Владимир Случанский - Драбы (на белорусском языке)

У гэты самы дзень, пан Януш выехаў з Кракава назад у Лiтву.

5. НА ПЕРАВОЗЕ

Разпырскваючы вадкае балота, па шляху на Тураў рысьсю пасоўваўся невялiкi аддзел коньнiкаў, закутых у жалеза. На чале аддзелу ехаў Рыцар з залатымi шпорамi й арлiным крылом на шоламе. Да шышака адразу-ж пад крылом прымацована едвабная рукавiчка, прышпiленая Дамай сэрца, паннай Карусяй Хадкевiчоўнай. Рукавiчка намокла й згубiла вобраз чароўнай ручкi... Але ня гэта зараз займае думкi шляхетнага Рыцара. Рукавiчка высахне, але вось да Турава трэба дабрацца сёньня. А цi будзе яшчэ паромшчык на Прыпяцi ў гэтакую пару? Рыцар паддае шпорамi, i яго шэры ў яблыкi конь пераходзiць на галёп. Адстаўшы на некалькi крокаў пачот - таксама паддае ходу. Чмякае балота, бразгае зброя, храпцяць конi. Калышуцца тонкiя доўгiя дзiды. Шырокiя плашчы коньнiкаў i пакрывалы мiгочуць шматколерным ураганам.

Да Прыпяцi яшчэ далёка, а з коней ужо камякамi ляцiць шум. Ад пачоту аддзяляецца коньнiк у чорнай расе, але зь мячом пры баку, i, параўнаўшыся з Рыцарам, прамаўляе:

- Сыне мой, цi не пара даць коням перадыхнуць? Цiшэй едзеш, далей будзеш, як кажуць старыя людзi...

- Ад таго мейсца, куды едзеш... - бурчыць незадаволена Рыцар у адказ, але пачынае патрыху стрымлiваць бег каня. - Вам бы ўсiм толькi перадыхаць ды адпачываць...

Празь некаторы час едуць моўчкi, прыслухваючыся да прадвячэрняе цiшынi. Рыцар шчыльней абгортваецца зьвiльгатнелым плашчом, падтыкае яго за каленi й стульвае мацней да шыi.

З далячынi даносiцца яшчэ няясны, але зразумелы шорах. Рыцар iзноў паддае шпорамi, i ўся кавалькада на поўным скаку, выносiцца на бераг магутнае Прыпяцi. Адлiваючы колерамi сталi, паўнаводная рака спакойна й упэўнена плыве на ўсход. Густыя непраходныя лясы, поўныя дзiчыны, шчыльна абступiлi яе берагi. Неабсяжныя абшары балот разьлеглiся наўкола. Дзе нi дзе, у гэтым "Гэрадотавым моры" трапляецца стойкi грунт. Вось на адным з такiх "востраваў" сярод топкiх балот, вырас непрыступны Тураў.

На правым беразе ракi праз шэры паўзмрок, ледзь блiскае асьветленае лучынай акенца ў хаце перавожчыка.

- Гэ-э-э-эй! На пераво-о-зе! - гукае адзiн з коньнiкаў.

Нiхто не адзываецца. Конi ўзбуджана фыркаюць, стараючыся дабрацца да вады, i коньнiкам каштуе вялiкага высiлку, каб утрымаць iх. Нарэшце знаходзяць звон, прывешаны да галiны старое карчакаватае бярэзiны, i праз раку нясуцца поўныя загаднага прызыву, гукi...

* * *

Мiж тым, у хаце перавожчыка сабралася ўся сям'я. Перавожчык Мацей Вадзянiк, празваны так за вялiкае сяброўства з вадой - паром ягоны працаваў у часы найбольшых разьлiваў i нiколi ня быў сарваны. Рыба, як здавалася, сама йшла яму ў рукi, плаваў сам як рыба, i сыноў навучыў. Меў ужо за семдзесят гадоў, але сiлай i здароўем мог паганарыцца перад кожным. Сыны яго: Якуб, Кiрыла й Марко не адставалi ад бацькi нi ў сiле, нi ў здароўi, нi ў спрыце. Мацi iх, Грыпiна, была з роду Клубоўскiх, а ў гэтым родзе, як ведама, не было такога, каторы сам на сам не завалiў-бы мядзьведзя.

Павячэраўшы пасьля праведных трудоў на пароме й пры гаспадарцы, уся сям'я ўважна слухала, як бацька пры сьвятле лучыны, па складах чытаў Эвангельле. Якуб, Кiрыла й Марко чытаць ня ўмелi i з захапленьнем прыглядалiся да вуснаў бацькi, каторы, не сьпяшаючыся й водзячы пальцам па радкох стара-славянскага пiсьма, вымаўляў:

"...I скажа Цар iм у адказ: запраўду кажу вам: тое, што вы зрабiлi аднаму з гэтых меншых братоў Маiх, вы зрабiлi Мне. Тады скажа i тым, што налева: iдзiце ад мяне праклятыя ў вагонь вечны, прыгатаваны чарту i анёлам ягоным. Бо я хацеў есьцi, i вы не далi Мне; прагнуў, i вы не напаiлi Мяне; быў у дарозе, i вы не прынялi Мяне; быў нагi, i не адзелi Мяне; быў хворы i ў вязьнiцы, i не даведалiся Мяне. Тады i яны скажуць Яму ў адказ: Госпадзе! Калi мы бачылi Цябе галодным, цi прагнучым, цi ў дарозе, цi нагiм, цi хворым, цi ў вязьнiцы i не паслужылi Табе? Тады скажа iм у адказ: сапраўды кажу вам: як вы не зрабiлi гэта аднаму з гэтых меншых, то не зрабiлi Мне. I пойдуць гэтыя на муку вечную, а праведнiкi ў жыцьцё вечнае..." - Мацей замоўк i прыслухаўся. Знадворку несьлiся прызыўныя гукi звону.

- Бач, яшчэ нехта едзе! - зьдзiвiўся ён. - У гэтакую пару толькi на пячы сядзець, а не па лесу бадзяцца.

Але нiчога ня зробiш, людзi чакаюць, i ўся сям'я Вадзянiка, апранаючыся на хаду, рушыла да ракi.

- Эк, як разьнесла маладзiцу! - прамовiў Мацей, акiнуўшы вокам паўнаводную Прыпяць.

- З дапамогай Божай, як-небудзь малым паромам i перавязём - адказаў Якуб, стараючыся праз змрок разглядзець супрацьлежны бераг.

Перахрысьцiўшыся, Мацей, Кiрыла й Марко скочылi на хiсткi памост парому. Грыпiна й Якуб узялiся за корбу. Корба зарыпела, застагнала, i паром паволi адчалiў ад берагу ды паступова разтаў у цемры. Тоўсты прасмолены канат нацягнуўся, як струна. Вада з шумам i булькатам абмывала тоўстыя палi прычалу. Грыпiна й Якуб з усiх сiлаў паварачвалi драўлянае кола корбы, каторае праз просты блёк на другiм беразе, цягнула паром. Нарэшце корба стала...