Мопассан Де - Два сябры (на белорусском языке)

Гi дэ Мапасан

Два сябры

Пераклад: Змiцер Колас

Абложаны, згаладалы Парыж хрыпеў i задыхаўся. На дахах амаль зусiм не стала вераб'ёў, памыйныя рыштокi апусцелi. Людзi елi ўсё, што траплялася.

Ясным студзеньскiм ранкам Марысо, гадзiннiкавы майстар па прафесii i бяздзейны гультай па збегу абставiн, сумна цягнуўся па бульвары, сунуўшы рукi ў кiшэнi нагавiц i прыслухоўваючыся да бурчання ў пустым жываце. Раптам ён спынiўся перад другiм такiм самым разявакам. Гэта быў яго былы прыяцель Саваж, з якiм Марысо пазнаёмiўся на беразе ракi.

Да вайны кожную нядзелю Марысо на золку выходзiў з хаты з бамбукавай вудай i бляшаным кашом за спiнай. Ён сядаў у цягнiк, якi вёз яго ў бок Аржантэля, сыходзiў у Калёмбе i пешкi iшоў да вострава Марант. Ледзь паспеўшы дабрацца да гэтак жаданых мясцiн, ён увесь аддаваўся ловам i вудзiў да позняга вечара.

Кожную нядзелю ён сустракаў там маленькага вясёлага таўстуна Саважа, галантарэйнiка з вулiцы Нотр-Дам-дэ-Лярэт, якi быў таксама заўзяты рыбак. З вудамi ў руцэ, звесiўшы ногi над вадой, яны часта да паўдня сядзелi побач каля ракi i, дзякуючы гэтаму, хутка пасябравалi.

Часам цэлымi днямi яны маўчалi. Iншы раз i гаманiлi, бывала, але i без слоў яны добра разумелi адзiн аднаго, бо мелi аднолькавы густ i ва ўсiм падобныя пачуццi.

Вясеннiм ранкам, гадзiне а дзесятай, калi памаладзелае румянае сонца развешвала над прыцiхлай ракой празрыстую смугу i сагравала спiны зацятых рыбакоў ужо забытым мяккiм цяплом, Марысо часам казаў свайму суседу:

- Якое хараство.

I Саваж пагаджаўся:

- Лепш i не бывае.

I гэтага iм хапала для ўзаемнага паразумення i павагi.

А восеньскiм надвячоркам, калi крывавае на захадзе неба залiвала пурпурам раку, у якой адбiвалiся пунсовыя абрысы воблакаў, запальвала далягляд, асвятляла вогненнымi барвамi абодвух сяброў i залацiла ўжо парудзелае лiсце, якое зябка дрыжала на дрэвах у прадчуваннi зiмы, Саваж, усмiхаючыся, пазiраў на Марысо i мармытаў:

- Любата.

I зачараваны Марысо, не зводзячы вачэй з паплаўка, адказваў:

- Гэта лепш, як сядзець на бульвары, га?

Сустрэўшыся цяпер, у такiх незвычайных абставiнах, яны былi вельмi ўсхваляваныя i моцна пацiснулi адзiн аднаму рукi. Саваж глыбока ўздыхнуў i сказаў:

- Вось як яно ўсё павярнулася.

Марысо панура прастагнаў:

- А надвор'е якое! Першы пагодны дзянёк сёлета.

Неба i сапраўды свяцiлася празрыстым блакiтам.

Яны моўчкi пайшлi па бульвары, кожны сумна думаючы пра сваё. Раптам Марысо сказаў:

- А як мы рыбку вудзiлi, га? Прыемна ўспомнiць!

Саваж уздыхнуў:

- Калi цяпер гэта будзе?

Яны зайшлi ў невялiчкую кавярню, выпiлi па чарцы абсенту i потым зноў пабрылi па тратуары.

Марысо нечакана спынiўся:

- Можа, яшчэ па чарцы, га?

Саваж згадзiўся:

- Не пярэчу.

Яны зайшлi ў другi шынок.

Выйшлi яны адтуль на добрым падпiтку, з ужо затлумленымi галовамi, як яно часта бывае, калi цяпнеш нiчога не еўшы. На дварэ было цёпла. Ласкавы ветрык казытаў iм твары.

На свежым паветры Саваж канчаткова сп'янеў i, спынiўшыся, прапанаваў:

- А што, каб туды з'ездзiць?

- Куды гэта?

- Ну ў рыбу, вядома.

- А куды?

- Ды на наш востраў. Французскiя аванпасты цяпер каля Калёмба. А палкоўнiк Дзюмулен - мой знаёмы, нас прапусцяць.

Марысо аж затрымцеў ад прыемнага прадчування.

- Дамовiлiся! Я згодзен.

I яны разышлiся па хатах, каб сабраць свой рыштунак.

Праз гадзiну сябры ўжо iшлi поплеч па гасцiнцы. Неўзабаве яны дабралiся да вiлы, якую займаў палкоўнiк. Яны расказалi яму сваю просьбу, i ён, усмiхнуўшыся, згадзiўся задаволiць iх дзiвотную выдумку. Атрымаўшы пропуск, сябры рушылi далей.

Хутка яны мiнулi аванпасты, прайшлi праз апусцелыя Каломбы i апынулiся на краi невялiкiх вiнаграднiкаў, якiя спускалiся да Сены. Было каля адзiнаццацi гадзiн.

На другiм беразе вёска Аржантэль, здавалася, вымерла. Над усiм наваколлем панавалi два ўзгоркi, Аржэмон i Сануа. Шырокая раўнiна, якая распасцiралася да самага Нантэра, была бязлюдная, зусiм бязлюдная, на яе шэрай зямлi вiднелiся адно голыя вiшнi.

Саваж паказаў пальцам на вяршынi ўзгоркаў i цiха шапнуў:

- Там прусакi!

I два сябры застылi, з трывогай пазiраючы на пустэльны абшар.

"Прусакi!" Яны iх нiколi не бачылi, але вось ужо некалькi месяцаў адчувалi, як гэты нябачны i ўсемагутны вораг душыць Парыж, руйнуе Францыю, рабуе, гвалтуе i морыць голадам яе жыхароў. I нейкi нечалавечы, незразумелы жах мяшаўся ў iх з нянавiсцю да гэтага невядомага i непераможнага народа.