Владимир Машков: Паміж "А" і "Б"

Гэта было як сінгал горна, які будзіць на зары піянерскі лагер, як школьны званок, што весела і бесцырымонна перарывае нудлівы ўрок! Усе радасна паўскоквалі, сталі паказваць на мяне пальцам і рагатаць.

Але мне пра гэта потым расказалі. А тады я нічога не чуў і не бачыў і толькі сваё “хр-р-р!” прадаўжаў.

Тут Галка Наважылава як зыкне:

— Раскатурхайце вы гэтага парушальніка!

Я адразу прачнуўся, абвёў позіркам аднакласнікаў, якія заліваліся рогатам, панурыўся і пашкандыбаў да выхаду.

А мне наўздагон Лідзія Іванаўна, класная:

— Карабухін, каб заўтра быў у школе разам з маці!

Вы, спадары, хочаце даведацца, што было пасля збору?

Ой, спадары, не пытайцеся. Пасля збору быў яшчэ адзін збор.

Наша важатая Кіра сказала:

— Трэба асудзіць Карабухіна.

Я спытаў:

— На колькі?

Важатая Кіра не зразумела:

— Што на колькі?

— Я хачу спытаць, на колькі гадоў мяне асудзіць?

Важатая Кіра ўся спалатнела.

— Ты, Валерый, ніяк не навучышся весці сябе па-людску.

Важатая Кіра — з 10 “А”. Іх там цэлы клас рыхтуюць у важатыя, вучаць, як знаходзіць падыход да дзяцей, то бок да нас. І, напэўна, Кіры ўнушылі: “З дзецьмі патрэбна строгасць, інакш яны на шыю сядуць”. Або штосьці накшталт таго. Вось яна і прымяняе свае веды на практыцы.

— Дарагія мае, хто хоча выступіць? — хадзіла па радах і тармасіла ўсіх важатая Кіра. Потым павярнулася да Галкі Наважылавай:

— Што ж ты, Наважылава, не вядзеш? Вядзі.

І Галка павяла:

— Ну, гаварыце ж, гаварыце! Хто хоча сказаць?

Аднакласнікі ўнікалі палкіх Галчыных вачэй, нізка схілялі галовы, робячы выгляд, быццам нешта разглядаюць на выцертых уласнымі рукамі партах.

— Вы што — салідарныя з ім? — важатая Кіра паказала на мяне.

Я выпнуў грудзі, каб мяне можна было лепей разгледзець. Аднакласнікі ўпарта і горда маўчалі.

— Дык вы лічыце, што гэта вельмі добра — на піянерскім зборы храпці? — Важатая Кіра пачала нервавацца.

Я паматаў галавой. Кіра стаяла да мяне спінай і нічога не заўважала. Аднакласнікі ўсміхнуліся і хорам адказалі: “Не!”

— Потым Карабухін зусім распяражацца, пачне і на ўроках храпці, а там — кукарэцаць, мяўкаць. — Голас у важатай Кіры звінеў і мацнеў.

— Я не ўмею кукарэкаць, — не вытрымаў я. — І мяўкаць таксама не ўмею.

Я не люблю, калі мне прыпісваюць таленты, якіх у мяне няма. У мяне сваіх досыць, магу пазычыць, каму трэба.

Таварышы мае так і палеглі з рогату. А важатая Кіра сказала, што яна больш не можа, што такога нахабніка яна бачыць упершыню і што яна пойдзе скардзіцца дырэктару.

Мне было шкада важатую Кіру. Яна ўвогуле добрая, але чаму яна не можа зразумець, што я хроп не знарок? Крыўдна, калі цябе не разумеюць.

Нядаўна мне сказалі: “У цябе, Карабухін, толькі адны дрэнныя ўчынкі. А ты праяві сябе ў нечым добрым, карысным… Вось заўтра ўвесь клас ідзе збіраць металалом. У цябе ёсць шанец зарабіць добры ўчынак”.

“Ладна, — падумаў я. — Калі ў мяне толькі дрэнныя ўчынкі, хай будзе адзін добры”. І я пайшоў збіраць металалом.

На Пясчанай вуліцы знеслі некалькі старых развалюх. Там сяміпавярхоўку сабраліся будаваць. Мы пашнарылі трохі ў пошуках жалезных ці любых іншых скарбаў. І раптам я спатыкнуўся аб нешта і ледзь не ўпаў. Зірнуў — жалезная рэйка. Хацеў падняць — ого-го-го — вось гэта вага.

— Рушце сюды! — паклікаў я хлопцаў.

Раз-два — узяліся ўчатырох і паднялі. Глядзім, а да рэйкі дротам прывязана вечка. Мы яго адразу не разгледзелі, бо яно было засыпана смеццем.

Пад вечкам аказалася прамакутная адтуліна.

— Хлопцы, гэта падземны ход! — узрушана закрыкаў Уладзя.

— Лухта, — прамовіў разважлівы Сёмка. — Гэта проста склеп. У майго дзядзькі ведаеце які склеп!

— Ведаем, — адмахнуўся я. — У каго ёсць ліхтарык?

— У мяне, — сказаў Сёмка.

— У дзядзькі ўзяў?

— Свой, — пакрыўдзіўся Сёмка.

Я хацеў ужо спусціцца ў склеп, але ўбачыў, што няма ніякай лесвіцы.

А раптам склеп глыбокі? Грымнешся долу, а пасля пра каго ў сценгазеце пісаць будуць, як пра галоўнага разгільдзяя школы?

Я падумаў хвіліну.

— Здыміце рамяні.

І сам першы зняў раменьчык. За мной тое ж самае зрабілі хлопцы. Хутка з раменьчыкаў звязалі вяроўку. Атрымалася выдатная лесвіца. Я ўхапіўся за канец вяроўкі з раменьчыкаў, і хлопцы спусцілі мяне ўніз.

— Ну што там? — крычалі хлопцы. — Давай вылазь!

Я тузануў вяроўку.

— Цягніце!

Напружыўшыся, таварышы выцягнулі мяне. Калі я апынуўся на зямлі, то штомоцы чхнуў. Раз, другі, трэці… Вось ужо ніколі не думаў, што так хвацка ўмею чхаць.