Ринат Мухамадиев - Юлда булу хәерле… / Лучше быть в пути…

– Бәлки, ул кешеләр сине күрмәгәндер?.. Пошига тидерә алмагач, аны куа киткәннәрдер… Сиңа дип атмаганнар ич инде, – дип, урманчының кешеләргә булган ышанычын якларга кереште егет.

– Бәлки, шулайдыр, – дип, үзенең карышмавын белгертте урманчы. – Бәлки… Шулай да мин бит үзем дә мылтык тоткан кеше әле… Нинди генә игътибарсыз, мәнсез кеше дә аткан ядрәсенең кая барып тиюенә битараф булмый, кызыксына. Бушка очырса да, кайсы якка каерган дип, агачлардан ядрә эзе эзләп йөрисең әле аны. Фашист солдаты түгел ич, алар гына, автоматларын кендеккә кадәр төшереп, арлы-бирле атып йөрделәр.

Дөнья күргән кешенең сүзләреннән гыйбрәт алып, баш кагып тыңлады егет.

– Әйбәт булмаган, билгеле… Шулай ташлап китүләрен әйтәм, әйбәт булмаган.

– Гомер кичеп, кешегә зыян китергәнем булмады дисәм дә ялган булмас. Үземне дә хөрмәт итәләр кебек иде.

– Шулаен шулайдыр да, әнә ич, ташлап киткәннәр дисең…

– Китүен киткәннәр… Ташлап китеп, җаннары тынычлангандыр дисеңме әллә?

– Ярый да бит эт килеп коткарган. Кар өстендә өшеп тә үләргә мөмкин.

«Миңа – урман карачкысына – ни булсын соң?» дип, шаяруга бормакчы булган иде Нургаяз. Тик шундук бу ниятеннән кире кайтты, шаярырлык идемени соң аның хәле?

– Дөнья бу, улым. Ә дөньяда кылган игелек югалмый. Эт булмаса, шул ук поши булса да кире әйләнеп килгән булыр иде. Ничек итсә итәр, өшеп үләргә ирек бирмәс иде. Кабан дуңгызы, бүре булса да… Табигатьнең тәртибе шундый аның, үзенә игелек кылганны бер җанвар да онытмый. Иң кыргый һәм ерткыч дигәннәре дә.

– Кеше дә табигать баласы ич, әнә ташлап киткәннәр дисең?

– Кешеләр… – дип уйланып калды Нургаяз. – Кем белә, ә бәлки кеше исемен күтәрерлекләре булмагандыр. Ни Аллага, ни муллага дигәндәй, азмыни…

– Барыбер кешеләр ич инде.

– Ә беләсеңме, никадәрле генә каты бәгырьле булмасын, андыйларның да кешелеге уяна ул бер. Бәлки, аларны әйтәм, үзләре үк кире әйләнеп кайткан булырлар иде әле. Бәладә калдырмаган булырлар иде ялгыз урман карачкысын.

Егет кинәт сискәнеп үк куйды. Нургаязның үзе турында шулай сөйләшүенә риза түгел иде булса кирәк.

– Нургаяз ага, әйтмә әле шул «урман карачкысы» дигәнне. Хет син әйтмә, – дип, беренче тапкыр тавышын күтәрде егет.

– Нәрсә булган, урман карачкысы булгач, дисеннәр соң, аның ни гаебе бар?!

Һәм үзе дә көтмәгәндә, аның күңеленә күптән булып узган, онытылган хатирәләр килде. Олы улы чыгарган кушамат ич ул. Сабый чакта «әтиең кем?» дип сораган кешегә, «урман каравылчысы» диясе урынга «урман карачкысы» дип җавап биреп, килгән-киткән кунакларны көлдерә торган иде. Шуннан тагылып калган кушамат. Бу кушаматы белән аңа гомер буе үз итеп, яратып кына дәштеләр.

Аңлашылды дигәнне аңлатып, баш кагып алгач, егет тагы да өзелеп калган әңгәмәне яңартырга ашыкты.

– Кайтмаганнар… Ташлап калдырганнар әнә…

– Исләренә төшәр әле бер, барыбер төшәр.

– Төшсә ярый да… Уйланмыйча гына яшәүчеләр дә җиткән.

– Уйланмыйча яшәү… Яшәмичә уйлау… Белмим, буламы икән?!

Бу хакта сөйләшәсе дә килми иде урманчының.

– Кая әле, бераз хәл алыйм, булмаса, – дип, Нургаяз өстәл артыннан ипле генә торды да караваты өстенә барып ауды. Йончыганлыгы йөзенә чыккан иде аның. Шулай да сүзне үзе дәвам итте ул. – Ә бит абзарда минем үземнең дә атым бар. Чыгып сарай капкасын ачсам, янәшәмә үзе килеп басачак. Нинди генә хәлдә дә исән-аман авылга алып төшәчәк.

Бу ни әйтергә тели дигәндәй, егет кискен генә урманчыга табан борылды.

– Мин алай итмәдем, – диде урманчы, эчке бер канәгатьлек кичереп. – Ә нигә? Төшсәң, врачка барырга кирәк. Врач милиция чакыртачак. Китә шуннан, китә әйләнеп… Минем аркада кемнеңдер өтермәгә барып керүен теләмим. Аның бит әле ата-анасы, туган-тумачасы да бар дигәндәй, беләсеңме, күпме кешенең тынычлыгы качачак?!

– Үзеңә аткан кешенеме?.. – Шуны кызганасыңмы? – дип гаҗәпсенде егет, каравылчыны аңлый алмыйча.

– Миңа атканмы, пошигамы?.. Пошиның бозавын чалып киткәнме? Хикмәт андамыни?! Барысы да бер үк кыргыйлык ич!

– Ә син шуларны кызгандыңмы?

– Кыргыйлыкларын түгел, кешелекләрен кызгандым. Кеше ич…

– Юк, Нургаяз ага, булмый болай, – дип сикереп торды егет кинәт. – Хәзер үк авылга! Врачка күрсәтергә кирәк үзеңне. Әйдә, киендерәм дә…

Икеләнер урын калдырмаска тырышып, ул урманчыга киемнәр хәстәрләргә үк кереште, гел урынсызга каударланды, өй буенча арлы-бирле йөренә башлады.

– Син нәрсә?! Анда ниндидер адәм актыкларын кызганам дип…

– Тукта, ашыкма әле, энем.