Геннадий Саганович: Айчыну сваю баронячы: Канстанцін Астрожскі

«Быў гетманам найвышэйшым як правадыр узброенных аддзелаў. Пасля смерці зрабіўся гетманам як узор таго, як трэба жыць і працаваць, каб быць пераможцам» {24} 24 Charkiewicz W. Scypion Ruski… Wilno, 1936. S.39. .

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. Мн., 1969. Т.1. С.541.

Ярушевич А. Ревнитель православия князь К. И. Острожский (1461–1530) и православная Литовская Русь в его время. Смоленск, 1897.

Charkiewicz W. Scypion Ruski Konstanty, książe Ostrogski wielki hetman Litewski. Wilno, 1936.

Максимович М. Письма о князьях Острожских к графине А. Д. Блудовой. Киев, 1866; Быков Н. П. Князья Острожские и Волынь. Петроград, 1915.

Антонович В. Б. Очерк истории Великого Княжества Литовского до половины XV ст. Киев, 1878. С.51.

Карамзин Н. М. История государства Российского. М., 1989. Кн.ІІ, т. VІ. С.181.

Stryjkowski M. Kronika Polska. Warszawa, 1846.T.2. S.309.

Полное собрание русских летописей. М., 1975. Т.32. С.176.

Herbst St. Bitwa nad Wiedrosza 1500 r. // Wieki średnie. Warszawa, 1962. S.280.

Герберштейн С. Записки о Московии. Пер. с нем. М., 1988. С.189.

Батюшков П. Н. Памятники русской старины в западных губерниях империи. СПб., 1872. Вып.5. С.27.

Charkiewicz W. Scypion Ruski… Wilno, 1936. S.20–21.

Malinowski M., Przezdziecki A. Źródła do dziejów polskich. Wilno, 1844. T.2. S.424–425.

1100 Jahre österreichische und europäische Geschichte in Urkunden des Haus-, Hof- und Staatsarchiv. Wien, 1949. S.53–56.

Герберштейн С. Записки о Московии. М., 1988. С.114.

Карамзин Н. М. История государства Российского. М., 1989. Кн.ІІІ, т.ІХ. Прим. № 57.

Сапунов А. Витебская старина. Витебск, 1885. Т.4, ч.1. С.87.

Тэкст песні ўзяты з кнігі: Найдзюк Я. Беларусь учора і сяньня. Менск, 1944.

Полное собрание русских летописей. М., 1980. Т.35. С.126.

Грыцкевіч А., Трусаў А. Бітва пад Оршай // Мастацтва Беларусі. 1990. № 8. С. 29–30.

Акты Западной России. СПб., 1848. Т.2. С.143.

Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной России. Вильно, 1867. Т.1. С.6.

Герберштейн С. Записки о Московии. М., 1988. С.188.

Charkiewicz W. Scypion Ruski… Wilno, 1936. S.39.

Залога — вайсковы аддзел, прызначаны для ўтрымлівання горада, замка ці іншага месца; гарнізон.

Вялікае Княства Літоўскае — моцная феадальная дзяржава з поліэтнічным насельніцтвам, у склад якой у часы К. Астрожскага ўваходзілі акрамя Беларусі Жамойць, большая частка Ўкраіны і некаторыя іншыя землі. Першапачатковай сталіцай быў Навагародак, а з 1323 года — Вільня. Дзяржаўнаю мовай у Княстве была старабеларуская. У пісьмовых дакументах сярэднявечча часцей ужываліся кароткія формы назову гаспадарства — Вялікае Княства або Літва, а ягоных жыхароў называлі ліцьвінамі.

Гетман (ад ням. Hauptman) — галоўны начальнік над войскам. У Вялікім Княстве Літоўскім быў гетман найвышэйшы, у Польскім Каралеўстве — гетман вялікі.

Вунія (ад лац. unio — адзіноства) — форма аб'яднання дзяржаваў або цэркваў. Тут маецца на ўвазе Крэўская вунія 1385 года — пагадненне Вялікага Княства і Кароны Польскай аб палітычным хаўрусе з адным манархам на чале.

Аўтар лічыць магчымым дапасаванне сучаснага саманазову жыхароў Рэспублікі Летува да іх старадаўніх продкаў у Вялікім Княстве Літоўскім (гэтак сама, дарэчы, як і наймення «беларусы» — да нашых продкаў). Зразумела, ужыванне гэтага этноніма («летувісы») для таго часу досыць умоўнае, бо ён значна пазнейшага паходжання і не з'яўляецца гістарычным найменнем.

Канфесія (ад лац. confessio — вызнанне) — тое, што і веравызнанне, царква. Тут маюцца на ўвазе праваслаўная і каталіцкая канфесіі.

Інкарпарацыя (ад лац. incorporatio — уключэнне) — такое аб'яднанне дзяржаваў, калі адна паглынае другую і робіць яе сваёй складовай часткай.

Наезнікі — удзельнікі наезду.

Карона — кароткая форма афіцыйнага назову Карона Каралеўства Польскага; гэтак з сярэдзіны ХІV стагоддзя звалася польская дзяржава.

Загон — аддзел конніцы, галоўным чынам татарскай; тактычная адзінка для дзеянняў на чужой тэрыторыі.

Узапраўды грэцкая царква на той час не была такой безабароннай і не цярпела такога ўціску. Прыкладам, Казімір Ягайлавіч фундаваў на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага тры каталіцкія храмы і ажно сем (!) праваслаўных.