Мопассан Де - Каля нябожчыка (на белорусском языке)

Мы цiха размаўлялi пра яго, згадвалi словы, выразы, тыя арыгiнальныя выслоўi, падобныя да промняў святла, кiнутых у змрок непазнавальнага Жыцця.

- Мне здаецца, што зараз ён пачне гаварыць, - сказаў сябар.

I з трывогай, амаль са страхам мы сталi ўзiрацца ў гэты нерухомы твар, якi не пераставаў смяяцца.

Нам зрабiлася няёмка, мы адчулi нейкую прыгнечанасць, знямогу. Я прамармытаў:

- Не ведаю, што са мною, але мне кепска.

I тады мы пачулi, што ад мёртвага iшоў смурод.

Калега прапанаваў мне пайсцi ў суседнi пакой i пакiнуць дзверы прачыненыя. Я згадзiўся.

Я ўзяў з начнога столiка адну свечку, i мы селi ў дальнiм канцы другога пакоя, так, каб быў вiдаць нябожчык у яркiм святле другой свечкi.

Але ён усё роўна турбаваў нашыя думкi. Здавалася, што яго нематэрыяльная iстота, вольная, усемагутная i ўладарная, аддзялiлася ад цела i блукае вакол нас. Часам да нас даходзiў цяжкi, агiдны пах цела, што распадаецца.

Раптам халадок страху працяў нас да касцей: з пакоя, дзе ляжаў нябожчык, пачуўся нейкi цiхi гук. Мы адразу паглядзелi на яго i ўбачылi... праўда, пане, мы абодва выразна ўбачылi, як нешта белае скокнула на ложак, упала на дыван i знiкла пад фатэлем.

Не паспеўшы нават пра нешта падумаць, мы ўскочылi з месца, ашалелыя ад дурнога страху, гатовыя ўцячы. Пасля мы паглядзелi адзiн на аднаго. Мы былi страшэнна бледныя. Сэрцы так бiлiся, што было вiдаць праз вопратку. Я спытаўся першы:

- Ты бачыў?..

- Бачыў.

- Можа, ён не памёр?

- Але ж ён ужо пачаў гнiць.

- Што ж рабiць?

Мой сябар вымавiў, вагаючыся:

- Трэба пайсцi паглядзець.

Я ўзяў свечку i ўвайшоў першы, абшукваючы позiркам увесь пакой, усе цёмныя куткi. Нiчога больш не варушылася. Я падышоў да ложка i аслупянеў ад здзiўлення i жаху: Шапэнгаўэр ужо не смяяўся! Твар быў скручаны жудаснай грымасай, зубы сцiснулiся, шчокi глыбока правалiлiся. Я прашаптаў:

- Ён не памёр!

Але страшэнны смурод даходзiў да мяне, душыў мяне. Я стаяў нерухома, неадрыўна глядзеў на яго, аслупянелы, нiбы ўбачыў здань.

Тады мой сябар узяў другую свечку i нахiлiўся. Пасля, не сказаўшы нi слова, узяў мяне за руку. Я паглядзеў, куды ён паказваў, i ўбачыў на падлозе пад фатэлем побач з ложкам Шапэнгаўэраў зубны пратэз, белы на цёмным дыване, адкрыты, нiбы гатовы ўкусiць.

Распад цела расцiснуў скiвiцы, i пратэз выпаў з рота.

У той дзень, пане, мне папраўдзе было страшна.

Сонца ўжо нiзка апусцiлася над зiхатлiвым морам, i таму сухотны немец падняўся, развiтаўся са мною i вярнуўся ў гатэль.