Мопассан Де: Тамтэй (на белорусском языке)

Калi я дабраўся да вяршынi, я сказаў манаху, што iшоў побач са мною: "Мой ойча, як вам тут добра!"

Ён адказаў: "Тут надта дзьме вецер, пане". Мы гаварылi, гледзячы, як прылiвае мора - яно набягала на пясок i адзявала бераг у сталёвы панцыр.

I манах пачаў апавядаць мне паданнi, звязаныя з гэтымi мясцiнамi, старадаўнiя легенды.

Адна асаблiва мяне ўразiла. Мясцовыя людзi, што жывуць на гары, сцвярджаюць, што ўночы можна пачуць, як у пясках крычаць дзве казы - адна мацней, другая цiшэй. Недаверлiвыя кажуць, што гэта крычаць марскiя птушкi, часам iх крыкi нагадваюць бляянне, а часам - чалавечы стогн. Але рыбакi, якiя позна вяртаюцца дадому, клянуцца, што сустракалi ў дзюнах старога пастуха. Твару яго нiхто нiколi не бачыў, бо ён ходзiць, увярцеўшыся з галавою ў плашч. Ён пасвiць казла з тварам мужчыны i казу з тварам жанчыны. У абаiх доўгая белая воўна, яны безупынна гавораць адно з адным, спрачаюцца на невядомай мове, а часам пачынаюць бляяць што стае моцы.

Я спытаўся: "I вы ў гэта верыце?"

"Не ведаю", - прамармытаў ён.

Тады я зноў спытаўся: "Але каб на зямлi апроч нас жылi яшчэ нейкiя iншыя стварэннi, дык няўжо ж мы за гэтулькi часу iх не зведалi б? Няўжо б вы iх не ўбачылi? Няўжо б я iх не ўбачыў?"

Ён адказаў: "Цi ж бачым мы хоць бы стотысячную частку таго, што iснуе вакол нас? Вось, прыкладам, вецер, наймагутнейшая сiла ў прыродзе, што збiвае з ног людзей, бурыць дамы, вырывае з коранем дрэвы, узнiмае ў моры вадзяныя горы, валiць скалы i разбiвае ўшчэнт вялiкiя караблi. Вецер забiвае, свiшча, стогне, раве, але цi бачылi вы яго, цi можаце вы яго ўбачыць? I аднак ён iснуе!"

Мне не было чаго адказаць на гэты просты доказ, i я замаўчаў. Мудры быў гэты чалавек цi, наадварот, дурны, не буду сцвярджаць. Але я замаўчаў. Бо я i сам часта думаў пра тое, што ён сказаў.

3 лiпеня. - Спаў я кепска. Напэўна, гэтыя мясцiны заражаныя, бо мой фурман хварэе на тое самае, што i я. Учора, калi я вярнуўся, я заўважыў яго незвычайную бледнасць. Я спытаўся ў яго:

- Што з вамi, Жан?

- А тое, пане, што я не магу спаць уночы. Мае ночы з'ядаюць мае днi. Як вы паехалi, пане, дык на мяне як нейкае насланнё найшло.

Аднак усе астатнiя слугi здаровыя, але я вельмi баюся, што сам зноў захварэю.

4 лiпеня. - Я папраўдзе захварэў зноў. Мае колiшнiя страхi вярнулiся. Сёння ўночы я адчуваў, як нехта на мне сядзеў i, прысмактаўшыся да майго рота, цягнуў з мяне жыццё. Клянуся, ён смактаў з майго горла, як п'яўка. Напiўшыся, ён устаў, а я прачнуўся такi змучаны, спустошаны, разбiты, што не мог нават варухнуцца. Калi гэта паўторыцца яшчэ некалькi разоў, то мне трэба будзе зноў некуды з'ехаць.

5 лiпеня. - Можа, я звар'яцеў? Тое, што адбылося, тое, што я пабачыў мiнулай ноччу, такое дзiва, што ў мяне ад адной згадкi пра гэта кружыцца галава!

Я замкнуў дзверы на ключ - цяпер я раблю гэта кожнага вечара. Пасля мне захацелася пiць, i я выпiў паўшклянкi вады i выпадкова заўважыў, што графiн быў поўны аж да крышталёвага корка.

Пасля я лёг i заснуў звычайным жахлiвым сном. Праз дзве гадзiны яшчэ агiднейшы жах абудзiў мяне.

Уявiце сабе чалавека, якi спiць, якога забiваюць i якi прачынаецца з нажом у грудзях, ён сплывае крывёй, хрыпiць, не можа дыхаць, ён хутка памрэ - але нiчога не разумее.

Урэшце я апамятаўся i зноў захацеў пiць. Я запалiў свечку i падышоў да стала, дзе стаяў графiн. Я падняў яго, нахiлiў над шклянкай, але вада не палiлася. Графiн быў пусты! Зусiм пусты! Спачатку я нiчога не зразумеў, пасля раптам я так расхваляваўся, што мусiў сесцi, я проста ўпаў на крэсла! Пасля я ўскочыў i агледзеўся! Зноў сеў перад празрыстым крышталём графiна, збянтэжаны ад здзiўлення i страху. Я глядзеў на графiн не адрываючыся, шукаючы разгадку. Рукi мае дрыжалi. Значыцца, гэтую ваду нехта выпiў? Хто? Я? Ну, вядома ж, я. Апроч мяне нiхто больш не мог. Значыцца, я лунацiк, я жыў, сам таго не ведаючы, таямнiчым дваiстым жыццём. Мiмаволi пачынаеш думаць, цi не жывуць у нас адразу дзве асобы або, можа, нейкая iншая iстота, чужая, незразумелая i нябачная, што пасяляецца тады, калi душа спiць, у нашае цела, бярэ яго ў палон, i яно падпарадкоўваецца яму, як нам самiм, нават больш, як нам самiм.

Але хто зразумее мой невыказны страх? Хто зразумее пачуццё нармальнага, разумнага чалавека, якi з жахам у вачах глядзiць на графiн, з якога знiкла трохi вады, пакуль ён спаў!

Я так i праседзеў да ранiцы, не наважваючыся вярнуцца ў ложак.

6 лiпеня. - Я вар'яцею. Сёння ўночы нехта зноў выпiў поўны графiн цi хутчэй - я выпiў! Але цi я гэта? А калi не? Хто ж гэта? Хто? О Божа! Я вар'яцею! Хто мяне выратуе?

10 лiпеня. - Я зрабiў некалькi доследаў, i яны далi дзiўныя вынiкi.