Тор Хейердал - Падарожжа на «Кон-Цікі»

Вяртаючыся назад цераз рыф, яны сюд-туд успуджвалі нейкіх дзіўных рыб і спрабавалі злавіць некаторых з іх; раптам на іх напала не менш васьмі вялізных вугроў.

Эрык і Герман убачылі ў празрыстай вадзе, як тыя набліжаліся, і выскачылі на вялікую каралавую глыбу; вугры пачалі звівацца вакол яе. Слізкія пачвары таўшчынёй з галёнку дарослага мужчыны былі ўсыпаны зялёнымі і чорнымі плямамі і нагадвалі атрутных змей; на маленькай галаве блішчалі злосныя змяіныя вочы, а зубы, вострыя, як шыла, мелі ў даўжыню два — тры сантыметры. Калі маленькія вёрткія галоўкі, звіваючыся, наблізіліся да сяброў, Эрык і Герман узмахнулі нажамі; галава аднаго вугра была адсечана, другі быў паранены. Кроў у вадзе прыцягнула цэлую чараду маладых блакітных акул, якія накінуліся на мёртвага і параненага вугроў, а Эрыку і Герману ўдалося пераскочыць на другую глыбу каралаў і ўцячы.

У гэты ж дзень я ішоў уброд да нашага вострава, як раптам хтосьці маланкавым рухам учапіўся з абодвух бакоў у маю шчыкалатку і моцна павіс на ёй. Гэта быў васьміног. Ён быў невялікі, але цяжка перадаць тое пачуццё агіды, якое я адчуваў, калі халодныя шчупальцы абвілі маю нагу і на мяне глядзелі лютыя маленькія вочы, што тырчалі на барвова-чырвоным слізістым мяшку — целе васьмінога. Я з усяе сілы дрыгнуў нагой, і васьміног, які не меў у даўжыню і метра, рушыў за ёю, але шчупальцаў не разняў. Відаць яго вабіла павязка на маёй назе. Я рыўкамі рухаўся да берага з агідным стварэннем на назе. Толькі пасля таго, як я дабраўся да краю сухога пяску, васьміног адпусціў мяне і пачаў павольна адступаць па мелкаводдзю; яго шчупальцы былі выцягнуты да берага, і ён не зводзіў з яго вачэй, нібы гатовы да новага нападу, калі я таго пажадаю. I толькі пасля таго, як я шпурнуў у васьмінога некалькі вялізных кавалкаў карала, ён паспешліва знік.

Разнастайныя прыгоды сярод рыфаў надавалі толькі пікантнасць нашаму шчасліваму жыццю на астраўку. Але мы не збіраліся векаваць тут, і пара было падумаць, як вярнуцца ў звычайны свет. За тыдзень «Кон-Цікі» прабіў сабе дарогу да сярэдзіны каралавага бар’ера, дзе цяпер і ляжаў, моцна засеўшы на аголеных рыфах. Вялізныя бярвенні, стараючыся пракласці сабе дарогу да лагуны, параспіхалі і абламалі даволі вялікія глыбы каралаў, але цяпер драўляны плыт засеў нерухома, і колькі мы яго ні цягнулі і ні штурхалі, усё было бескарысна. Калі б нам толькі ўдалося спусціць разбіты плыт у лагуну, мы маглі б, ва ўсякім разе, зрасціць мачту і аснасніць яго ў дастатковай ступені для таго, каб, рухаючыся з ветрам, пераплыць спакойную лагуну і паглядзець, што ёсць на другім баку яе. Калі на якім-небудзь з астравоў жылі людзі, дык хутчэй за ўсё на тым, што знаходзіўся далёка на небасхіле на захад, дзе атол выгінаецца ў падветраны бок.

Міналі дні.

I вось аднойчы раніцай хтосьці з нашых хлопцаў прыбег стрымгалоў і сказаў, што бачыў белы парус на лагуне. З самага высокага месца на ўзлеску мы змаглі разгледзець малюсенькую белую плямку, якая выразна вылучалася на фоне апалава-сіняй лагуны. Не магло быць ніякіх сумненняў, што гэта парусная лодка, якая толькі што адплыла ад працілеглага берага. Мы бачылі, як яна павярнула на другі галс. Неўзабаве паказаўся яшчэ адзін парус.

На працягу ўсёй раніцы яны паступова набліжаліся і павялічваліся ў памерах. Яны плылі проста да нас. Мы паднялі на верхавіну пальмы французскі флаг і размахвалі нашым нарвежскім флагам, які мы прывязалі да доўгай палкі. Адзін парус знаходзіўся ўжо так блізка, што мы маглі распазнаць пад ім палінезійскую пірогу з балансірам. Аснастка яе была больш сучаснага тыпу. Дзве карычневыя фігуры стаялі ў пірозе і глядзелі на нас. Мы замахалі рукамі. Яны памахалі ў адказ і падплылі проста да берага па мелкаводдзю.

— Іа ора на, — прывіталі мы іх на палінезійскай мове.

— Іа ора на! — хорам крыкнулі яны ў адказ, і адзін выскачыў з пірогі і пацягнуў яе за сабой, ідучы ў вадзе па пясчаным дне проста да нас.

Абодва госці былі ў еўрапейскім адзенні, але іх прыгожыя, стройныя целы былі карычневыя. Ногі ў іх былі голыя, а на галаве, ад сонца, яны насілі самаробныя саламяныя капелюшы. Палінезійцы дабраліся да берага і крыху няўпэўнена пачалі набліжацца да нас; але калі мы ўсе па чарзе, усміхаючыся, паціснулі ім рукі, яны заззялі шырокімі ўсмешкамі, паказваючы два рады асляпляльна белых зубоў; гэтыя ўсмешкі гаварылі больш, чым словы.

Наша прывітанне на палінезійскай мове здзівіла і падбадзёрыла нашых гасцей і ўвяло іх у зман гэтак жа, як мы былі падмануты самі, калі іх аднапляменнік з Ангатау крычаў нам па-англійску «добры вечар». Яны пачалі штосьці шпарка і горача расказваць нам па-палінезійску, і прайшло нямала часу, перш чым яны зразумелі, што іх красамоўства зусім не дасягае мэты. Тады яны змоўклі і толькі па-сяброўску ўсміхаліся, паказваючы на другую пірогу, якая падплывала ўсё бліжэй.