Янка Купала - Нікому

«Дзе, – крычаць, – Алена?
Маладая дзе?
Да сябе на гулі
Пан яе заве!»

Зьнямела дружына,
Зьнямеў малады,
Трэба ж, не ставала
Гэтакай бяды.

Зналі, на якія
Гулі клікаў пан,
Што ўчыніць з Аленай
Распусны тыран.

Здрыгнуў Тамаш страшна,
Пабялеў, як труп,
Слупам вочы сталі,
I сам стаў, як слуп,

На тое ж Аленку
Ўзяў жонкай цяпер,
Каб над ёй глуміўся
Распасьвены зьвер?!

I схапіў няшчасны
Точаны тапор,
Ажна ўсіх затрэсла
Жудасьць, як віхор.

«Гэй, вы, служкі пана! –
Крыкне так Тамаш. –
Подлыя вы самі,
Падлейшы пан ваш!

Гэй, скажыце, шэльмы,
Кату свайму там:
Ня дам яму жонкі,
На ганьбу ня дам.

Хоць згнію ў астрозе
Ці ў віры на дне, –
Няхай жа ня будзе
Ні пану, ні мне!»

I сякерай гахнуў,
Як вокам міргнуць,
Па абух ўпілася
Ў Аленіну грудзь.

Рухнула Алена
На дол без жыцьця,
Крывёй цёплай, сьвежай
Залітая ўся.

Так сышло вясельле
Нашай маладой, –
Засыпалі грудзі
Зямелькай сырой.

Над яе магілкай
Праз доўгія дні
Вырас клён і ліпа
Роўнай вышыні.

Зімой клён і ліпку
Засьцілае сьнег,
А мароз знаходзіць
Там сабе начлег.

Летам клён і ліпку
Зелень адзяе,
Сонца й вецер гулі
Заводзяць свае.

Людзі й тут па-свойму
Нейкі знак знайшлі:
Людскія назовы
Дзераўцам далі.

Ад гэтай прыгоды
Шмат гадоў прайшло,
Няпамяці зельлем
Шмат што зарасло.

Засталіся толькі
Ў думках з году ў год
Крыўды, што ў час гэты
Выцерпеў народ.

Зь дзедаў на унукаў,
З бацькоў на дзяцей
Ланцугом пляцецца,
Што было даўней.

І гэта здарэньне,
Сьпісанае вам,
Расказаў мне так жа
Стары дзед Адам.

Вам яшчэ цікава,
Як век дажылі
Той Тамаш і пан той
На гэтай зямлі.

Тамаша ў кайданы
Закулі ў той час
I ў Сібір саслалі;
Там ён, бедны, згас.

Доўга цягаў тачку
Пад звон ланцугоў
I памёр далёка
Ад родных куткоў.

Пан жа, як, вядома,
Як і кожны пан,
Панаваў час нейкі,
Цёнгле сыт і п'ян.

Пасьля ўсё ж са злосьці
Павесіўся ён,
Як на зямлі нашай
Мінуўся прыгон.

Палац стаіць пусткай,
Жыць няма ў ім як, –
Здані ў ім здаюцца,
Быццам помсты знак.