Андрэй Федарэнка - Нічые

І Трухановіч пачаў пералічваць­перасыпаць вядомыя шаблонныя «вечныя» матывы, не заўважаючы, што заносіць яго, што пара спыніцца ўжо, бо не дзяўчынка­аднакласніца перад ім, а чужая замужняя жанчына, маці.

— Пайшла чутка, што ён… ну, я — загінуў? Ці што кантузіла, і ты з калекам звязвацца пабаялася?

Ён зразумеў, што яна пачырванела, хоць у прыцемках і не бачыў гэтага.

— Каб быў дзеўкаю, дык сам пабачыў бы! Паказаў жа, як гэта робіцца… Паспрабуй пасля такога, вытрымай, пажыві без мужчыны! — адказала яна ўсё з тою ж вясковай грубаватай шчырасцю. Відаць, і сорамна ёй было прызнавацца, і сердавала яна на сябе самую, што інакш не ўмее. Але ёй і ў галаву не прыходзіла, што можна быць хітраю, жыць, як Трухановіч жыве, заднімі думкамі, хлусіць, акторстваваць…

— Таму і не дачакалася, і выйшла за першага, хто ўзяў!..

Прастата гэтага прызнання і аглушыла Трухановіча, і, як ні дзіўна — супакоіла. Згадаліся развагі свае, запісаныя пазаўчора ў каморцы, пра жанчын, пасля Нэлінага дня нараджэння… Мала ж ён памыляўся. Уся розніца паміж імі, што адна — мінская, дагледжаная, з цыгарэтай у пальчыках, другая — дужая, рослая і з кашалём за плячыма. Ды яшчэ адна больш ламаецца, а другая — менш.

Узнікла была спакуса (пісьменніцкая) «падглядвання ў дзвярную шчыліну»: скарыстаць момант, пралезці гэтай Насце глыбей у душу, паўней, падрабязней распытаць — як гэта дзеўцы без мужчыны? І, магчыма, удасца вывудзіць якіясь пікантныя дэталькі — можа, пад шумок, па інерцыі, яна такога нагаворыць… Але астыў. Наста была не Нэлі. Яна адкрывалася, яна давярала яму — і поўнай подласцю, і здрадай было нават у думках развіваць гэта.

— А я табе магу расказаць нештачкі, — сказала Наста, угадаўшы яго намер змяніць тэму і апярэджваючы яго.

— Яшка гэты ўсё ходзіць ды распытвае… Пра цябе, — сказала Наста — тым самым голасам, якім прызнавалася ў нецярпячцы жанчыны, што паспытала мужчыны. А мо яна проста хацела, каб Трухановічу было цікава з ёю, і таму гаворку на яго перакінула?

— У каго, у Міканора распытвае?

—У мяне. Мой (так яна звала Міканора) дык наадварот, усё бароніць цябе.

— А ты яго… Малайчына, добрая жонка, — зрэшты, Трухановічу і праўда цікава стала. — Ну, і што гэты Яшка казаў?

— Што жывеш, як барчук…

— Там — барсук, тут — барчук, — прамармытаў Трухановіч. — Дык а чым я каму замінаю? Каму паспеў дарогу перайсці?

— Кажа, прыдурваешся ты ўсё.

— З чаго ён узяў?

— Бо граматы ж не забыўся… Пытаў, што ты ўсё запісваеш там, у каморцы?

— А яшчэ?

— Казаў, што не такі, як усе. Не робіш нічога…

— А што яны хочуць, каб я рабіў? І што я зраблю — адной рукою? — крыху разгублена, не столькі ў Насты папытаў, колькі проста так, у паветра вымавіў Трухановіч. А то ён сам не ведае, чаго ад яго хочуць. У адзіноце каб не быў — вось самая страшная правіннасць, яна ж адначасова і небяспека, бо ніяк няможна чалавеку без калектыву!

— … І што да дзевак не ходзіш, і самагонку не п’еш… Матамі не лаешся… І шчэ…

— Ну, ну.

— Ці не чапляешся ты да мяне…

— А можна, Наста? — пацягнула яго раптам на жарты. —Ты не супраць была б? Не дужа адбівалася б?…

— Ды ну цябе! Я ж не маню. Гэты Яшка ведаеш які малахольны? Як у бальшавікі запісаўся, дык здурнеў зусім, бацьку роднага неяк папабіў сярод вуліцы, і нагамі, і ў галаву…

— Не можа быць, — дурачыўся Трухановіч. Яго і кранала, і забаўляла чамусьці тое, што ў яе голасе была непадробная шкадоба да таго збітага родным сынам дзядзькі, і страх перад самім сынам — бальшавіком Яшкам.

У двор Трухановіч з Настаю ўваходзілі разам. Хоць і ў прыцемках, але двор яшчэ жыў сваім, поўным сялянскага клопату, жыццём. Каля хлява Маці (Трухановіч у думках так і пісаў з вялікай літары — Маці і Бацька, як імёны ўласныя) адцэджвала малако. Побач рабымі і белымі ценямі матляліся, каўкалі і лезлі ёй пад рукі два ці тры каты. Бацька, прымасціўшыся на ганку, асцярожным прыстукваннем драўлянага малатка насаджваў на цэбрык лазовы абруч. Пад хатаю на прызбе раз-пораз пабліскваў агеньчык. Гэта сядзеў і дыміў цыгаркаю Міканор.

Пабачыўшы жонку з братам, падхапіўся, скора падыйшоў — але не каб у жонкі з плячэй кашаля зняць, а каб Трухановічу памагчы, адзіную руку ад кошыка аслабаніць.

— І дзе гэта вы так доўга, ды позна, ды разам? — спытаў весела, гучна, паказваючы, што ўсё разумее і ані не раўнуе. — Глядзіце мне… Смяюся!

— От не плявузгай абы­чаго, — насцярожылася Маці.

— А што? Па мне дык не шкада. Абы людзі не бачылі.