Хайдар Басыров - Ватанга тугры калдылар

Здесь есть возможность читать онлайн «Хайдар Басыров - Ватанга тугры калдылар» — ознакомительный отрывок электронной книги совершенно бесплатно, а после прочтения отрывка купить полную версию. В некоторых случаях можно слушать аудио, скачать через торрент в формате fb2 и присутствует краткое содержание. ISBN: , Жанр: foreign_contemporary, tt. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале библиотеки ЛибКат.

Ватанга тугры калдылар: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Ватанга тугры калдылар»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

Әлеге китап каһарман шагыйрь Муса Җәлилнең исеме, тормышы, көрәше, иҗаты белән язмышлары бәйләнгән Башкортстан кешеләре, аның көрәштәшләре, патриот-шагыйрьнең тормыш һәм көрәш юлын өйрәнүчеләр турында бәян итә.

Ватанга тугры калдылар — читать онлайн ознакомительный отрывок

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Ватанга тугры калдылар», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Нурмөхәммәт Сәлихов сугыштан алда ВЛКСМның Учалы райкомы беренче секретаре, сугыштан соң комсомол өлкә комитетының бүлек мөдире булып эшли.

Рәхим Саттаров ВЛКСМның Татарстан өлкә комитеты органы булган «Яшь сталинчы» яшьләр газетасының оборона-спорт бүлеге мөдире, мөхәррир урынбасары була.

Ян Габдуллин 1921–1929 елларда ВЛКСМ сафларында тәрбияләнә. 1925 елларда комсомолның Токчуран район комитеты секретаре булып эшли.

Әхәт Атнашев сугышка алынгач, 1941–1942 елларда полкның комсомол бюросы секретаре итеп сайлана.

1975–2002 елларда – Чакмагыш районы «Игенче» газетасының мөхәррире булып эшләгән елларымда – Мусаның тормыш, көрәш, иҗаты белән кызыксынуым тагын да артты. Газетада аңа бәйләнешле бик күп материаллар бирдек.

Җәлилнең беренче укытучысы Габдулла Усмановның кызларын еш кына редакциягә кунакка чакырдык. Ырымбурдан туган якны өйрәнүче Равил Енакаев Муса турында мәкаләләр җибәргәч, без аны зур теләк белән бастырып чыгардык. Ташкенттан Муса Җәлилнең тормыш һәм иҗатын өйрәнүче Исхак Зәбиров, берничә мәртәбә безнең якларда булып, очрашулар үткәрде, патриот-шагыйрь турында әлегә кадәр билгеле булмаган мәгълүматларны безгә җиткерде. Язмыш безне якташыбыз, күп еллар Татарстанның җитәкче органнарында эшләгән, Җәлилнең исемен кайтаруда зур өлеш керткән Салихҗан Батыев белән дә очраштырды.

1960 еллар уртасында «Казан утлары» журналында Рафаэль Мостафинның Муса Җәлил эзләреннән йөрүен тасвирлаган очеркларын йотлыгып укыдык. Шулар нигезендә китап чыгу безнең өчен дә зур шатлык булды. Аның «По следам поэта-героя» дигән китабында 825 нче батальонны партизаннар ягына алып чыгуны оештырган Хөсәен Мөхәммәтовның безнең район кешесе икәне дә әйтелгән иде. Кыргызстанның Ош шәһәренә хат язып, Хөсәен абый белән бәйләнешкә кердем. 1980 елның язында Урта Азия якларына чыгып киттем. Хөсәен ага белән очрашу гаять зур табыш булды. Аның тәкъдиме буенча, Җәлилнең иң якын дуслары – Ош шәһәрендә яшәүче Рушат Хисаметдинов, Ташкентта яшәүче Гарәф Фәхретдинов, легионда булган, Казахстанның Чимкент шәһәрендә яшәүче Галимҗан Галиев белән очраштым.

Аннан кайткач, «Җәлилчеләрнең көрәштәше» дигән очерк яздым. Аны үзебезнең газетада бастырырга уйлагач, каршылыклар туды. Мин, очеркны алып, Казанга Рафаэль абый Мостафин янына киттем. Ул, очеркымны укып чыгып, аңа бәяләмә язды. Зур журналист, галим, язучы фатихасы белән очеркны «Игенче»дә бастырып чыгардык.

Муса һәм аның көрәштәшләре турында инде йөзләгән китаплар язылган, сәхнә әсәрләре куелган. Муса образына әдәбиятта һәм сәнгатьтә игътибар бик зур булып, ул төрле яктан ачылган. Аның турында Гази Кашшаф, Шәйхи Маннур, Роберт Бикмөхәммәтов, Юрий Корольков, Исхак Зәбиров, Шәмси Хамматов, Рафаэль Мостафин, Леон Небенцаль һәм башка авторларның китаплары чыкты. Роман, повестьлар, монографияләр, очерклар иҗат ителде. Әле менә соңгы чорда гына да Шаһинур Мостафинның «Хәтер яктысы», Искәндәр Гыйләҗевнең «Легион «Идель-Урал»ы», Әбделхан Әхтәмҗанның «Муса Джалиль и его соратники в Сопротивлении фашизму» китаплары өстәлде.

Муса Җәлил 1943 елның 12 декабрендә Моабит төрмәсендә «Серле йомгак» шигырен язган.

Әкияттәге серле йомгак булып
Җырым калды сүтелеп юлымда.
Сез табарсыз килеп шушы эздән
Мине соңгы йөрәк җырымда.

Серле йомгакны табуда, сүтүдә аз гына булса да өлеш кертергә омтылып, без дә менә шушы язмаларны китап итеп чыгарырга ниятләдек.

Шунысы да бар: Башкортстан җәлилчеләре турында матбугатта аерым мәкаләләр басылып чыкса да, андый язмаларны бергә туплаган китап әлегә юк. Без, белгән кадәренчә, Башкортстан җәлилчеләренең тормыш юлын да тасвирларга булдык.

Хәйдәр Басыйров

УРТА БУЫН ФИКЕРЕ

Муса Җәлил минем өчен бала чагымнан бөек шәхес булды. Без аның биографиясен мәктәптә өйрәндек. Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Флидә Камалова патриот-шагыйрьнең тормыш, иҗат һәм көрәш юлын безнең күңелләребезгә сеңеп калырлык итеп аңлата белде.

Безнең өйдә Муса Җәлилнең үз әсәрләре һәм аның турында язылган ике дистәләп китап булганлыктан, дәрескә әзерләнү өчен кирәкле әдәбият эзлисе юк иде.

1996–1998 елларда мин Мисыр башкаласы Каһирә шәһәрендә «Әл-Әзһәр» университетында укыдым. Бу уку йортының китапханәсендә китаплар белән танышканда, гарәп һәм инглиз телләрендә Җәлил шигырьләрен очрату олы куаныч тудырган иде.

2006 елның язында Уфаның «Нур» театрында Муса Җәлилнең тууына 100 ел тулу уңаеннан зур кичә булды. Аны Башкортстан Язучылар союзы үткәрде. Казаннан да әдипләр килгән иде. Чыгыш ясаучы башкорт һәм татар язучылары бертавыштан Муса Җәлилне илебезнең барлык халыклары герое дип билгеләде.

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Похожие книги на «Ватанга тугры калдылар»

Представляем Вашему вниманию похожие книги на «Ватанга тугры калдылар» списком для выбора. Мы отобрали схожую по названию и смыслу литературу в надежде предоставить читателям больше вариантов отыскать новые, интересные, ещё непрочитанные произведения.


Марат Басыров - ЖеЗеэЛ
Марат Басыров
Марат Басыров - Печатная машина
Марат Басыров
Сайид Хайдар Бахш Хайдари - Сказки попугая (Тота кахани)
Сайид Хайдар Бахш Хайдари
Хайдар Байзаков - Застолье с визирями
Хайдар Байзаков
Хайдар Бедретдинов - Подарок
Хайдар Бедретдинов
Хайдар Бедретдинов - Белый свет
Хайдар Бедретдинов
Хайдар Бедретдинов - Сердечная лира
Хайдар Бедретдинов
Хайдар Бедретдинов - Тюркские мотивы
Хайдар Бедретдинов
Отзывы о книге «Ватанга тугры калдылар»

Обсуждение, отзывы о книге «Ватанга тугры калдылар» и просто собственные мнения читателей. Оставьте ваши комментарии, напишите, что Вы думаете о произведении, его смысле или главных героях. Укажите что конкретно понравилось, а что нет, и почему Вы так считаете.

x