209См.: Щавелев С. П. Сеймский путь (в системе международных коммуникаций Восточной Европы рубежа I и II тысячелетий н. э.) // Археологический сборник. Гнездово. 125 лет исследования памятника. М., 2001 (Труды ГИМ. Вып. 124).
210Канд. ист. наук.
211 Heusler A. Das Strafrecht der Islandersagas. Leipzig, 1911. S. 13.
212 von See K. Altnordische Rechtsworter. Tubingen, 1964. S. 84.
213См.: Gottzmann C. L. Njáls saga. Rechtsproblematik im Dienste sozio-kultureler Deutung. Bern, 1983. S. 17–26. А также: Byock J. L. Feud in the Icelandic Saga. London, 1982; Miller W. J. Bloodtaking and Peacemaking. Chicago, 1990.
214 Belert K. Island og de islandske sagser. Kobenhavn, Tillrup, 1985. S. 71.
215Landnámabók / Jakob Benediktsson // Íslenzk fornrit. Reykjavík, 1968. Bd. 1. K. 3. Bls. 27 (далее — Landn.). См. также Landn. К. 18. Bls. 45; К. 27. Bls. 62; К. 65. Bls. 152; К. 66. Bls. 153; К. 94. Bls. 215.
216Landn. K. 32. Bls. 72.
217Landn. K. 35. Bls. 78. См. также «Сагу о гренландцах» и «Сагу об Эйрике Рыжем».
218Landn. К. 25. Bls. 59; Landn. К. 35. Bls. 78; Landn. К. 45. Bls. 99.
219Landn. К. 6. Bls. 30.
220См.: Гуревич А. Я. Человеческое достоинство и социальная структура. Опыт прочтения двух исландских саг // Одиссей. М., 1997. С. 25.
221В случае с тяжбой по поводу приданого Унн — Brennu-Njáls saga / Finnur Jónsson. Halle, 1908. (Altnordische Saga-Bibliothek; H. 13). K. 8. Bls. 22–23; K. 21. Bls. 49–50 (далее — Nj.). Ср. убийства, совершенные вследствие ссоры между супругами, упоминаемые в Книге о заселении страны — Landn. К. 51. Bls. 113–114.
222Landn. К. 17. Bls. 44; Landn. К. 22. Bls. 54; Landn. К. 34. Bls. 76; Landn. К. 41. Bls. 93; Landn. K. 65. Bls. 152; Landn. K. 97. Bls. 222.
223В «Саге о Ньяле» это проявилось в выступлении Мерда против Хескульда — Nj. К. 107. Bls. 249–250. А также Nj. К. 36. Bls. 80; К. 64. Bls. 144; К. 106. Bls. 247.
224Landn. К. 58. Bls. 134.
225Landn. К. 40. Bls. 89.
226Landn. К. 28. Bls. 65–66; Landn. К. 30. Bls. 69.
227Landn. К. 35. Bls. 78.
228Landn. К. 33. Bls. 74–75.
229Nj. K. 68. Bls. 152.
230Nj. K. 98. Bls. 225.
231Landn. K. 14. Bls. 38; Landn. K. 17. Bls. 44; Landn. K. 22. Bls. 53; Landn. K. 54. Bls. 118.
232Landn. K. 16. Bls. 41; Landn. K. 28. Bls. 64.
233 Þeir áttu skóg saman, Njáll ok Gunnarr, i Rauðaskriðum, þeir höfðu eigi skipt skóginn en hvárr var vanr at höggva sem purfti ok talði hvárgi á annan of þat («У Ньяля и Гуннара был общий лес на Красных Оползнях, они не делили леса, и каждый рубил, сколько ему было нужно, и не попрекал другого за это») — Nj. К. 36. Bls. 79; а также — Nj. К. 28. Bls. 63; Landn. К. 15. Bls. 40; Landn. К. 17. Bls. 44.
234Laxdæls saga / Einar Ólafur Sveinsson. Reykjavík, 1934. (Íslenzk fornrit; Bd. 5). K. 18. Bls. 113 (далее — Laxd.); Nj. K. 12. Bls. 33 и др.
235 Áni þá land að Grimi, föður minum — Egils saga Skallagrimssonar / Sigurður Nordal. Reykjavík, 1933. (Íslenzk fornrit; Bd. 2). K. 85. Bls. 134 (далее — Eg.).
236На данную тему написано множество работ. Подробнее о порядке наследования см.: Гуревич А. Я. Норвежское общество в раннее средневековье. Проблемы социального строя и культуры. М., 1977. С. 50; Закс В. А. Проблемы феодализма в Скандинавских странах: формы социальной организации и правовые представления норвежского крестьянства в XI–XIII вв. Калинин, 1986. С. 32–35, 56; Hastrup К. Culture and History in Medieval Iceland. Oxford, 1985. P. 75–76, 83.
237См.: Hansen L. I. Slektskap, eiendom og sociale strategier i nordisk middelalder // Collegium medievale. 1994. Vol. 7, № 2. S. 103–154; Turville-Petre J. The Genealogist and History in Ari to Snorri. London, 1998. (Saga-Book of the Viking Society. Vol. 20). P. 124–130.
238Grágás: Lagasafn l'slenska sjóðveldisins / Gunnar Karlsson et el. 2 prent. Reykjavík, 1997. la: 218ff, II: 63ff.
239Nj. K. 131. Bls. 310.
240Laxd. K. 21. Bls. 124; Nj. K. 3. Bls. 6.
241 …Þessi þíðend spyrjast viða, drukkum Þorsteins Súrts ok þeirra manna er þar höfðu látisí. Þorkell sendir þegar orð þessum manni, Guðmundi, er þar hafði á land komit. Ok er harm kemr á fund Þorkels, þá slcer Þorkell við hann kaupi á laun at hann skyldi svo greina frásögn um liflát manna sem hann segðifyrir. Þvíjátti Guðmundr. Heimti nú Þorkell af honumfrásögu um atburð þenna svo at margir menn váru hjá. Þá segir Guðmundr svo, kvað Þorstein hafafyrst drukknat, þá Þórarin mág hans, þá átti Hildir at taka féð, því at hún var dóttir Þórarins, þá kvað hann meyna drukkana, því at þar næst var Osk hennar arfi, móðir hennar, ok lézt hún þeirra síðast; barþá féð allt undir Þorkell trefill, því at Guðríðr kona hans áttifé at taka eftir systir sína… — Laxd. K. 18. Bls. 39.
242В саге представлена только эта версия произошедшего, хотя и оговаривается, что родственникам Торарина этот рассказ показался неправдоподобным. — Laxd. К. 18. Bls. 40.
243Закс В.А. Правовые обычаи и представления в северо-западной Норвегии XII–XIII вв. // Скандинавский сборник. Таллин, 1975. Вып. 20. С. 37–46. Ср.: Harm kvez eigi ríða mundu ef Hrútifrœnda hans þœtli verr («Он ответил, что не поедет, если это может не понравиться его родичу Хруту») — Nj. К. 7. Bls. 18. Ньяль говорит о своих сыновьях: Eigi munu þeir rjúfa þá sátt er ek geri («Моего слова они не нарушат») — Nj. К. 43. Bls. 97; поэтому, когда они пытаются пойти наперекор ему, он упрекает своего сына Скарпедина: Nú mun sem optar at þér munuð bera mik ráðum synir mínir ok virða mik engis en þá er þér váruð yngri gerðuð þér þat eigi ok fór yðr þá betr («Вы опять не хотите слушаться меня и не считаетесь со мной. Когда вы были моложе, вы так не делали, и вам же было лучше») — Nj. К. 128. Bls. 297. Тот отвечает, подчиняясь решению отца, хотя оно ему и не нравится: En vel má ek gera þat til skaps föður mins at brenna inni með honum («В угоду отцу я охотно сгорю вместе с ним»). — Nj. К. 128. Bls. 297.
244 Ek ann þess eigi Þorkatli frænda mínum («Я бы не хотел, чтобы что-нибудь случилось с Торкелем, моим родичем») — Nj. К. 138. Bls. 334; Berr er hverr at baki nema sér bróður eigi («Тот не защищен с тылу, у кого нет брата»). — Nj. К. 152. Bls. 397.
Читать дальше
Конец ознакомительного отрывка
Купить книгу