Людміла Шчэрба: Уладар рыбаў

У пад’ездзе было звыкла брудна і непрытульна – паламаныя парэнчы, спісаныя сцены, падраная столь ды запляваная падлога, што жаўцела змятымі «бычкамі». Кнопка званка была выпаленая, а побач красаваў гучна-непрыстойны зацёрты надпіс: «Анцік – неўя… ны беларускі паэт». Вінусь ані кроплі не здзівіўся б, калі б яго падазрэнні наконт аўтарства пацвердзіліся. Дзверы ў гэтай кватэры ніколі не замыкаліся, таму хлопец упэўнена іх расчыніў. Патыхнула застаялым табачным смуродам і перагарам ды разнастайнымі пахамі халасцяцкага жытла.

– А-а, В інусь- Анусь?! Здароў! Заходзь хутчэй, мы ўжо без цябе тут урэзалі! – Анцік ледзь не садраў з плячэй хлапца паліто, крычучы яму ў вуха.

– Прывітанне спадарству! – увайшоў у закуродымлены пакой Вінусь.

– Вітанне! Здароў! Вечар добры! Прывітанне! – данеслася з усіх куткоў слаба асветленага пакоя – хаця ён і не быў надта вялікім, лямпачкі Ільіча для яго было яўна недастаткова. Учарнелыя гардзіны з апошняй надзеяй чапляліся за колькі кручкоў, каб не ўпасці. Дывана гэтае жытло не прадугледжвала. Стол быў вышчарблены і спісаны, бы студэнцкая лава, дарэчы і надпісы сустракаліся адпаведнай тэматыкі: «Спусціўся ў забой да шахцёраў. Забіў на лекцыі». Адно радавала вока – кнігі. Іх было мноства, і яны тут былі сапраўднымі гаспадарамі – стаялі на паліцах, ляжалі на стале, на шафе, на падваконні, на зэдліку, валяліся спрэс па падлозе. Праўда, такімі вечарамі ім даводзілася саступаць месца гасцям. А сёння іх было нямала. Асобна на табурэце сядзеў хударлявы, заўсёды пры касцюме, з залізанымі бясколернымі валасамі Алесь – ганарыста і па-шляхетнаму, без эмоцыяў на твары, бы каменны госць і незалежны эксперт. Бліжэй да стала падабраўся Мікіта – аматар выпіць, а яшчэ лепей закусіць на халяву. Яго зашмальцаванае, нямытае месяцамі адзенне, зрэшты, новых пахаў у пакой не прыўносіла. Калісьці ён быў талковым паэтам з няўдалым каханнем, цяпер – няўдалым паэтам з ніякай любоўю, што ў дачыненні да яго, у прынцыпе, адно і тое ж. У самым куце сядзеў Кірыл – таўсты і надзьмуты, па ягоным прыдуркаватым твары нельга было зразумець, што ён думае ці адчувае ў пэўны момант. Аднак гэты звонку рохля аказваўся надзвычай спрытным, калі справа закранала ягоныя інтарэсы. На бакавіну канапы прымасціўся Віталь – несуразмерная галава на па-дзіцячы танюткай шыйцы, заўсёды міргаючыя вочкі і ўспатнелыя маленькія далонькі. У атачэнні дзяўчат вызначаўся красамоўствам доўгавалосы іранічны Анатоль, са сваім нязменным чырвоным шалікам на шыі. Найбольшую ўвагу ён звяртаў на тую, што сядзела на канапе справа ад яго. Малое і ростам, і ўзростам дзеўчанё, між тым, відаць, ужо спасцігла сёе-тое ў жаночай навуцы «ачмураць» – яна знарок гучна смяялася, каб «калыхаліся грудзі», трэба зазначыць, немалыя для ейнага целаскладу, манерна крывіла пульхныя ярка нафарбаваныя вусначкі і здзіўлена-зацікаўлена выкругляла вішнёвыя вочы на кожную рэпліку Анатоля. 3 другой спадарыняй – заўсёдніцай такіх вечарынаў – Вінусь быў блізка знаёмы, дый ці адзін ён. Вірлавокая стройная Кіця (Кацярына) з выбеленымі накручанымі валасамі выглядала стомленай. Яна развалілася на канапе, падкурчыўшы пад сябе нагу, і, нібы сытая абыякавая цялушка на лузе, манатонна жавала гумку, не далучаючыся да агульнай размовы. А гаворка была скіраваная да па-ясенінску прыгожага бялявага юнака.

«I дзе яго толькі вычапіў Анцік? – падумалася Вінусю. – Такі танклявы, гожы, саромеецца, чырванее, бы дзяўчына».

– Увага! – скамандаваў Анцік. – Сёння да нас завітаў апошні паэт з вёскі Андрусь Налівоцкі. Вучыцца на першым курсе філфака. Хоць я падзяляю думку, што пачынаючых творцаў няма (ты альбо творца, альбо не – tercium non datur), аднак, як кажуць, не судзіце строга. Хто на Танку ў літаратуру ўязджае, хто Богам даны… Вось, – Анцік прыцягнуў услончык, – вось табе табурэцік, станавіся на яго – і гучна, выразна… Ну, давай, давай, не саромся!

Хлопец зачырванеўся:

– Не-не трэба гэтага. Йя-я пераб’юся. Я так.

Ён падняўся з-за стала, дастаў з кішэні акуратны тонкі сшытак, разгарнуў і, збіваючыся, пачаў дэкламаваць.

«А верш, вядома ж, пра Радзіму», – падумалася Вінусю.

«Памыліцца цяжка», – уздыхнуў пра сябе Вінусь.

– захліпаўся Андрусь звонкім дзіцячым галаском.