«Нам ніколі не памерці
ні у якім горы.
Застануцца для бяссмерця
назвамі азёры.
Тая ж Нарач або Свіцязь...
Хіба выпаліш, растопчаш
неўміручых гукаў віцце,
слоў - вякоў праточын.
Нам ніколі не памерці, -
гэта ўжо бясспрэчна...
Прападуць азёры ў свеце,
застануцца рэчкі.
Тая ж Ясельда ці Шчара,
Свіслач або Нёман...
Калі ёсць на свеце чары -
ў назвах ўпамянёных.
Нам ніколі не памерці?
бо - зямля такая,
дзе народ у шчасце верыць,
дзе жыццё народу мерыць
крыніца жывая.»[150]
Шлях да сужыцьця між народамі, ня вылучаючы й расейскага народу, да супрацоўніцтва між імі можа быць іншы, прыкладам, такі, які сяньня склаўся ў Заходняй Эўропе. Без згаданых вышэй пачварных праяваў, на аснове роўнасьці й павагі нацыянальнае годнасьці ўсіх народаў. Такі шлях судзеіў бы шчыраму сужыцьцю і супрацоўніцтву між Беларусяй і Расеяй, між беларускім і расейскім народамі. Інакш даводзіцца выступаць ня толькі ў абарону гістарычных правоў беларускага народу, але і ў абарону звычайнае чалавечнасьці.
1. Аўтар брашуры сваё прозьвішча піша разнастайна: Абецадарскі, як гэта бачым на вокладцы брашуры, або Абецедарский - у расейскай транскрыпцыі. Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (т.1, б.48) называе яго Абэцэдарскім, што запраўды адпавядае асаблівасьцям беларускай мовы. Мы таксама будзем карыстацца гэтым варыянтам.
2. Л.Абецадарскі. У святле неабвержных фактаў. Бібліятэчка газэты «Голас Радзімы», Менск, 1969.
3. В.Москаленко. Достойная отповедь. «Советская Белоруссия», 12.7.1969. Пазьней далучылі таксама свой «аўтарытэтны голас» студэнт БДУ на імя Хазянін («Полымя», 1970, No.2) і Г.Караткевіч ў даволі «саліднай» газэціне «Голос Родины» (1970, No.62). Аднак паважнай рэцэнзіі паважнага навукоўца на брашуру Л.Абэцэдарскага так і не зьявілася.
4. «Советская Белоруссия», 19.6.1968.
5. И.Б.Греков. Очерки по истории международных отношений Восточной Европы ХІV-ХVІ вв. Изд-во восточной литературы, Москва, 1963.
6. «Международные отношения в Центральной и Восточной Европе и их историография». Ответственный редактор В.Д.Королюк. Изд-во «Наука», Москва, 1966, б.211.
7. В.Люкевич, Я.Трещенок. Истине вопреки. «Советская Белоруссия», 22.2.1966.
8. Мікола Алексютовіч. А дзе ж ісціна аб'ектыўная? Полымя, 1966, No.5, б.179-185.
9. Вадзім Круталевіч. Першы беларускі ўрад. Полымя, 1966, No.1, б.132-141; Яго ж. Пасля абвяшчэння рэспублікі. Полымя, 1966, No.9, б.129-145; Яго ж. Абвяшчэнне рэспублікі. Полымя, 1968, No.9, б.168-210; Яго ж. Организация и деятельность Белорусского национального комиссариата. История СССР, 1963, No.6, б.115-126; Яго ж. К истории образования БССР. Вопросы истории, 1964, No.7, б.33-46; Яго ж. У гады, калі жыў Ленін. Полымя, 1970, No.10, б.241-246, ды іншыя.
10. В.В.Седов. К происхождению белорусов. Советская этнография, 1967, No.2, б.112-129; Яго ж. Еще раз о происхождении белорусов. Советская этнография, 1969, No.1, б.105-121.
11. Л.В.Алексеев. Полоцкая земля. Очерки истории Северной Белоруссии в ІХ-ХІІІ вв. Изд-во «Наука», Москва, 1966; Яго ж. Происхождение народов Восточной Европы. Изд-во «Наука», Москва, 1969; М.Ю.Брайчевський. Походження Русі. Вид. «Наукова думка», Київ, 1968; И.И.Ляпушкин. Славяне Восточной Европы накануне образования Древнерусского государства. Изд-во «Наука», Ленинград, 1968.
12. В.А.Жучкевич. К вопросу о балтийском субстрате в этногенезе белорусов. Советская этнография, 1968, No.1, б.107-113; М.Я.Гринблат. К происхождению белорусской народности. Советская этнография, 1968, No.5, б.79-92.
13. В.В.Седов. Славяне Верхнего Поднепровья и Подвинья. Изд-во «Наука», Москва, 1970, б.185-186.
14. Там жа, б.91-124; Яго ж. Кривичи. Советская археология, 1960, No.1, б.47-62.
15. А.Г.Кузьмин. «Варяги» и «Русь» на Балтийском море. Вопросы истории, 1970, No.10, б.54-55.
16. Гельмольд. Славянская хроника. Изд-во АН СССР, Москва 1963, б.103 (гл. таксама б.269-270, заўвагу 2).
17. «Очерки истории СССР. Кризис рабовладельческой системы и зарождение феодализма на территории СССР ІІІ-ІX веков». Изд-во АН СССР, Москва, 1958, б.733-878; «История СССР с древнейших времен до наших дней». Изд-во «Наука», т.1, Москва, 1966, б.476-491 ды іншыя; Б.А.Рыбаков. Первые века русской истории. Изд-во «Наука», Москва, 1964.
18. А.Г.Кузьмин. Цыт. артыкул, б.28-55.
19. П.Н.Третьяков. У истоков древнерусской народности. Изд-во «Наука», Ленинград, 1970, б.110.
20. Там жа, б.66.
21. Л.В.Алексеев. Полоцкая земля. Очерки истории Северной Белоруссии в ІX-XІІІ вв., б.290-291.
22. Мікола Ўлашчык. Кніга пра Полацкую зямлю. Полымя, 1967, No.4, б.242.
23. А.Г.Кузьмин. К вопросу о «полочанах» начальной летописи, у зборніку: «Древние славяне и их соседи». Изд-во «Наука», Москва, 1970, б.127.
Читать дальше