Людмила Рублевская - Скокі смерці

— Ну, ну, не сумуй... Паставім на ногі тваю Стэлу. Хутка яшчэ нейкія «прасунутыя» лекі на ёй паспрабуюць. А хочаш, зьезьдзім заўтра ў бальніцу, паглядзіш на нябогу нашую...

Я глядзела на смуглявы твар Янчына, на ягоную спачувальную ўсьмешку. І не магла паверыць, што гэты чалавек датычны да страшнай містыфікацыі. Баялася, што Юрась сарвецца. Але рэстаўратар моўчкі стаяў з застылым тварам. Янчын усё не змаўкаў.

— Слухай, ты ўжо ведаеш, як працавалі гадзіньнікі? Галава ў цябе сьветлая, здагадаўся?

Юрась расьціснуў зьбялелыя вусны.

— Ведаю.

Госпадзе, ён нават маніць ня стаў!

— Вось малайчына! – Янчын зірнуў на мяне, нібыта заклікаючы ў сьвед-кі. – Я заўсёды казаў, што вы ўдвух – сіла.

Ён відавочна думаў, што Юрась раіўся са мною наконт сакрэтаў механізму.

— Але, сябры мае, ёсьць адна акалічнасьць, пра якую вам варта задумацца...

Я зьдзівілася: смуглявы блазан, комік-буф некуды падзеўся. Цяпер Янчын глядзеў строга, нават жорстка.

— Слухайце мяне ўважліва, сябры. Фокус са шклянкамі, якія разьбіваюцца – гэта далёка ня ўсё, што калісьці маглі гэтыя механізмы. Я ведаю, вы абодва – патрыёты... А вы калі-небудзь задумваліся, што за чалавек – гэты Калыванаў? Мы яго церпім, таму што супрацоўніцтва з ягонай фінансавай імперыяй прыносіць нашай дзяржаве карысьць. Тут, у чужой краіне, ён паводзіць сябе сьціпла, намагаецца трымацца ў рамках закону, ні з кім не сварыцца... Але насамрэч драпежнік. Не зьдзіўлюся, калі высьветліцца, што менавіта ён стаіць за сьмерцю няшчаснага Аркадзя... Гэта ж ён Баркуну мадэльку падсунуў са свайго агенцтва, калі Баркун пачаў у сілу ўбірацца. Лілька й сачыла за Аркадзем, і пра ягоныя здагадкі наконт гадзіньнікаў усё дакладвала, і на распродаж у Польшчы Калыванава навяла. Аркадзь, хай даруе ён мне на тым сьвеце, алею ў галаве меў мала, пра гадзіньнікі і шклянкі прачытаў – і вырашыў, што гэта атракцыён, якім яму дазволена будзе турыстаў забаўляць. А гэта ўсё роўна што бензапілою галіцца. Вось Калыванаў – той ведае, як падобныя сакрэты выкарыстоўваць.

Мы з Юрасём ашаломлена глядзелі на былога выкладчыка, спрабуючы зразумець ягоную метамарфозу. А ён гаварыў, як загадваў.

— Падумай сам, Юры, ну хіба можна такому чалавеку, чужынцу, аддаваць сакрэты нашай зямлі? Будзе нейкі канкрэтны плён ад старых гадзіньнікаў, не – гэта здабытак нашай дзяржавы! Як вы ўжо зразумелі, я выконваю тут пэўныя абавязкі...

Мы з Юрасём абмяняліся позіркамі: Янчын – шпіён пры Калыванаве! Вось дык навіна!

— Я чалавек прамы. І скажу прама. Вы не павінны выдаваць сакрэт гадзіньнікаў гэтаму магнату. Ты, Юрась, скажаш яму, што нічога не атрымліваецца, ператаміўся... У маіх сілах выцягнуць цябе адсюль.

— А далей што? – суха спытаў Юрась.

— Далей ты раскажаш усё, што ведаеш, нам... сваім...

Па абліччы Юрася нельга было вызначыць, што ён думае.

— Па-першае, Віталь, ты дарэмна пераканаўся, што Анэта хоць на дробачку ў нешта пасьвечаная. Я заўсёды лічыў, што жанчыны ў тэхніцы не разьбіраюцца, а Анэта тут проста тыповы прыклад. Я папрасіў яе прыехаць, каб яна пераклала для мяне адну паперку... Шкада, але й Анэце яна аказалася не пад сілу.

— Якую паперку?—жыва перапытаў Янчын.

— Аддай... – загадаў мне Юрась, і я паслухмяна працягнула Янчыну аркушык з тэкстам ліста Бернацоні.

— Бачыце, гэта я ў архівах Баркуна знайшоў... на старанямецкай мове, — спакойна патлумачыў Юрась. – А па-другое, мне не зразумела, для чаго вам... «сваім»... сакрэт скокаў сьмерці? Вы што, дэманстрантаў зьбіраецеся гэтак разганяць?

Янчын рагатнуў.

— Здагадаўся, значыць, наконт скокаў... Дэманстрантаў, кажаш? А выдатная была б карцінка для замежных журналістаў... Але занадта экзатычная. Не, сябра, сакрэту Бернацоні – калі, вядома, ён ня міф, а нечага варты, і нашыя вучоныя змогуць яго «закілзаць» – ёсьць прымяненьне цалкам карыснае... Напрыклад, для змаганьня з міжнародным тэрарызмам. У гэтай справе любая дапамога –выратаваныя бязьвінныя жыцьці! Папрацуй на высакародную справу – і зоймеш пачэснае месца ў грамадстве. На дзяржаўную працу цябе, як я разумею, не спакусіш... А вось сваю рэстаўрацыйную фірму будзеш мець.

Юрась не зьмяніўся ані рысачкай.

— Дзякую... Але куды мне – на пачэснае месца ў грамадстве... Я, падобна, прыроджаны маргінал.

Янчын раздзьмуў ноздры, як драпежны зьвер.

— Ня раю гуляць у незачэпу. Ты, хлопча, нават не разумееш, у якую гісторыю патрапіў.

— У мяне свая гісторыя, Віталь, – спакойна адказаў Юрась. – І краіна ў мяне – свая... Хоць называецца гэтак жа, як твая, але – інакшая.