Клаус Манн - Мэфіста. Раман аб адной кар'еры

Генераліха зрабіла на Гендрыка ўражанне куды большае, чым тайны радца. Толькі цяпер ён па-сапраўднаму зразумеў, у які бліскучы свет уступіў. Яго добрая маці Бэла, відаць, мела рацыю, толькі не трэба было так бестактоўна намякаць на гэта: перад абліччам такога сваяцтва у абываталяў горада Кёльна адпадзе ахвота да гнюсных паклёпаў і плётак пра нібыта заняпад сямейства Гёфгенаў. Барбара яшчэ больш паднялася ў яго вачах, калі ён убачыў, якія блізкія адносіны ў яе з яе светлазарнай бабуляй. Барбара ўсе канікулы і да таго ж мала не кожную нядзелю бавіла ў маёнтку генераліхі — Гендрык успомніў, што і раней чуў пра гэта. Непараўнаная старая дама чытала сваёй унучцы Дзікенса і Талстога — захапленнем ў старое было — чытаць уголас, і чытала яна вельмі выразна, — апрача таго, яны разам ездзілі вярхом па маёнтку, які Гендрыку ўяўляўся вельмі арыстакратычным, накшталт англійскага парку, да таго ж рамантычнага, — лес, пранізаны срабрыстымі рачулкамі, пагоркі, даліны, цясніны і выдатныя краявіды. І зноў, калі Гендрык думаў пра бліскучае дзяцінства Барбары, да захаплення дамешвалася пачуццё зайздрасці. Бесклапотная маладосць, вытанчаная культура і амаль абсалютная свабода... Побыт бацькоўскай вілы; святочны адпачынак у маёнтку такой княскай дамы, які праз сваю рэгулярнасць зрабіўся амаль руцінай. Ці ж мог Гендрык прытупіць у сабе пачуццё горычы, параўноўваючы яе дзяцінства са сваім?

Бо ў Кёльне, у бацькі Кёбеса, цяпер прыкаванага праз зламаную нагу да ложка, не было ні парку, ні залаў, засланых дыванамі, ні бібліятэкі, ні карцін; наадварот, там былі пыльныя пакойчыкі, у якіх Бэла і Ёзі кіпуча шуравалі, калі прыходзілі госці, але кіслі і апускаліся, як толькі заставаліся адны. Бацька Кёбес не вылазіў з даўгоў і скардзіўся на людскую подласць, калі на яго націскалі крэдыторы. Але яшчэ пакутлівей за хандру былі яго прыступы дабрадушнасці ў святы, а тое і зусім без ніякай прычыны. Тады гатавалі "пуншэц", і тата Кёбес запрашаў усіх спяваць разам з ім канон. Малады Гендрык, праўда, аднекваўся. Бледны і змрочны, сядзеў ён у сваім куце, і адзінай яго думкай было: "Мне трэба вырвацца з гэтага асяроддзя, трэба пакінуць яго як мага хyтчэй..."

"Добра Барбары, — думаў ён цяпер, гутарачы з генераліхай. — Перад ёю былі адкрытыя ўсе дарогі. Яна тыповае дзіця буйнога капіталу. Як здзівілі б яе чорныя бакі жыцця, якія зведаў я. Усё, чаго я даб'юся, і чаго ўжо дабіўся, — усё гэта я сам, сам, дзякуючы сваім намогам". Не без з'едлівасці ён сказаў сваёй маладой жонцы, калі яна падвяла яго да стала, заваленага віншавальнымі тэлеграмамі і падарункамі:

— Тэлеграмы, вядома, усе табе. Мяне няма камy віншаваць.

Барбара засмяялася, як падалося яму, даволі пагардліва і нават самазадаволена:

— Наадварот, Гендрык. Многія павіншавалі аднаго цябе, напрыклад, Мардэр.

З вялікага стоса пісьмаў, паштовак і дэпешаў яна выбрала тыя, што былі адрасаваныя Гендрыку. Апрача Тэафіла Мардэра, чыё віншаванне было складзена ў шматзначна-карэктных, яўна пагардлівых выразах, ляжалі віншаванні ад маленькай Ангелікі Зіберт, дырэктараў Шміца і Кроге, Геды фон Гэрцфэльд і — ён жахнуўся — ад Джульеты. Адкуль яна даведалася адрас, дату? Гендрык пабялеў, змяў тэлеграму. Каб адцягнуць увагу, ён пачаў іранічна-ўзнёсла захапляцца падарункамі, якія атрымала Барбара: парцалян і срэбра, крышталь, кнігі, акрасы, любоўна і старанна выбраныя сябрамі і родзічамі.

— І што ж нам з усім гэтым рабіць? — спытала Барбара, бездапаможна азіраючы раскладзеныя на стале даброты. Гендрык думаў пра тое, як элегантна глядзеліся б усе гэтыя штучкі ў ягоным гамбургскім пакоі. Але нічога не сказаў, усміхнуўся і паціснуў плячыма.

Падышоў малады чалавек, прысутнасць якога крыху непакоіла Гендрыка, — Себасцьян. Ён гаварыў з Барбарай таропка, на нейкім цяжка зразумелым, багатым інтымнымі намёкамі жаргоне. Гендрык толькі з вялікай цяжкасцю ўлоўліваў сутнасць. Сам сабе зазначыў, што гэты хлопец, якога Барбара называе сябрам маладосці, пра якога кажа, што ён піша цудоўныя вершы і разумныя артыкулы, яму вой які несімпатычны. "Ён фанабэрысты і нязносны!" — думаў Гендрык, сумеўшыся ў прысутнасці Себасцьяна, хоць той быў з ім вельмі ветлівы. Але менавіта гэтая прыязная ветлівасць, якая ні да чога не абавязвала, абражала яго. Попельна-светлыя валасы Себасцьяна густа ападалі на лоб; у яго былі чыстыя, крыху стомленыя рысы, доўгі нос, а вочы шэрыя, прымглёныя. "Мабыць, яго бацька таксама які-небудзь прафесар чагось там, ці нешта такое падобнае, — рашыў сабе Гендрык. — Спешчанае, дасціпнае дзіцятка, менавіта з такіх, што псуюць маладых дзяўчатак, такіх, як Барбара".