Jon Etxebarria Rozas - Kapuscinskiren erretrobisorea

SINOPSIA

“Jon Etxebarria Txontxek begirada ezin ederragoan eman digu berak egindako bidaiaren berri. Barrutik kanpora, eta bueltan berriro ere abiaburura. Zirkulu inperfektu bezain biribilean eroan eta ekarri gaitu sentsazioen bide-zidorretatik eta apaltasun poetiko miresgarrian eskaini digu bidaia fisiko, pertsonal eta literarioa. Kartografia pertsonala, mapa biziak”.

Mikel Etxaburu Osa

Liburuari buruzko informazio gehiago:

www.edicionesbeta.com

Jarrai iezaguzu hemen:

@EdicionesBeta

@edicionesbeta

@EdicionesBeta

Zapalduei

HITZAURREA

Ez dakit oso ondo zer garen eta zer ez garen. Badakit, ordea, zerk egiten gaituen: bideak. Eta bidea bada egiten gaituena, zergatik ez uste izan gu ere bide garela? Askotarikoak, norberak bereak, olatuak denak diren moduan desberdin, eta hostoak, eta ametsak.

Jon Etxebarria Txontxek begirada ezin ederragoan eskaini digu berak egindako bidaiaren berri. Barrutik kanpora, eta bueltan berriro ere abiaburura. Zirkulu inperfektu bezain biribilean eroan eta ekarri gaitu sentsazioen bide-zidorretatik eta apaltasun poetiko miresgarrian eskaini digu bidaia fisiko, pertsonal eta literarioa. Kartografia pertsonala, mapa biziak. Finean, bizitzaz ari zaigu Jon, bizitzaz eta maitasunaz, elkartasunaz ari zaigulako, eta elkartasuna maitasuna delako, mugagabea, baldintzarik gabea. Nor diren eta nor izan nahi luketen herriei zein pertsonei buruz ari zaigulako, norbera den moduan aintzat hartu eta onartzea (edo oldartzea) ere maitasun ekintza delako; zintzoa eta zorrotza. Eta bidea, emankorra izango bada, maitasun bidea besterik ezin daitekeelako izan, eskuzabala eta aurre juzgurik gabea.

Bideak liluratzen gaituenean, bideak bidetik ateratzeko gonbitea egiten digunean, berdin digu nora joan, edo nora ez joan, hitzak berak bihurtzen dira-eta bide, poesia bera bihurtzen da Urrutikoetxea azaletik azalera sentitzeko geografiarik ederrena, indartsu izan beharrean, indartsu sentitzeko adorea ematen diguna. Google maps-ek fitxatu gabeko bide zidorretan ezagututako bidaide inprobisatuen azaletik arnas egiteko aukera ezin hobea: Jay Moriarityren itsasoak, Lord Byronen herrentasunak, Danteren infernu-zeruak eta Mark Twainen abenturak.

Eragozpena eta oztopoak ere berezkoak ditu bideak, baita nekeak ere: aldi laburreko adiskidantzan erraz disimulatzen diren horiek; zeruaren eta itsasoaren arteko bisagrak, batzuetan, kirrinka egiten duela konturatzeko nahikoa den …baina soil bat; bandera astunegien zimurretan menperatuen orbanak sentitzeko moduko ibili zauria; norbere ametsak inoren amesgaizto, eta alderantziz, izan daitezkeela onartzeko adorea. Horiek ere badira Jonen bideak, baita gutako askorenak ere, itsasoetan itotzen garen bakoitzean sentitzen dugun itolarri hori bezala, ohol bustiak bizitza desjabetuak ezin eutsi dituenean mundu berri baten aldeko esperantzaren azaleran. Hori dena da bidea, eta kostaldea, eta naufragioa; hori dena da bizitza, eta heriotza; Puerto de Santamariako selfiea, koloretan egonagatik ere zuri beltzean ateratzen den argazkia, …leku orok daukalako alderen batean bere bazterra, eta pertsona orok bere bestea.

Edozein denbora bazterretan omen dago paradisua, Puertito de la Cruzen, Adiranen, Luccan, Venezian edo Ljubljanan. Eta baita gure mendi, badia eta kaleetan ere, ez baita atzerriratu behar bidaiaria izateko, bidaiatzea itzultzea baita, eta etxera bueltatzen garen bakoitzean berdeagoak direlako gure mendien hegoak, …freskoagoak gure lotsaren gerizpeak. Etxera bueltatzea abiatu gineneko bidaia beraren beste atalburu bat baizik ez da. Hori bai, jada ez gara lehengo berak, Jon ez da autokarabanan sartu zeneko bera. Ni ere ez naiz lehengoa, berarekin batera bide berriak amesteko eskifaiaren parte sentiarazi nauelako, eta nahiz eta Kapuscinkiren erretrobisoreak geografia nozio subjektiboa dela iradoki, erretrobisore berean islatzen dira ere ortzemuga berriak.

Horregatik, beti soinean daramagu motxila. Eskerrik asko, Jon Txontxe.

Mikel Etxaburu Osa

Egizu otoi bidea luzea izan dadin,

menturaz betea, ezagutzaz betea.

Ithaka, KONSTANTINO KAVAFIS

ATARIKOAK

Bidaiatzea etxetik joatea da.

GABRIEL GARCIA MARQUEZ

NIRE BELDURRAK

Kirmen Uribek alabari gomendatutakoa

neure eginez

onartu egingo dut beldurra

beldurra bidea luzeegia izateari

beldurra bidea labur gelditzeari

beldurra haurrak etxera itzuli nahi izateari

beldurra haurra etxera ez bueltatzeari

beldurra bikotekidearekin larregi hitz egiteari

beldurra bikotekidea eta biok mutu lotzeari

beldurra begiak ezin biltzeari

beldurra ezin esnatzeari

beldurra motelegi ibiltzeari

beldurra azkarregi joateri

beldurra Raymond Carverren beldur guztiei ere bai

eta biharamunean

zehaztu gabeko bidea daukat zain.

MAPAREN GEOGRAFIA

Mapa gora adi jarri dut

umetako gerra jolasak

hesiak fronteak

kontinente binarioa

mendebala ala ekialdea

ez iparrik ez hegorik.

Mapari buelta eman diot

behera adi jarri dut

biluzik

hamaika forma

ez marrarik

ez biderik.

Mapa ahoz gora jarri dut berriro

gaztetako gatazka jokoak

nazio gardenduak

elkartasun konspirazioak

bazterreko langileak

bilera isilak, kongresu isilduak.

Mapari buelta eman diot

behera adi jarri dut

biluzik

hamaika forma

ez marrarik

ez biderik.

Mapa gora begira jarri dut berriro

guraso garaiko bidegurutzeak

eta gure bidea?

Geografia zer den

ez dut argi

nora joango garen ere ez.

HEGOALDERANTZ

Bidaiatzea poeta sentitzea da.

GABRIEL GARCIA MARQUEZ

LEHEN LERROA

Nola idazten da lehen lerroa?

Egunerokoa osatu nahian izan liteke,

bat-bateko uzkurdurek

ideiei bultza eta bultza

egiten dietela.

Urteetako hitz kateatu gatibuen oihuak

kaiolako ertzen aurka talka

ezin kabitu dabiltzanak

askatu nahian beharbada.

Gaueko belztasunera kiribilduta

lan-tresna zorroztuta

kolpez kolpe esku leunak zailduta,

orbanez lohituta apika.

Agian barreneko minetatik erauzita

ikusiko du argia lerroak koskaka, kostata,

barealdia amaitutakoan,

ekaitz gordinari aurre egin dion lemazainaren antzera.

Ez dakit nola idazten den lehen lerroa

baina Kapuscinskiri jarraiki

poesia da bidea.

Hala bedi!

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.