Мопассан Де - Жабрак (на белорусском языке)

Час ад часу ён сядаў на ўскрайку рова i некалькi хвiлiн адпачываў. Голад поўнiў смуткам яго цьмяную, атупелую душу. У галаве тлела адна-адзiная думка: "Паесцi", - але ён не ведаў, як гэта спраўдзiць.

Тры гадзiны сунуўся ён па бясконцай дарозе; калi ж заўважыў абсаду сяла, зашкандыбаў ахватней.

Першы сустрэты вясковец, у якога ён папрасiў мiласцiну, закрычаў на яго:

- Ты зноў тут, пабiраха! I калi толькi мы ўжо збавiмся ад цябе?!

I Звон пакорлiва пацягнуўся далей, Але да якiх бы дзвярэй ён нi патыкаўся, усюды яго асыпалi лаянкай i пасылалi прэч з пустымi рукамi. Аднак ён усё роўна iшоў ад хаты да хаты, цярплiвы i ўпарты. Ён не сабраў нi капейкi.

Тады ён пакiраваў на фермы, чыкiльгаючы па гразкай ад дажджу зямлi, настолькi знясiлены, што ўжо ледзьве перастаўляў мылiцы. Адусюль яго праганялi. Гэта быў адзiн з тых золкiх, панылых дзён, калi чалавечае сэрца чарсцвее, а розум робiцца жорсткi, калi душу апаноўвае морак i рука не выцягваецца нi дзеля таго, каб даць, нi дзеля таго, каб выручыць.

Абышоўшы ўсе знаёмыя падворкi, Звон знямогла рухнуў каля рова пры сядзiбе фермера Шыкэ. "Адчапiўся", - гэтак пра яго казалi, калi спрабавалi абмаляваць, як ён знянацку саслiзгваў дадолу са сваiх высокiх падпорак, выпусцiўшы iх з-пад рук, i доўга сядзеў нерухома; яго мучыў голад, але, няцямлiвец, ён быў няздатны асэнсаваць усё прадонне свайго няшчасця.

Ён чакаў, сам не ведаючы чаго. Чакаў з той невыразнай надзеяй, што вечна тлее ў сэрцы чалавека. Ён сядзеў на ўскрайку чужой сядзiбы на ледзяным ветры i чакаў цудадзейнай дапамогi, якую мы нiколi не перастаём чакаць ад неба цi ад людзей, не задумваючыся над тым, як, чаму i праз каго яна можа прыйсцi. Непадалёк хадзiла чарада чорных курэй, пашуквала сабе спажытку ў зямлi кармiлiцы ўсяго жывога. Чубаткi прыпынялiся, дзюбалi зярнятка цi нябачную чалавечаму воку кузурку i зноў бралiся за свае нетаропкiя, упэўненыя пошукi.

Звон глядзеў на iх, не думаючы нi пра што; потым - хутчэй у страўнiку, чым у галаве - у яго варухнулася не думка, а так - глухое адчуванне, што курыца, калi яе сасмажыць на вогнiшчы, будзе вельмi смачная.

Думка, што ён збiраецца зрабiць кражу, нават не блiснула ў яго свядомасцi. Ён абмацаў каля сябе камень i шпурнуў у тую, што была блiжэй да яго, а так як кiнуў дужа трапна, то ўклаў яе на месцы. Курыца звалiлася набок, затрапятаўшы крыламi. Астатнiя разбеглiся, пагойдваючыся на тонкiх лапках, а Звон рахмана "начапiўся" на мылiцы i паходкаю, якая надта нагадвала курыную, зачыкiльгаў, каб падабраць сваю здабычу.

Ён ужо наблiзiўся да невялiчкага чорнага цельца з запэцканай у кроў галоўкай, як раптам страшэнны ўдар у спiну выбiў у яго з рук мылiцы, а яго самога адшпурнуў на дзесяць крокаў убок. I фермер Шыкэ з шаленствам абкрадзенага мужыка рынуўся на грабежнiка, безаглядна малоцячы яго кулакамi i нагамi, раз'ятрана мардуючы няздатнага абаранiцца калеку.

На дапамогу гаспадару набеглi парабкi i таксама кiнулiся збiваць папрашайку. Нарэшце, стамiўшыся, яны паднялi яго, завалаклi на дрывотню i замкнулi там да прыходу жандараў, па якiх паслалi.

Звон, амаль нежывы, скрываўлены, канаючы ад голаду, ляжаў на зямлi. Настаў вечар, потым ноч, за ёю ранак. Ён так нiчога яшчэ i не еў.

Апоўднi з'явiлiся жандары i асцярожлiва адчынiлi дзверы: яны чакалi супрацiўлення, бо паводле расказу Шыкэ выходзiла, што бадзяга сам напаў на яго i фермеру з вялiкай цяжкасцю ўдалося адбiцца.

Сяржант скамандаваў:

- Ану, устаць!

Але Звон ужо не мог скрануцца з месца. Ён, праўда, памкнуўся ўсчапiцца на свае апiрышчы, але не здолеў. Гэта было ўспрынята як хiтрасць, ашуканства, адвод вачэй закаранелага злачынца, i двое ўзброеных дзецюкоў груба ўхапiлi яго i сiлай паставiлi на мылiцы.

Яго апанаваў страх, яго вечны, прыроджаны страх перад жоўтымi жандарскiмi паскамi, той страх, якi адчувае дзiчына перад паляўнiчым, мыш перад катом. I нечалавечым намаганнем ён утрымаўся, устаяў.

- Марш! - загадаў сяржант.

I ён пайшоў. Усе насельнiкi фермы збеглiся паглядзець, як яго забiраюць. Кабеты гразiлi яму кулакамi, мужыкi выскалялiся i лаялiся: "Нарэшце! Сцапалi-такi галубочка! Туды яму i дарога!"

Ён iшоў, а па баках iшла варта. Адчай надаваў яму сiлы, i ён сяк-так плёўся па дарозе, ужо нават не цямячы, што з iм адбылося, атупелы дарэшты з перапалоху, няздатны хоць што-колечы зразумець.

Сустрэчныя сяляне прыпынялiся, праводзiлi яго позiркам i мармыталi:

- Пэўна, зладзюгу злавiлi!

Да ночы дабралiся да мястэчка. Звон нiколi раней не быў тут. Ён папраўдзе ўжо не ўяўляў сабе, нi што адбываецца цяпер, нi што будзе з iм далей. Усё было нечаканае i страшнае, гэтыя новыя аблiччы i дамы проста жахалi яго.