Владимир Случанский - Драбы (на белорусском языке)

Адмовiцца ад такой ласкi, як вячэра за княжым сталом, Васiль не пасьмеў, хаця меў на вечар другi намер. Прыйшлося ўдзялiць рэшту дня на падрыхтоўку. Вопраткi запасной з сабой не захапiў, а купляць не хацелася, таму збраяносец i стрэмяны ўзялiся начышчаць i вытрэпваць тое, што было.

К вызначанаму часу, Васiль выглядаў як малады перад шлюбам - блiскучы й сьвежы. Нават рубец на шчацэ сьвяцiўся па-сьвяточнаму i як-бы дадаваў большае мужнасьцi ягонаму й без таго суроваму й прыгожаму твару.

Нарэшце, гук ражка абвесьцiў аб пачатку вячэры. Васiль накiраваўся ў грыднiцу, але адразу не ўвайшоў. Выгляд масыўных дзьвяроў, утыканых квадратовымi цьвiкамi й са стрэльчатымi завесамi, нагадаў, як яшчэ нядаўна суправаджаў сюды Ваяводу Фёдара на Гаспадарскую Нараду. Як гэта Нарада зьмянiла яго жыцьцё. Той раз iшоў просты купецкi сын, волей лёсу апрануты ў баявыя дасьпехi й прыстаўлены збраяносцам да Ваяводы, а цяпер iдзе Рыцар Пагонi - Драб Вялiкага Княства Лiтоўскага, уласьнiк Копыльскi й Княжы госьць. Зьмена вялiкая. Нават i паверыць цяжка. Цi ня сьнiцца ўсё гэта?

- Чаго задумаўся, Васiлю? - данесься з тылу голас Князя. - Цi мо' на сэрцы якую тугу маеш? Адкiнь яе сёньня, весялiцца зараз пара...

Схамянуўшыся, Васiль пасьпешна абярнуўся. Побач стаяў сiвы Князь Брачыслаў i некалькi дужых Полацкiх Драбаў - старых паплечнiк Альгерда Вялiкага.

- Успамiны спынiлi мяне тут, Княжа, а тугi нiякай ня маю, пазбыўся... але тут Васiль скрывiў душой, i Брачыслаў гэта заўважыў. Сьвяткуючы сваё высьвячэньне ў Драбы, Васiль увесь час успамiнаў горкiя словы пагарды, кiнутыя гордай красуняй. Высiлкам волi давiў у сабе прылiвы роспачы й жалю, ды ўсiмi сiламi стараўся выкiнуць рэшткi разьбiтага каханьня. Аднак ня так лёкка гэта было зрабiць як сказаць, i вось зараз, чуючы за дзьвярыма вясёлы гоман гасьцей, раптам балюча сьцiснула сэрца.

- Ну, як ня маеш нiякай тугi, то й добра! - усьмiхнуўся Князь. - Ты й мяне пазбавiў ад яе. Хадзем-жа й прамочым горла вiном, бо ад уцехi яно ў мяне нешта перасохла.

Васiль моўчкi пакланiўся, прапускаючы Князя ўперад.

У вялiзнай залi, так памятнай Васiлю, аж роiлася ад гасьцей. Вiднелiся панцыры Драбаў, кальчугi й нагруднiкi заможных баяраў, сьвiткi нялiчнае шляхты, сукенкi й каронкi жанчын.

- Не вячэра, а сапраўдная бяседа! - падумаў Васiль, iдучы сьледам за Князем Брачыславам.

Госьцi прывiталi Князя гучнымi крыкамi, былi гэта верныя падданыя Полацкага дому, загартаваныя ў баях i нягодах, ды гатовыя стаць на сьмерць за свайго Валадара.

Музыкi ўдарылi ў медзяныя тазы ды жалейкi. Гулам, пiскам i звонам аддалося ў скляпеньнях рэха й пракацiлася па Замку...

Васiль зь цiкавасьцю перабягаў вачамi з госьця на госьця. Час ад часу трапляўся знаёмы твар - цi то воя, цi то шляхцiца, i... раптам аж сэрца спынiлася ў грудзях - недалёка Княжага крэсла стаяла, як казка, чароўная Рэгiна Келябовiч. Залацiстыя яе валасы, аздобленыя срэбнай каронкай, аж прамянiлiся ў сьвятле сьвечкаў. Як вiшня чырвоныя вусны й бледна-ружовы тварык так i клiкалi, так i цягнулi, сваiм пяшчотным хараством. Гнуткi яе стан абцягнуты ярка-зялёнай сукенкай... Яна з грацыяй каралеўны махае белай ручкай Князю. Побач яе бацька - надзьмуты пыхай шляхцiц. Васiля яны ня бачаць, i яму захацелася павярнуць i ўцячы з залi. Пацягнула на прастор з духаты памешканьня, к вольнаму ветру, шуму пушчы, паху палёў... Але не пасьпеў ён як трэба разабрацца ў думках, як пачуўся голас Князя:

- Драб з Копыля... Дзе-ж ён падзеўся? Гэй!... Сюды, сюды!... Ты мой госьць! Тут тваё мейсца!

Воляй няволяй прышлося паслухацца, i заняць крэсла на высокiм канцы стала - праваруч Князя й у дзесяцi кроках ад яе...

Пачырванеўшы да карэньня валос, Васiль з дрыжэньнем у голасе падзякаваў за гонар i нявесела ўтаропiў пагляд у стол, каб не спаткаць яе позiрк.

Зараз уся ўвага гасьцей зьвярнулася на Васiля. Добрая сотня пар вачэй абмацвала яго волатаўскую постаць, нязграбна ўцiснуўшуюся ў крэсла. Усё гэта было-б нават i добра, каб не пякучы позiрк адной пары блакiтных, як само неба, вачэй, - яны пяклi, пранiзвалi, прыцягвалi, i прымушалi трапятаць душу...

Рэгiна й Келябовiч адразу не заўважылi Васiля й старалiся з усiх сiлаў вiтаць Князя. Аднак пасьля таго, як Князь гукнуў яго да сябе й ласкава ўсадзiў побач, яны трохi разгубiлiся. I ня дзiва: ад iх вачэй ня ўкрылася паражаючая перамена ў Васiлёвай вопратцы, на якой жарам гарэў залаты Рыцарскi пас. Значыць: Васiль - Драб! Ад гэтага й разгубiлiся яны, але толькi на адзiн момант. Бо ня ўкрылася й тое, што Васiль пазнаў яе й надалей кахае... Хуценька перакiнуўшыся караценькiмi заўвагамi з бацькам, Рэгiна ўжо не адрывала сваiх вачэй ад свайго адрынутага паклоньнiка. "Яго трэба вярнуць!" - думала яна. "Трэба, каб ён забыўся пра крыўду апошняга спатканьня!..."