Karel Čapek - Fabryka Absolutu

patrzajmyż – dziś raczej: patrzmy (1 os. lm. tr.rozkaz.); na końcu wyrazu dodana została partykuła wzmacniająca - ż. [przypis edytorski]

skroś – przez, poprzez. [przypis edytorski]

oddziaływa – dziś częstsza forma 3 os. lp. cz. ter.: oddziałuje. [przypis edytorski]

fosgen – COCl 2, silnie trujący gaz, powstający z reakcji tlenku węgla z chlorem, wykorzystywany w produkcji barwników i tworzyw sztucznych; w czasie I wojny najczęściej używany gaz bojowy. [przypis edytorski]

residuum a. rezyduum (łac. residuum : pozostałość) – tu termin używany w geologii: to, co pozostaje po wypłukaniu łatwiejszych do usunięcia frakcji osadu, gleby albo skały. [przypis edytorski]

prawo Mariotta , właśc. prawo Boyle'a-Mariotte'a – prawo dotyczące własności substancji w stanie gazowym (w pełni prawdziwe tylko dla gazu doskonałego): W stałej temperaturze objętość danej masy gazu jest odwrotnie proporcjonalna do jego ciśnienia. Prawo to sformułowali niezależnie od siebie dwaj uczeni, Robert Boyle (1627–1691) i Edme Mariotte (1620–1684). [przypis edytorski]

imunizować – uodpornić. [przypis edytorski]

Krejczy – nazwisko to nosiło (lub nosi) wielu wybitnych Czechów, w czasach powstawania Fabryki Absolutu mogli to być m.in.: František Krejčí (1858–1934), psycholog, filozof i polityk; František Václav Krejčí (1867–1941), pisarz, dziennikarz i polityk; Jan Krejčí (1868–1942), językoznawca, rektor uniwersytetu Masaryka. [przypis edytorski]

Herbert Spencer (1820–1903) – ang. filozof i socjolog. [przypis edytorski]

Ernst Haeckel (1834–1919) – niem. filozof i biolog, zwolennik darwinizmu. [przypis edytorski]

Quido Maria Vyskočil (właśc. Antonín Ludvík Vyskočil; 1881–1969) – czeski pisarz, poeta, bibliotekoznawca i scenarzysta filmowy, autor licznych dzieł literackich, z których najbardziej znane są utwory inspirowane legendami z folkloru górników z jego rodzinnego Příbramia, Stříbrné město (1910) i Šachta (1927). [przypis edytorski]

Wysoczany – miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r. [przypis edytorski]

Wokowice , czes. Vokovice – miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r., dziś dzielnica Pragi. [przypis edytorski]

Kosirze , czes. Košíře – miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r., dziś dzielnica Pragi. [przypis edytorski]

Dejwice – miejscowość w 1922 r. włączona w obręb Pragi. [przypis edytorski]

Pankrac – część Pragi, leży w dzielnicy Nusle, na południe od centrum. Nazwa pochodzi od patrona miejscowego kościoła, św. Pankracego. [przypis edytorski]

siła końska (daw.) – tu: koń parowy a. koń mechaniczny, jednostka mocy, powstała z potrzeby porównania mocy nowo tworzonych w XIX w. maszyn do mocy koni pociągowych: maszyna o mocy 1 konia parowego, działająca całą dobę, miała zastąpić 3 konie, pracujące po 8 godzin każdy. Dlatego 1 koń mechaniczny stanowi równowartość 75 kgfm/s (kilogramometrów na sekundę), czyli ok. 735,5 W (Wat). [przypis edytorski]

Sazawa – rzeka w Czechach, prawy dopływ Wełtawy. [przypis edytorski]

bagrownica – pogłębiarka. [przypis edytorski]

Hradec Kralové – miasto we wschodniej części Czech, jeden z dwóch głównych ośrodków okręgu kraj wchodnioczeski. W tym mieście autor Fabryki Absolutu uczęszczał do gimnazjum. [przypis edytorski]

Slaný – miasto w Czechach, położone ok. 30 km na płn.-zach. od Pragi. [przypis edytorski]

cetnarowy – ważący około cetnara, tj. 50–60 kg. Według dalszych informacji z powieści, Bondy był raczej otyły, więc można w tym miejscu spodziewać się raczej określenia stukilowy. W oryginale czeskim w tym miejscu: centový ( povstal v celé mohutnosti centového muže ). [przypis edytorski]

patrzyjcież – dziś raczej: patrzcie (2 os. lm. tr.rozkaz.); na końcu wyrazu dodana została partykuła wzmacniająca - ż. [przypis edytorski]

cetnar – daw. jednostka masy, ok. 50–60 kg. [przypis edytorski]

Sztwanica , czes. Ostrov Štvanice – wyspa na Wełtawie w Pradze. [przypis edytorski]

Hlahol , właśc. Hlahol pražský – chór mieszany założony w Pradze w 1861 r. i istniejący nadal w XXI w. [przypis edytorski]

Krzyżowski – w wersji czeskiej: Křížkovský; tu mowa o istniejącym w latach 20. XX w. w Pradze towarzystwie śpiewaczym, którego patronem był XIX-wieczny czeski kompozytor Pavel Křížkovský (1820–1885). [przypis edytorski]

Sztiechowice , czes. Štěchovice – miasteczko w Czechach nad Wełtawą, ok. 30 km na południe od centrum Pragi. [przypis edytorski]

paternosterowa – odnoszący się do łac. Pater noster , pierwszych słów modlitwy Ojcze nasz . [przypis edytorski]

draga – pogłębiarka. [przypis edytorski]

suchoty (daw.) – gruźlica płuc. [przypis edytorski]