Walydie Jumpstone - Memoires van een nobele onbekende

Colofon

I. Legitimatie

Waarom dit boek schrijven of überhaupt een boek schrijven?

De markt wordt overstelpt met boeken die, na bespreking in de pers of in een tv-programma, enkele jaren later belanden in de uitverkoopbakken van bibliotheken, kringloopwinkels en rommelmarkten. Er zijn slechts enkele blijvers of evergreens. Alleen op de Vlaamse markt verschijnen er jaarlijks duizenden boeken; als er één procent na enkele maanden (of jaren) nog in de boekenwinkel of bibliotheek beschikbaar is, dan is dat een hoge score.

Wat maakt een boek meer waard dan wat de verspilling van de grondstoffen ons kost?

In de eerste plaats moet er een meerwaarde zijn voor de lezer. Het moet tegemoet komen aan een behoefte bij de lezer, zo niet hoeft men het niet als boek uit te geven. Dit kunnen allerlei soorten behoeften zijn, van practische handleidingen (koken, studieboeken op allerlei terreinen), therapeutische boeken, kunst- en cultuurboeken, reisgidsen, ontspanningslectuur, waaronder de roman en deels de non-fictie te klasseren is. Veel ‘kennisboeken’ zijn sinds de opkomst van het internet en Wikipedia langzaam overbodig aan het worden, zodat op termijn vooral de ontspanningslectuur zal overblijven, de fictie en deels de non-fictie. Toch blijft het verbazend hoeveel boeken nog elk jaar op papier uitkomen; biografieën van bekende personen spannen de kroon. Vedetten van allerlei pluimage maken hun populariteit te gelde en verkopen hun door een ghostwriter geschreven (auto)biografie als zoete broodjes. Bewondering en identificatie met het aanbeden idool is een machtige commerciële drijfveer om op in te zetten voor elke uitgeverij die wil overleven. Op het terrein van de fictie is een doorbraak forceren voor weinigen weggelegd, de enige uitzonderingen van de laatste jaren in Vlaanderen Lize Spit en Griet Op de Beeck niet te na gesproken. Het mag wel eens een man van iets oudere leeftijd zijn om het evenwicht te herstellen.

Als men ervan uitgaat dat de kans op succes bij het publiek minimaal is, heeft het dan zin een boek te schrijven voor eigen voldoening? Wat kan de drijfveer zijn om zich te uiten in een blijvende geschreven tekst of verhaal, als niet voor de tegemoetkoming aan de behoeften van de lezer?

Volgens de behoeftepiramide van Maslow blijft enkel de zelfverwerkelijking of de hoogste van alle behoeften over. Materiële, primaire levensbehoeften, zoals de pecuniaire belangen, als die er al zouden zijn, worden eerder aangesproken dan gelenigd. De sociale erkenning, de geldingsdrang, het opbouwen van een reputatie, kan alleen maar gerealiseerd worden bij een ruime verspreiding onder brede lagen van de bevolking. Een local hero, een vedette bij vrienden, familie en buren is als een lege doos. Het is nog maar de vraag of sommige confidentiële ontboezemingen niet meer ergernis dan sympathie opwekken bij de inner circle. Het hoogst haalbare lijkt een voetnoot op Google of Wikipedia.

Blijft over, de allerhoogste motivatie, de zelfactualisatie, en de mentale zelfbevrediging daaraan verbonden. De extase bij het vinden van een originele formulering, die exact en genuanceerd weergeeft wat men wil vertellen, zoals bij deze frase. De voldoening om creatief bezig te zijn, de leegheid van het dagelijkse bestaan op te vullen met iets anders dan routine en verve(l)ling. Als men dan blijkt een ‘relevante revelatie’ te zijn, dan is dat mooi meegenomen.

Een misschien nog hogere drijfveer, die Maslow over het hoofd heeft gezien, is het verlangen naar onsterfelijkheid, iets wat velen hopen te realiseren in het verwekken van een min of meer uitgebreide kroost. Het is opvallend hoeveel schrijvers kinderloos zijn, en onbewust zouden hun schrijfsels wel eens hun ersatz- of surrogaatkinderen kunnen zijn (of is het omgekeerd?), waardoor ze in de herinnering blijven leven. (“Dood ben ik pas als jij me bent vergeten” Bram Vermeulen.) Iets achterlaten van je persoonlijkheid, je ideeën, je gevoelens in een materiële, tastbare, ‘onvergankelijke’ vorm, geeft de illusie, de touch van onsterfelijkheid. Het geeft meer dan een foto of een stoffelijke relikwie het gevoel van verbondenheid en nabijheid aan de nazaten, vooral als het boek autobiografische elementen bevat. Een bijkomend voordeel van het geschreven woord op het gesproken woord is dat men zich accurater en ongeremder kan uitdrukken. In het beste geval zullen de nakomelingen niet met de vraag opgescheept zitten: “Wie is of was die (vreemde) man”?

Hoe paradoxaal het ook klinkt, er is ook een hoger sociaal motief in het spel. Bewijzen dat eenieders leven interessant genoeg is om verteld te worden, zelfs dat van een op het eerste zicht volkomen oninteressante persoon, een nobody. Alles hangt af van het perspectief, van de keuze van de bepalende passages van zijn leven en van de opmerkzaamheid, de verbeelding en de expressiekracht van de verteller. Wiens leven kan de verteller beter in beeld brengen dan zijn eigen leven, met alle details en nuances, alsof hij het zelf beleefd heeft.

Daarnaast zijn er een aantal strikt persoonlijke motieven of over­-wegingen

II. Het wonder van Smeerebbe Vloerzegem

Tegen alle regels en trends in begin ik mijn verhaal met de allesbepalende gebeurtenis, met het hoogtepunt uit mijn leven, en misschien ook wel mijn reddingsboei.

Het wonder van Smeerebbe Vloerzegem:

Café-dancing De Kroon, Dorpsstraat, Kemzeke

Het is zaterdag, 11 februari van het gezegende jaar 1967. Thé dansant van de studentenclub Izegrim van De Klinge.

20.30: Ik sta aan de ingang van de danszaal, achter het café, piekfijn uitgedost, met een bruin, soort pied-de-poule, kostuum met een ondervest van dezelfde stof, met vooraan een lange rij knopen en achteraan een bruine, blinkende zijden rug met een modieuze, maar volledig overbodige gespsluiting, nog met veel liefde gemaakt door de vader van mijn ex-lief, die het edele, maar bijna volledig uitgestorven (behalve in de Londense New Bond Street) beroep van professionele kleermaker uitoefende.