як містэр Бамбл казаў, што з-за такой бядоты і нястачаў ён нават не можа як след быць удзячным за тое, што яго разлучылі з жонкай.

Што да містэраў Джайлса і Брытлза, то яны пакуль на старых пасадах, хоць першы стаў лысым, а згаданы апошнім хлапчук зусім пасівеў. Яны начуюць у доме прыходскага святара, але настолькі пароўну размяркоўваюць сваю ўвагу паміж насельнікамі таго дома і містэрам Оліверам, містэрам Браўнлоў і містэрам Лосбэрнам, што да сённяшняга дня вяскоўцы не могуць вызначыць, у каго яны на службе.

Малады Чарлі Бэйц, напалоханы злачынствам Сайкса, пачаў разважаць пасля ўсяго, што адбылося, ці не ёсць сумленнае жыццё найлепшым варыянтам. І калі прыйшоў да высновы, што, напэўна, так яно і ёсць, то павярнуўся спінай да мінулага і вырашыў загладзіць яго, — распачаўшы іншую дзейнасць. Нейкі час яму давялося шмат працаваць і нямала пакутаваць, але з яго лёгкім характарам і вартай мэтай ён урэшце дасягнуў поспеху: пасля досведу працы парабкам у фермера і памочнікам у рамізніка ён цяпер самы вясёлы жывёлапрамысловец ва ўсім Нортгэмптаншыры.