Зулфиябегим Адҳамзода - Силаи раҳм. Роман

Анвар йигитни кўриб тошдек қотди, уни кайфи ҳам қаергадир ғойиб бўлди. Рўпарасидан келаётган йигит хоҳласа ҳам ҳозир Анварни танимасди, лекин Анвар уни таниди. У ўша, бир пайтлар ундан қўрқиб сигарет олиб келадиган Дониёр эди. Ўз даврида Анвар уни папкасини ариққа ташлаб югуртирганини, ҳар куни уйидан пул олиб келиб бермаса, уни урганларини эслади. Қаранг, қандай бўлиб кетибди-я. Анвар уни таниб қолишидан чўчиб юзини буриб узоқ-лашди. Дониёр эса сархуш чолни (Анварнинг кўриниши 60 дан ошган бели букилиб қолган чолга ўхшарди) ниятини сезди шекилли:

– Нима қилиб машинам олдида ўралашасан алкаш, тур йуқол,

бўлмаса бошингни ариққа тиқиб қўяман, – деб ўдағайлади. Анвар ундан узоқлашаркан, кўзини қири билан кетгунича уни кузатиб турди, у дўстини кўрганидан ҳурсанд эмасди. Аксинча у ўзига ачиниб, ўз кийимларини унинг кийимлари билан солиштириб, ортидан аламли қараб қолди. Шу пайт гўё олам гардиши унинг устига қулади-ю, унинг сўқир кўзлари кўра бошлагандек.

– Ахир Донёр ҳам мен билан тенг-ку, нима учун мен уни олдида

Отасидекман? Шу қадар қариб кетдим? – дея ўзига савол берди.

Ўша куни у биринчи марта ҳаётини вайрон бўлганини, бу дунёда нотўғри йўлни танлаганини ҳис қилди. У бир четга бориб, аҳлатдан топиб, ҳали ейман дея кийимини ичига солиб олган, бир бурда нонни моғорлаган жойини олиб ташлагач, тишлади. Кўзларидан эса шашқатор ёш қўйила бошлади. Ўкиниб-ўкиниб, ортига қайтариб бўлмайдиган ҳаётига ачиниб йиғлади. Ахир мен ҳам шундай бўлсам бўларди-ку, ҳеч бўлмаса бир кичик уйим бўларди, машинам… нега ўқимадим? Нега ишламадим? Нега пулларимни маишатларга сарфладим? – деб у кўксига уриб-уриб йиғлади…

Ойнинг ўн беши қоронғу бўлганидек ўн беши ёруғ экан, меҳрибон Аллоҳ бандаларига бот-бот имконият эшикларини очиб қўяркан. Кўчаларда, ариқларда уҳлаб ётадиган одат чиқарганига анча бўлгани учун, уни ҳеч ким пайқамасди ҳам. Ўша куни у дарахт тагида сархуш уҳлаб қолди. Уни нимадир безовта қилиб, уйғотиб юборди. Қараса қандайдир кампир уни судраб кетаяпти. Анвар шу қадар маст эдики гапини тушуниб бўлмасди. У фақат ўзи тушунадиган оҳангда:

– Ў кампир, мени қаерга олиб кетаяпсан? Баррига, ташла мени, – деганча хушидан кетди. Кўзини очганида бир уйда, каравотда ётга-нини кўриб ҳайрон қолди. Онам қайтдимикан, деган болаларча қувонч уни чулғаб олди.

Қаранг-ки, унинг онги ҳали ҳам онасининг меҳрини кутиб яшаётган экан. Она меҳрига зор, оила завқига ташна, болалигини яшай олмагани, дилидаги армонли жароҳати бўлиб, уни ҳануз азобларди. Шу чоқ қўшни хонадан қўлини сочиққа артганча бир онахон чиқиб келди. Онахон жиккакина, фариштали юзини ажинлар қоплаган, думалоққина, икки юзи қип-қизил бўлиб, кулганида ажинлари тортилиб, икки чаккаси ялтираб кўзга ташланади. Анвар уни таниди. Бу ўша, бир пайтлар болалар билан йўлини тўсиб, пулларини сумкасидан олиб, ўзини анҳор бўйига яланг оёқ қилиб ташлаб кетган адабиёт ўқитувчиси. Қарибди-ю, аммо юзидан нур кетмабди, қаранг. Анвар худди, ундан аламини олиш учун уйига олиб келгандек, – Менга барибир, тупурганман аламига. Намунча, кампир ўша беш-ўн мингини ҳалиям унутмабди-да, – деб ўйлаб, бошини баланд кўтариб, худди рингга тушаётган чемпиондек, бор савлати билан кампирга яқинлашаётганида, онахон, – Ўзингга келдингми жон болам? – дея ширин жилмайди. Бу билан, Анварни бошидан муздек сув қуйиб юборгандек бўлди гўё. Бу сўзни у фақат бир мартагина, боғчада йиқилганида онасидан эшитган эди. У бу сўзни худди бадавлат инсон олтинини қўриқлаганидек юрагини туб-тубига яширган, ёлғиз қолганида онасини фақат шу сўзини эсга оларди. У бўй-бастига ярашмайдиган, аммо одамзод рад этолмайдиган туйғуни ҳис этди. Кўз ёшларини тутиб туролмади. Ёш боладек йиғлаб юборди. Нақадар кучли экан бу ширин сўз. Ҳар қандай ёвузни бир онда юввош мушукчага айлантира оладиган. Анварнинг ёш боладек югуриб бориб, онахоннинг бўйнига осилиб эркалик қилгиси келди. Аммо у йигирма тўрт йилга кечикиб эшитди бу сеҳрли, инсонни нарвонсиз осмонга олиб чиқадиган сўзни. Онахон жилмайиб, худди ҳеч нима бўлмаган-у, кечаги ўқувчиси бугун дарс жадвалини сўрагани келгандек ширин муомаласини канда қилмади.

– Болам, ваннага кирсанг сенга кийим-кечак тайёрлаб қўйдим, бўлақол овқат совумасин-а. Ҳа демай уканг ҳам келиб қолади. – Анвар нима бўлаётганига тушунмаётганди. Қанақа укаси? Нима бало эси оғганми бу онахонни, деб ўйлаб ваннага кирди. Қараса илгакда ўлчами ўзига мос, шойи пижама турибди. У яхшилаб ювинди, соқол- мўйлабини олди. Уни ҳеч қачон, ҳеч ким одам деб овқатга чақирмаган эди. У қушдей енгил тортиб, ёқимли ҳислар оғушида чиқиб столга ўтирди.