Мілаш Мацоўрак - Мах і Шэбестава вандруюць па свеце

Аднойчы перад Калядамі Мах з Шэбеставай прыйшлі ў школу ў апошні момант, селі за парту якраз са званком, але настаўніцы ўсё не было і не было, Горачак з Пажоўтам, вядома ж, бегалі па класе і галёкалі, як павіяны, а Чармакава на іх крычала, каб селі лепш паўтарыць арыфметыку з граматыкай, бо ім за паўгоддзе будуць калы, але Горачак паказаў ёй язык, маўляў, клапаціся пра сябе, і сказаў, што на арыфметыку яму пляваць, затое ён ведае напамяць усе песні гурта «Шалёныя алігатары», чаго не ведае нават настаўніца, і адразу ж узлез на парту, замахаў сшыткам з песнямі і заспяваў:

і толькі ён гэта даспяваў, як у клас увайшоў спадар дырэктар і сказаў: «Горачак, злезь з парты, інакш я з табой разбяруся», — а потым паведаміў вучням, што настаўніцу ўначы адвезлі ў больніцу, бо з ёй здарыўся нервовы прыступ, таму ён пару дзён павучыць іх замест яе, а калі Кропачак здзіўлена спытаў, чаму ў настаўніцы здарыўся нервовы прыступ, спадар дырэктар сказаў: «Дзеці, сталася жахлівая рэч: брат вашай настаўніцы, інжынер Арышак, які працаваў вынаходнікам у Амерыцы, учора патануў пры крушэнні карабля, на якім вёз сакваяж са сваёй вынаходкай у спецыяльную лабараторыю ў Аўстраліі; я ведаў яго асабіста, гэта быў асаблівы чалавек, ён паўсюль насіў свой смешны сакваяж, на якім былі намаляваныя зайчыкі; дык вось, тое няшчасце здарылася ля Гавайскіх выспаў», — а Трэйбалава адразу ж падняла руку, каб сказаць, што гэта выспы ў Ціхім акіяне, і знаходзяцца яны ў рэгіёне, які называецца Палінэзіяй, а спадар дырэктар сказаў: «Слушна», — і працягваў, што вынаходка інжынера Арышка мела велізарнае значэнне і магла зрабіць поўны пераварот у сістэме адукацыі па ўсім свеце, што іх настаўніца якраз нядаўна распавядала пра гэта сваш калегам і казала, што гэтая вынаходка — не што іншае, як апарат з сямю правадкамі, які проста надзяваецца на галаву, як шапка, а правадкі ўстаўляюцца ў падручнікі арыфметыкі, граматыкі, гісторыі, прыродазнаўства, геаграфіі, фізікі і хіміі, затым націскаецца кнопка, чуецца «бззз» — і пасля такога сеанса чалавек можа ісці здаваць іспыты хоць за ўвесь курс сярэдняй школы, нават калі да таго ён быў поўны ёлупень, як, напрыклад, Горачак ці Пажоўт.

І калі Мах з Шэбеставай ішлі са школы, яны загаварылі пра таго нешчасліўца, які патануў ля Гавайскіх выспаў, а таксама пра ягоную вынаходку, і Мах сказаў: «Ведаеш, Шэбестава, мне так шкада таго апарата, гэта так несправядліва, што такая карысная штука ляжыць на дне Ціхага акіяна!» — а Шэбестава сказала: «Ты толькі ўяві, што было б, калі б ён не патануў разам з тым караблём: людзям зусім не давялося б хадзіць у школу, хіба што аднойчы: апарат пабзычыць, і ўсе ўсё будуць ведаць, гэта ж якія доўгія тады былі б вакацыі!», — а Мах стукнуў сябе ў лоб і сказаў: «Слухай, Шэбестава, у мяне выдатная ідэя, давай папросім слухаўку перанесці нас у тую Палінэзію, там на затанулым караблі мы знойдзем сакваяж з зайчыкамі і прынясем яго спадару дырэктару», — а Шэбестава адказала: «Мах, гэта сапраўды выдатная ідэя, мы гэта зробім сёння ж пасля абеду, і калі ўсё атрымаецца, нам ужо, магчыма, не спатрэбіцца хадзіць у школу, і мы круглы год зможам гуляць з Джанатанам».

Дома ў Шэбеставай яны пачакалі, пакуль бацькі пойдуць у горад, Мах надзеў плаўкі, а Шэбестава купальнік, з хатняй майстэрні спадара Шэбесты яны ўзялі ў якасці груза дзве каробкі цвікоў, паклалі іх у торбы, якія пачапілі сабе на плечы, знайшлі маскі для падводнага плавання, і калі былі гатовыя, слухаўка даставіла іх на Гавайскія выспы, якраз на месца трагедыі; там была страшэнная спёка, паўсюль натоўпы выратавальнікаў і журналістаў — і ўсе ў плаўках ці ныральных касцюмах; там Мах выцягнуў слухаўку, якая ляжала ў торбе з цвікамі, папрасіў, каб яны вытрымалі ў вадзе без дыхання хаця б гадзіну, і калі слухаўка сказала: «Няма праблемаў», — абое ўвайшлі ў Ціхі акіян і паплылі да патанулага карабля.

Пад вадой усё выглядала, як у вялізнай аранжарэі, яны праплывалі сярод скалаў, аблепленых караламі з мноствам рознакаляровых галінак, бачылі жоўтыя і чырвоныя актыніі, якія выглядалі як ажылыя кветкі, там-сям заўважалі вялікія і малыя зоркі, разглядалі вялізных крабаў з ружовымі панцырамі і паўметровымі клешнямі, асьміногаў, якія хаваліся ў шчылінах скал, насустрач ім праплывалі цэлыя хмары паласатых рыбак — белых, жоўтых, сініх і чырвоных; але каробкі з цвікамі цягнулі іх усё ніжэй і ніжэй, і нарэшце яны апынуліся на самым дне, дзе ляжаў на борце вялізны цеплаход, які выглядаў як шматпавярховы дом, пакладзены на бок; Мах з Шэбеставай заплылі ўнутр і апынуліся ў вялікім рэстаране, дзе плавалі рыбы, у якіх у роце былі біфштэксы і катлеты; з рэстарана яны паплылі далей і апынуліся ў вялізнай кухні, дзе рыб было яшчэ больш — яны біліся між сабой за спагеці, бульбу фры і грушавыя кнэдлікі; і тут у кухню заплыла акула, у зубах яна трымала сакваяж з намаляванымі зайчыкамі, убачыўшы які, Мах схапіўся за галаву і падумаў: «Мамачка родная, гэта ж сакваяж інжынера Арышка; гэтая акула, пэўна, знайшла яго ў каюце і падумала, што ён поўны зайцоў на смятане», — але Шэбестава, якой да галавы прыйшло тое самое, не раздумвала так доўга, як Мах, а ўзяла парасячы кумпяк, які заўважыла за шклом у электрадухоўцы, і прапанавала яго акуле; тая адпусціла сваю ношу, схапіла ў зубы кумпяк і тут жа знікла, пасля чаго Шэбестава падабрала сакваяж, кіўнула Маху і абое паплылі на паверхню.