Гавриил Троепольский - Белы Бім Чорнае вуха

Такім чынам, недалёка прашамацеў заяц. А што далей?

Раптам уверсе нехта нябачны і незнаёмы захоркаў: «Хор-хор!.. Хор-хор… Хор-хор!..» Бім пачуў гэта першы і здрыгануўся. Гаспадар таксама. Абодва глядзелі ўгору, толькі ўгору…

Нечакана на фоне барвова-сіняватага неба ўздоўж прасекі паказалася птушка. Яна ляцела проста на іх, толькі зрэдку пакрыквала так, быццам гэта не птушка, а звярок ляціць і хоркае. Але то ўсё ж была птушка. Яна здавалася вялікай, крылле яе было бясшумнае (не тое, што ў перапёлкі, курапаткі ці ў качкі). Адным словам, незнаёмае ляцела ўгары.

Іван Іванавіч падняў стрэльбу. Бім, быццам па загаду, лёг і не адводзіў вачэй ад птушкі… У лесе стрэл быў такі моцны і рэзкі, якога Бім раней ніколі не чуў. Рэха пракацілася па лесе і заціхла далёка-далёка.

Птушка ўпала ў кусты, але сябры яе скоранька адшукалі. Іван Іванавіч паклаў яе перад Бімам і сказаў:

— Знаёмся, браток, — слонка. — І яшчэ раз паўтарыў: — Слонка.

Бім абнюхваў, чапаў лапаю за доўгую дзюбу, потым сеў, уздрыгваючы і перабіраючы пярэднімі лапамі ад здзіўлення. Вядома ж, ён гэтым самым і гаварыў сам сабе: «Такіх насоў не бачыў. Вось гэта сапраўдны но-ос!»

А лес слабенька шумеў, усё цішэй і цішэй. Потым зусім раптам прыціх, адразу неяк, быццам хтосьці нябачны лёгенька махнуў шырокім крылом над дрэвамі апошні раз: хопіць шамацення. Галіны знерухомелі, дрэвы, здавалася, засыналі, хіба толькі зрэдку ўздрыгвалі ў прыцемках.

Праляцелі яшчэ тры слонкі, але Іван Іванавіч не страляў. Хаця апошняй яны ўжо не бачылі ў цемнаце, а толькі чулі яе голас, але Бім быў здзіўлены: чаму сябар не страляў нават у тых, якія добра былі відаць. Ад гэтага Бім хваляваўся. А Іван Іванавіч ці проста глядзеў угору, ці, панурыўшыся, слухаў цішыню. Абодва маўчалі.

Вось калі ўжо не патрэбны словы — ні чалавеку, ні тым болей сабаку!

Толькі напаследак, перад адыходам, Іван Іванавіч прамовіў:

— Добра, Бім! Зноў пачынаецца жыццё. Вясна.

Па інтанацыі Бім зразумеў, што гаспадару прыемна. І ён таркануў носам у яго калена, павіляў хвастом: добра, маўляў, што і сказаць.

…Другі раз яны прыходзілі сюды позняю раніцаю, але ўжо без стрэльбы.

Духмяныя, тоненькія струменьчыкі ад храсткоў травы — усё гэта было наўздзіў новае і захапляючае. Сонца прасвечвала ў лесе ўсё наскрозь, акрамя сасонніку, ды і той мясцінамі быў спаласованы золатам праменняў. І была цішыня. Галоўнае — была цішыня. Якая ж яна прыгожая — вясновая ранішняя цішыня ў лесе!

Гэты раз Бім быў смялейшы: далёка было відаць (не тое, што тады ў прыцемкі). І ён лятаў па лесе ўволю, не спускаў, аднак, з вачэй гаспадара. Усё было цудоўна.

Нарэшце Бім набег на нітачку слончынага паху. І павёў. І зрабіў класічную стойку. Іван Іванавіч паслаў наперад, хоць страляць і не было з чаго. Ды яшчэ загадаў ляжаць як і трэба, калі ўзлятае птушка. Абсалютна незразумела, бачыць ці не гаспадар? Бім скоса паглядзеў на яго, пакуль не ўпэўніўся: бачыць.

Па другой слонцы ўсё было гэтаксама. Нешта накшталт крыўды паказваў Бім: насцярожаны позірк, прабежкі поруч, нават спробы не слухацца — адным словам — незадаволенасць расла і трэба было даць ёй выйсце. Менавіта таму Бім і пагнаўся за трэцяю слонкаю, як звычайны дварняга. Але за слонкаю далёка не пабяжыш: мільганула сярод галін — і няма яе. Бім вярнуўся незадаволены, ды яшчэ і зарабіў. Што ж, ён лёг збоч і ўздыхнуў (сабакі здорава ўмеюць рабіць гэта).

Усё гэта можна было стрываць, каб не яшчэ адна крыўда: Бім у гэты раз уведаў пра новы недахоп у гаспадара — сапсаванае чуццё: і без таго бясчутны, ды яшчэ… А было гэта так.

Спыніўся Іван Іванавіч, і глядзіць вакол, і нюхае (куды там!). Потым ступіў да дрэва, прысеў і ціхенька, адным пальцам, пагладзіў кветачку, малюсенькую такую (Івану Іванавічу яна амаль не пахне, а Біму такая смярдзючая). І навошта яму тая кветачка? Але гаспадар сядзеў, усміхаўся. Бім, вядома, зрабіў выгляд, што яму таксама быццам бы добра, але гэта толькі з-за павагі да гаспадара, а сам ён быў моцна здзіўлены.

— Ты паглядзі, паглядзі ж, Бім! — усклікнуў Іван Іванавіч і нахіліў сабаку носам да кветкі.

Такога Бім не мог стрываць, ён адвярнуўся. Потым незадаволена адышоў і лёг на палянцы, быццам хацеў сказаць: «Ну і нюхай сваю кветачку!» Рознагалоссі патрабавалі высвятлення адносін неадкладна, але гаспадар смяяўся ў вочы Біму шчаслівым смехам. І гэта было крыўдна. «Яшчэ мне і рагоча!»

А той зноў да кветкі:

— Дзень добры, першанькая!

Бім зразумеў, што «дзень добры» сказана не яму.