Henrik Ibsen - Puphejmo

LINDE. Kaj vi neniam informos lin?

NORA (pensema, duone ridetante). Jes — iam eble; — post multaj jaroj, kiam mi ne plu estos tiel bela kiel nun. Ne ridu! Kompreneble mi pensas: Kiam Torvald ne plu ŝatos min kiel nun; kiam li ne plu trovos plezuron rigardi min danci por li, alivesti min kaj deklami. Tiam estus bone havi ion rezerve — (interrompas) Pa, pa, pa. Tiu tempo neniam venos. — Nu, kion vi diras pri mia granda sekreto, Kristine? Ĉu ne ankaŭ mi taŭgas por io? — Cetere sciu, ke tiu afero multe maltrankviligis min. Ne estis ĉiam facile por mi plenumi la devojn en ĝusta tempo. Sciu ke en la mondo de negoco estas io, kio nomiĝas kvaronjaraj rentoj, kaj io kio nomiĝas partopago; kaj estas ĉiam malfacile trovi monon por ili. Sekve mi devis ŝpari tie kaj tie laŭ ebleco, kiel vi komprenas. El la sumo por mastrumado mi povis nenion flankenmeti, ĉar Torvald devis ja bone vivi. La infanoj ne povis esti malbone vestitaj; kion mi ricevis por ili, mi opiniis, ke mi devas por ili uzi. La dolĉaj, benitaj etuloj!

LINDE. Do vi rezignis pri viaj propraj bezonaĵoj, kompatinda Nora?

NORA. Kompreneble. Mi ja estis la unua por tio. Ĉiam kiam Torvald donis al mi monon por novaj roboj aŭ io simila, mi neniam uzis pli ol la duonon; aĉetis ĉiam la plej simplajn kaj malmultekostajn specojn. Dia beno estis, ke ĉio tiel bone konvenas al mi, tiel ke Torvald nenion observis. Sed estis al mi peze multajn fojojn, Kristine; ĉar tamen estas agrable porti belajn vestojn. Ĉu ne?

LINDE. Ho jes, vere.

NORA. Nu, mi ja ankaŭ havis aliajn enspezfontojn. Lastan vintron mi sukcesis ricevi kopilaboron. Mi ŝlosis la pordon de mia ĉambro, kaj ĉiun vesperon mi sidis skribante ĝis malfrue en la nokto. Aj! Mi estis ofte laca, lacega. Sed tamen estis ege amuze tiel sidi laborante kaj gajni monon. Mi preskaŭ sentis min viro.

LINDE. Sed kiom vi nun tiel povis repagi?

NORA. Nu, tion mi ne povas ĝuste diri. Sciu ke pri tiaj aferoj estas tre malfacile teni klaran superrigardon. Mi scias nur, ke mi pagis ĉiom, kiom mi povis alrasti. Multfoje mi ne vidis eliron. (ridetas) Tiam mi sidis ĉi tie revante, ke maljuna riĉa sinjoro enamiĝis en mi –

LINDE. Kio? Kiu sinjoro?

NORA. Pa, pa! — ke jen li mortis, kaj kiam oni malfermis lian testamenton, oni legis tie grandlitere: "Mian monon la afabla sinjorino Nora Helmer tuj ekhavu kontante elpagata."

LINDE. Sed kara Nora, — kia sinjoro tiu estas?

NORA. Bona Dio! Ĉu vi ne komprenas? La maljuna sinjoro tute ne ekzistis; estis ja nur fantazio, pri kiu mi sidis ĉi tie revante ree kaj ree, kiam mi ne vidis eblecon ekhavi monon. Tamen estas indiferente; tiu maljuna, teda homo restu kie li estas; mi sopiras nek lin nek lian testamenton, ĉar nun mi estas senzorga. (eksaltas) Ho Dio! Tamen estas ĝuige pri tio pensi, Kristine! Senzorga! Povi esti senzorga, tute senzorga; povi ludi kaj danci kun la infanoj; povi ornami kaj beligi en la domo, ĉion kiel Torvald ŝatas ĝin! Kaj imagu, baldaŭ venos printempo kun vasta, blua ĉielo. Kaj eble ni povos iom vojaĝi. Eble mi revidos la maron. Ho, jes, estas ja vere grandioze vivi kaj esti feliĉa. (sonoras en la antaŭĉambro)

LINDE (ekstaras). Oni sonorigas; eble pli bone ke mi foriru.

NORA. Ne, restu; eble neniu venas; estas por Torvald –

ĈAMBRISTINO (ĉe la pordo). Pardonu, sinjorino, — estas sinjoro kiu deziras paroli kun la advokato.

NORA. Kun la bankdirektoro, vi volas diri?

ĈAMBRISTINO. Jes, kun la bankdirektoro; sed mi ne sciis — ĉar la doktoro estas ja tie.

NORA. Kiu sinjoro tiu estas?

Juristo KROGSTAD (ĉe la pordo). Estas mi, sinjorino.

( Sinjorino Linde surpriziĝas, ekskuiĝas kaj turnas sin al la fenestro)

NORA (faras paŝon al li maltrankvilega; duonvoĉe). Vi? Kio estas? Pri kio volas vi paroli kun mia edzo?

KROGSTAD. Bankaferoj — iel. Mi havas etan postenon en la Akciobanko, kaj via edzo estu nun nia estro, oni diras.

NORA. Do estas –

KROGSTAD. Nur sekaj bankaferoj, sinjorino; tute nenio alia.

NORA. Nu, bonvolu eniri la oficejpordon. (salutas indiferente, fermante la pordon de la antaŭĉambro; poste ŝi ordigas ion ĉe la forno)

LINDE. Nora, — kiu estas tiu sinjoro?

NORA. Estas juristo Krogstad.

LINDE. Do vere estas li.

NORA. Vi konas tiun homon?

LINDE. Mi konis lin — antaŭ pluraj jaroj. Dum periodo li estis prokuristo en nia distrikto.

NORA. Jes, li ja estis.

LINDE. Kiom li ŝanĝiĝis.

NORA. Li travivis malfeliĉan edzecon.

LINDE. Nun li ja estas vidvo.

NORA. Kun multaj infanoj. Jen, fine ekflamas en la forno.

(ŝi fermas la pordon de la forno, kaj ŝovas la balancan seĝon iom flanken)

LINDE. Li agadas en multspecaj negocoj, oni diras?

NORA. Ĉu? Povas esti; mi tute ne scias —. Sed ni ne pensu pri negocaj aferoj. Estas tiel tede.

( Doktoro Rank venas el la oficejo de Helmer )

RANK (enirante, parolante al Helmer ). Ne, ne; mi ne volas ĝeni; prefere mi eniru al via edzino. (fermas la pordon kaj rimarkas sinjorinon Linde ) Pardonu, eble mi ĝenos ankaŭ tie ĉi.

NORA. Neniel. (prezentas) Doktoro Rank. Sinjorino Linde.

RANK. Nu tiel. Nomo, kiun oni ofte aŭdas en ĉi tiu hejmo. Mi kredas ke mi preterpasis vin, Sinjorino, en la ŝtuparo, kiam mi venis.

LINDE. Jes; mi supreniras malrapide; mi ne bone eltenas.

RANK. Aha, iom kaduka interne?

LINDE. Prefere trostreĉita.

RANK. Nenio alia? Do vi certe venis al la urbo por iom ripozi en la multaj festenoj?

LINDE. Mi venis por trovi laboron.

RANK. Ĉu tio estu efika rimedo kontraŭ troa streĉo?

LINDE. Oni devas vivi, sinjoro doktoro.

RANK. Jes, estas ja ĝenerala opinio, ke estas tiom necese.

NORA. Ho, ne troigu, doktoro Rank, — ankaŭ vi volas tamen vivi.

RANK. Certe jes, mi volas. Tiel mizera kiel mi estas, mi tamen deziras subiĝi plej longe la torturon. Estas same pri ĉiuj miaj pacientoj. Kaj tiel estas ankaŭ pri la morale infektitaj. ĝuste nun estas unu tia morale malsanuleja kandidato ĉe Helmer –

LINDE (mallaŭte). Aj!

NORA. Al kiu vi aludas?

RANK. Nu, estas iu juristo Krogstad, homo pri kiu vi nenion scias. Difektiĝis liaj karakterradikoj, Sinjorino. Sed eĉ li, kvazaŭ estus gravege, komencis paroli pri la neceso vivi.

NORA. Eh, pri kio volis li paroli kun Torvald?

RANK. Vere mi ne scias; mi aŭdis nur, ke estas io pri la Akciobanko.

NORA. Mi ne sciis ke Krog —, ke tiu juristo Krogstad havas rilaton kun la Akciobanko.

RANK. Sed jes, li estas iel dungita tie. (al sinjorino Linde ) Mi ne scias, ĉu oni ankaŭ en via distrikto havas tiajn homojn, kiuj anhelante ĉirkaŭkuras por elflari moralan putradon, kaj poste enmetigi la koncernaton por observado en iun avantaĝan oficon. La sanaj devas rezignacie stari ekstere.

LINDE. Estas ja la malsanaj, kiuj pleje bezonas lokon interne.

RANK (ŝultrotiras). Jen ĝuste tio. Estas tiu konsidero, kiu faras el nia socio malsanulejon.

( Nora en siaj propraj pensoj, ekridas kaj frapas la manojn.)

RANK. Kial vi ridas pri tio? Ĉu vi funde scias kio estas la socio?

NORA. Ĉu mi zorgu pri tiu teda socio? Mi ridis pri io tute alia, — io ege amuza. — Diru, doktoro Rank, — ĉiuj kiuj nun estas dungitaj en la Akciobanko, estos nun dependaj de Torvald, ĉu ne?

RANK. Do estas tio , kion vi trovas tiom ege amuza?

NORA (ridetas kaj kantetas). Lasu al mi pri tio! Lasu al mi pri tio! (paŝas tien kaj reen sur la planko) Jes, vere estas ege amuze pensi, ke ni — ke Torvald ekhavis tiom da influo sur multajn homojn. (elprenas la saketon el la poŝo) Doktoro Rank, bonvolu etan makaronon.

RANK. Jen, jen; makaronojn. Mi kredis, ke tiuj estas malpermesitaj varoj ĉi tie.

NORA. Jes, sed tiuj estas kelkaj, kiujn Kristine donis al mi.