Владимир Машков: Паміж "А" і "Б"

— Ну што? — спыталіся хлопцы. — Нічога там няма?

— А вы чаго хацелі — салёных гурочкаў?

— Не, — адказаў Уладзя, — хоць бы якое карыта…

— А насмарку не хочаш? — сказаў я і чхнуў у чацвёрты раз.

Мы ўхапіліся за рэйку і пацягнулі яе. Рушылі па вуліцы і ў такт нашым крокам дружна спявалі:

— Наши жены — ружья заряжены.

І раптам:

— Стойце! Чакайце! Укралі!

За намі грукаў ботамі па вуліцы дзядзька ў кажусе і заечай шапцы.

— Аддайце, гэта мая рэйка, — сказаў ён, аддыхаўшыся.

Сёмка спрабаваў быў заспрачацца:

— Мы знайшлі гэтую рэйку. Яна валялася.

Я спыніў Сёмку і дабрадушна ўсміхнуўся:

— Калі ласка, бярыце!

Дзядзька пасоп, папыхкаў, нарэшце прыўзняў рэйку, прайшоў, хістаючыся, некалькі крокаў і кінуў сваю ношу на зямлю. Твар яго зрабіўся ўмольным.

— Хлопчыкі, памажыце. Вы ж піянеры, цімураўцы, так сказаць, памочнікі старэйшых.

Мы захоўвалі маўчанне.

Дзядзька зрабіў другую спробу, але ён быў старэнькі, і ўстанавіць сусветны рэкорд па пад’ёму цяжару яму не ўдалося.

Тады я пачаў штурм.

— Як ваша імя і імя па бацьку?

— Сідар Сідаравіч, — буркнуў дзядзька.

— Сідар Сідаравіч, дзяржава пра вас клапацілася. Вы атрымалі цудоўную трохпакаёвую кватэру ў цудоўным пяціпавярховым доме на цудоўным другім паверсе. У двары ў вас растуць цудоўныя саджанцы і звініць цудоўны дзіцячы смех.

Увесь час, пакуль я натхнёна нёс гэтую лухту, дзядзька пазіраў на мяне, вытрашчыўшы вочы, і згодна ківаў галавой.

— Мусіць, вы ўжо і пенсію атрымоўваеце?

— Атрымоўваю.

— Вось бачыце, вы цалкам забяспечаны і шчаслівы чалавек. — Я падміргнуў таварышам. — Чаго ж вам яшчэ трэба?

Мы ўзялі рэйку з прымацаваным да яе вечкам і выправіліся ў дарогу.

— Да пабачэння.

— Да пабачэння, — разгублена сказаў нам дзядзька.

Некалькі хвілін мы ішлі ды хіхікалі.

— Гэй, стойце, чакайце!

Мы са злосцю кінулі рэйку на зямлю, яна глуха бразнулася.

— Ну нашто яна вам? — Я больш не ўсміхаўся.

— А на склеп, — няўпэўнена сказаў дзядзька.

— На які? У вас жа цудоўная трохпакаёўка ў цудоўным пяціпавярховым доме.

Дзядзька апусціў вочы і пяшчотна паглядзеў на рэйку.

Зноў рэйка ў нашых руках, зноў мы тупаем па вуліцы.

Дзядзька не адстае ад нас і ные:

— Ён спатрэбіцца мне. Распілую на кавалкі і канькі ўнуку зраблю. Або грузілы на вуды…

Мы ішлі, зусім не зважаючы на яго стогны. Мы спыніліся толькі, каб перадыхнуць.

Нарэшце дзядзькавы мальбы мне надакучылі, і я рашыў яго прыпужнуць.

— Гэта не вы гаворыце, гэта ў вас перажыткі капіталізму гавораць.

Дзядзька захіхікаў і пацёр рукі.

— Ну, хлопцы, пасварыліся, і годзе. Па пачку марожанага на брата, і адцягнем рэйку да мяне ў цудоўную кватэру.

Мы не адказвалі.

Ну, хлопчыкі, па пачку пламбіру.

Я бачыў, як Сёмка аблізнуў губы.

— Поўны наперад! Свістаць усіх наверх! Зямля!

Наперадзе паказалася школа. Мы дадалі хуткасці.

— Хлопцы, па квітку ў кіно на брата і па пачку пламбіру…

Калі мы прыцягнулі праклятую рэйку ў школу, важатая сказала, што мы паступілі няправільна, не па-піянерску. І, каб выправіць памылку, павінны не марудзячы аднесці рэйку назад яе ўладальніку.

Уладальнік горача падзякаваў важатай, а я сказаў, што ў мяне дрэнных учынкаў хапае, я хацеў зарабіць добры, а таму няхай назад гэтую прыватнаўласніцкую рэйку цягнуць іншыя. І пайшоў. Дзвярыма я не ляпаў. У мяне няма такой дурной звычкі.

Вось так і не ўдалося мне здзейсніць добры ўчынак.

Ну, Карабухін, — сказалі мне, — калі ўжо ты металалом збіраць не ўмееш, то ведаеш…

І развялі рукамі.

А Галка Наважылава пры ўсіх вымавіла:

— Мы вырашылі, Карабухін, заняцца табой ушчыльную і ўсур’ёз. Сёння пасля ўрокаў да цябе накіруецца піянерскі патруль.

А навошта патруль? — спытаў я. — Што я — злачынца?

— Двойкі атрымліваць — хіба не злачынства? — сказаў Лёнька Аляксандраў і паважна паправіў акуляры на пераноссі.

Я задумаўся.

— Паслухайце, — сказаў я нарэшце. — Можа, без патруля абыдземся?

— Нельга, — пазяхнуў Лёнька. — Да цябе больш даверу няма.

— Ладна, — уздыхнуў я. — Прыходзьце. Толькі калі Эльбрус нападзе на вас, я не адказваю.

Усе паглядзелі на мяне ўважліва.

— А хто такі Эльбрус?

— Дабярман-пінчэр. Сабака такі. Як убачыць каго чужога, асабліва дзяўчынку, адразу кідаецца, — цярпліва патлумачыў я.

Аднакласнікі сцішыліся.

— Хлусіць ён! — раптам закрычаў Сёмка. — Я ў яго ўчора на тэлевізары сядзеў, ніякага дабярмана, ніякага пінчэра ў яго няма. У яго нават кошкі няма.