Стэндаль - Ваніна Ваніні, або Падрабязнасці аб апошняй венце карбанарыяў, распачатай у Папскай вобласці

Працэс фарлійскіх карбанарыяў не зацягнуўся. Партыя ультракансерватараў не магла перашкодзіць, каб ён адбыўся ў Рыме, але ў адплату за гэта дамаглася прызначэння ў судовую камісію самых славалюбівых прэлатаў [14] Прэлат — прадстаўнік вышэйшага каталіцкага духавенства. . Старшынём камісіі быў міністр паліцыі.

Закон супраць карбанарыяў цалкам ясны. Фарлійскія змоўшчыкі не маглі песціць ніякай надзеі, але яны трымаліся мужна і вельмі майстарскі баранілі сваё жыццё. Тым не менш іх не толькі прысудзілі да смяротнай кары, але некаторыя суддзі нават патрабавалі жорсткіх пакут, чацвертавання, адсячэння рук і гэтак далей. Міністр паліцыі ўжо зрабіў сабе кар'еру (з гэтай пасады прамы шлях да чырвонай шапкі кардынала), і таму ў яго не было патрэбы адсякаць карбанарыям рукі; прадставіўшы прысуд на зацвярджэнне, ён угаварыў папу замяніць асуджаным смяротную кару шматгадовым турэмным зняволеннем. Толькі для Пьетра Місірыллі прысуд пакінулі ў сіле. Міністр бачыў у ім небяспечнага фанатыка, і да таго ж Місірыллі ўжо раней быў прысуджаны да смерці за забойства двух карабінераў, аб якім мы згадвалі.

Ваніна даведалася аб прысудзе і памілаванні праз некалькі хвілін пасля таго, як міністр вярнуўся ад папы.

На другі дзень мансіньёр Катанцара вярнуўся дахаты каля паўночы і нідзе не мог знайсці свайго камердынера; вельмі дзівячыся гэтаму, ён патэлефанаваў некалькі разоў. Нарэшце на званкі з'явіўся лядашчы і звар'яцелы слуга; міністр страціў цярпенне і вырашыў распрануцца сам.

Было вельмі горача; замкнуўшы дзверы, ён скінуў адзежу і, скамячыўшы яе, шпурнуў на крэсла. Адзежа была кінутая з такой сілай, што пераляцела праз крэсла, закранула муслінавую гардзіну, і за ёй выявілася чалавечая постаць. Міністр кінуўся да ложка і схапіў пісталет. Калі ён падышоў да вакна, з-за гардзіны выступіў юнак у лакейскай ліўрэе і ступіў да яго з пісталетам у руцэ. Убачыўшы гэта, міністр прыцэліўся і ўжо хацеў стрэліць, але юнак сказаў яму, смеючыся:

— Як, мансіньёр! Вы не пазналі Ваніну Ваніні?

— Што азначае гэты дурны жарт? — гнеўна спытаў міністр.

— Пагаворым спакойна, — сказала Ваніна. — Па-першае, ваш пісталет не зараджаны.

Міністр, да свайго здзіўлення, упэўніўся, што гэта так. Тады ён выцягнуў з кішэні кінжал (Рымскі прэлат, вядома, не мог бы доблесна камандаваць вайсковым корпусам, як гэта не раз рабіў дывізіённы генерал, які быў міністрам у Парыжы, калі Малле спрабаваў падняць мяцеж, але ён ніколі не даў бы так лёгка арыштаваць сябе ў сваёй хаце. Ён пабаяўся б кпінаў сваіх калег. Рымлянін, які ведае, што яго ненавідзяць, заўсёды добра ўзброены. Аўтар не лічыў неабходным тлумачыць шэраг іншых дробных адрозненняў у паводзінах і прамовах парыжан і рымлян. Ён не жадаў згладжваць гэтыя адрозненні і лічыў патрэбным адважна апісаць іх. Рымляне, намаляваныя аўтарам, не маюць гонару быць французамі).

Ваніна сказала яму чароўна-валадарным тонам:

— Сядзем, мансіньёр.

І спакойна апусцілася на канапу.

— Вы адна прынамсі? — спытаў міністр.

— Цалкам адна, клянуся вам! — усклікнула Ваніна.

Міністр паспяшаўся праверыць гэтую заяву: ён абышоў увесь пакой, зазірнуў паўсюль. Затым сеў у крэсла ў трох кроках ад Ваніны.

— Ну, дзеля чаго мне, — сказала Ваніна спакойна і мякка, — квапіцца на жыццё разважлівага правіцеля, на змену якому прыйдзе, верагодна, які-небудзь слабы чалавек з гарачай галавой, здольны толькі згубіць сябе і іншых?

— Дык што ж вам заўгодна, спадарыня? — спытаў міністр. — Прашу вас скончыць як мага хутчэй гэтую непрыстойную сцэну.

— Тое, што я зараз скажу, — пагардліва вымавіла Ваніна, адразу пакінуўшы ласкавы тон, — для вас больш важна, чым для мяне. Ёсць людзі, якія жадаюць, каб Місірыллі захавалі жыццё, калі яго заб'юць, вы пасля гэтага не пражывеце і тыдня. Мне лёс яго абыякавы; дзівацкі выбрык, на які вы скардзіцеся, я дазволіла сабе, па-першае, дзеля забавы, а па-другое, дзеля адной са сваіх сябровак. Я жадаю таксама, — працягвала Ваніна, вяртаючыся да тону свецкай дамы, — аказаць паслугу разумнаму чалавеку, які неўзабаве будзе маім дзядзькам і, як відаць, праславіць свой род.

Міністр адразу змякчэў — прыгажосць Ваніны нямала спрыяла гэтай раптоўнай змене. У Рыме вядомая была слабасць мансіньёра Катанцара да прыгожых жанчын, а Ваніна была цудоўная з пісталетам у руцэ, у гарнітуры выязнога лакея дому Савелі, у шаўковых, прутка нацягнутых панчохах, чырвоным камзоле і блакітным кафтане, абшытым срэбным пазументам.