Уладзімір Караткевіч: Калыска чатырох чараўніц

Драма ў дзвюх дзеях, шасці карцінах з казачным пралогам і эпілогам

Белая чараўніца (Першая)

Блакітная чараўніца(Другая)

Залатая чараўніца(Трэцяя)

Цёмная чараўніца (Чацвёртая)

Янка Луцэвіч.

Дамінік – сын Анупрэя Луцэвіча, бацька Янкі.

Бянінга – Багуміла Луцэвіч з Валасевічаў, Янкава маці.

Зыгмунт (Цыкмун) Чаховіч-Ляхавіцкі– былы паўстанец, цяпер “пан” у Бясядах.

Аконам пані Чаховічавай з Арамовічаў – пані ўладаркі Бясядаў.

Пакаёўка.

Стафан Каляда– сын арандатара-палавіншчыка, пазней парабак.

Марыся Гладышэўская, дачка арандатара

Юзук Гладышэўскі– бацька Марысі.

Катра Гладышэўская– маці Марысі.

Казік Валахоўскі– паніч.

Блажэй– фурман Казіка.

Ураднік пан Рахцей Рахцеевіч Снулы.

Лірнік.

Купальскія дзяўчаты, госці Гладышэўскіх, сяляне, стражнікі.

Дзея пачынаецца ў 1895 годзе, заканчваецца ў 1904 годзе.

Ноч нібы толькі крыху асветленая праз туман ззяннем зорак. Нячутна заводзіць спеў дзявочы хор:

Узносіцца – амаль без святла, толькі пырскаючы іскрамі, – агнявое кола. Цьмяна праплываюць у паўзмроку сілуэты дзяўчат:

Цьмянае агнявое кола. Затое слаба-слабенька ўспыхвае іскрачка блізка ля зямлі. Яна мігацее, часам ледзь не гасне, але ўсё ж паступова разгараецца ў маленькае ззянне, і тады нам відаць, што яно льецца з калыскі, якую гайдае невядома чыя рука. Ля калыскі чатыры постаці. Калі пачынае гаварыць кожная з іх, на невыразнай постаці на імгненне запальваецца слабое святло: белае – блакітнае – залацістае. I толькі на чацвёртай – бронзава-чорнае, нібы згушчаецца змрок. Галасы глухаватыя і ўсё ж выразныя.

Трэцяя(залатая). Сёстры. Ля калыскі кожнага нованароджанага з’яўляюцца чараўніцы і прарочаць яму ягоны лёс.

Цёмная(чацвёртая). У некаторых не з’яўляюцца.

Белая(першая). У тых, хто пасля – аж да канца – пальцам не варухне дзеля брата і друга. У тых, хто толькі для сябе. У тых, хто толькі хлебаед.

Трэцяя(залатая). У астатніх – узнікаюць.

Блакітная(другая). I мы заўсёды стаім ля калыскі тых, хто адарве кавалак ад рота і дасць загнанаму, хто памагае не толькі людзям, хто памагае цэламу народу стаць на ногі. Каля тых – заўжды.

Цёмная(чацвёртая). Які вы судзіце яму лёс?

Першая. Самы слаўны.

Чацвёртая. Але і самы цяжкі.

Трэцяя. Але і самы вялікі.

Чацвёртая. “Слёзкі пралівае...” I праўда, што за жыццё без слёзак?.. Нішто-о, гэтым дабром я яго забяспечу. Шмат чаго я нарабіла ягонаму роду ў мінулым. А ён сербане больш за іх усіх разам.

Трэцяя. Што ж, сэрца мудрых у доме плачу.

Чацвёртая. Ён будзе гадамі блукаць упоцемку.

Першая. I выйдзе на святло.

Чацвёртая. I аслепне ад яго.

Другая. I выведзе на яго іншых.

Чацвёртая(амаль у ярасці). Ён памрэ далёка ад роднай зямлі.

Першая. I вернецца ў яе. I давеку застанецца з ёю.

Далёка-далёка плывуць дзявочыя сілуэты; амаль згасла кола ў паветры. I невядома, адкуль робіцца святлей у тумане: ці ад прадчування заранкі, ці ад вельмі слабага святла з калыскі.