Lambert Timothy James - Cehennem O'Dur

«Yoksullara yardım etmemizden yanayım, ama bunun yoluna gelince, herkesten daha farklı bir fikrim var. Bence yoksullara yardım etmenin en iyi yolu durumlarını rahatlatmak değil onları oradan çıkarmayı denemektir. »

Benjamin Franklin

Nuh iyi bir adamdı, ama çocukken cehennemimden kaçma denemelerimi mahvetmişti. Bir arkadaşın bahçemizde geçirdiği korkunç kazadan sonra dışarı çıkıp Ramboculuk oynamaya korkuyordum. Nuh’un bu konuyla ilgisi olduğuna inanıyordum ve kahramanlıklarını okumak düşüncemi onaylamaktan başka bir şey yapmıyordu. Nuh’un gemisiyle ilgili hikâyenin birçok değişik versiyonunu okudum, şöyle özetleyebiliriz: Tanrı insanlığı bir tufanla cezalandırmaya karar verdiğinde Nuh hayatını, ailesini ve dünyadaki hayvanların küçük bir kısmını kurtardı. Bir çocuk olarak bu aptalın akbabalar, sıçanlar, timsahlar, özellikle de yazlarımı kapalı geçirmeme neden olan, Adem ile Havva'nın intikam tanrıçası Nemesis’i: yılanları gemiye alması karşısında şok olmuştum.

Tıpkı Nuh gibi Nelson Mandela da iyi bir adamdı. Bununla beraber, o da benim için değerli bir şeyi mahvetmişti. Uzun süre emekliliğimi en zengin ve kıtada en etkili ülke olan Güney Afrika’da, hayatta başarı elde etmiş olan diğer Afrikalı siyahlarla beraber geçirmeyi hayal etmiştim. Son yıllarda bu hayalime giderek gölge düşmesinin Mandela ile alakası varmış gibi geliyor ama gerçekten ne olduğunu bilmiyorum. Irkçılığa karşı verdiği mücadele yüzünden bir çalışma kampında 27 yıl geçirdiği gerçeğini nihayet bir kenara bırakıp başkan olarak yaptıklarını tarafsız bir gözle incelediğimde bu kristal berraklığında netleşti. Ben, bilinmeyen toprakların haritasını çıkarmaya çalışan ve "Madiba"nın ölümünden önce seslerini yeterince duyuramayan kadın ve erkeklerden oluşan küçük grubun bir parçasıyım. Güney Afrika'daki sosyo-ekonomik mutsuzlukların, onun "uzlaşma amaçlı pazarlıkları" yüzünden devam ettiğini şu anda söylemeye cesaret edebilir miyiz? Şu eski faşist F.W. de Klerk'ın -namı diğer bir tür tanrı- orta sınıf beyazlar ve büyük kuruluşların giderek artan protestolarının akabinde, 1990'larda ırkçılığı bitirmekten başka çaresi yokken, Mandela'nın pastanın en büyük kısmının kendisine, ANC'ye (Afrika Ulusal Kongresi) ve beyaz, zengin küçük bir azınlığa kalması için taraf tuttuğu konusunda hiçbir şüphem yok.

Büyükannemin tekrarlayıp durduğu gibi, insanları eylemlerinin işlevine göre yargılıyoruz. Mandela'nın karakter gücünü teslim eden iki tartışılmaz gerçek var. "Madiba", ırkçı yargıçlar, dünyanın en büyük insan hakları suçlularından bazıları, Afrikalı adam kaçıran kişiler ile katiller ve bundan sonra ırkçı rejimi destekleyip gökkuşağı milletinin çıkarlarını koruyanlarla –madencilik ve finans kuruluşları- bir anlaşmaya vararak ırkçı rejimin aydınlarını tatmin etmeye çabaladı. Peki, Avustralyalı gazeteci John Pilger ile yaptığı röportaj esnasında Endonezya'daki otuz yıllık diktatöre en derin ilgisizliği gösterip 1997 yılında Jakarta kasabı General Suharto'ya Güney Afrika'nın en yüksek onur ödülü olan İyi Umut'u vermesini temize çıkaran bir adama ne diyeceğiz?

ANC ve müttefiklerinin ırkçılığın bitmesinden beri bütün başkanlık seçimlerin, kazandığı ve buna rağmen ekonomik ırkçılığa fiilen dokunulmadığı gerçeğini kabul edemiyordum. Güney Afrikalı siyahlar görece terimlerle mutlak bir halde korkunç şekilde fakir kaldı. Benim gözümde, ANC, Dimbaza ve Alexandria gibi gecekondu mahallelerine sığmaya çalışan siyahların güvenini suistimal etmişti ve bu aşırı şiddet dolu şehirler halkın öfkesinin ağırlığını taşımaya başlamıştı. ANC'nin beyazlara karşı çok nazik olduğu konusunda ise bolca kanıt vardı. ANC'den birkaç siyahın, (parti üyelerinin ceplerindeki metelikleri toplamak için)çok zarif kapalı toplantılarının kalbine alınması karşılığında, Güney Afrika'nın beyazları devasa duvarlarla korunmuş halde, ırkçı rejim döneminde siyahlardan insanlık dışı sömürülerle elde ettikleri zenginliğin tadını çıkarma olanağına sahip oldu. Diğer bir deyişle, ırkçı rejim son bulduğunda sponsorları birkaç siyahı mal ve ödeneklerin yeniden dağıtımı balosuna döndürmenin yeterli olacağını anladı. Açgözlülüğün de yardımıyla siyahlar ve Hindistanlılar organize olmayı ve gettoların kalbinde direnmeyi beceremediler.

Bir gün kendime, Mandela ve takımının Güney Afrikalı siyahları yoksulluktan nasıl çekip çıkarmayı hesapladığını sordum. Şüphesiz ANC’nin bu sonuca ulaşmak için, liberal parti tüzüğünde özetinin açıklandığı gibi büyük bir planı vardı:

« Ülkemizin zenginliği, Güney Afrika’nın mirası, kendi halkına geri dönmeli. Toprak altındaki maden zenginliklerimiz, bankalar ve tekel endüstrisi halkına aktarılmalı. Diğer tüm ticaret ve endüstriler halkın refahını garanti etmek için kontrol edilmeli…».

ANC tüzüğünün bu bölümü, örneğin Birleşik Ulus Hükümetini (kameralara karşısında, tabandan gelen bir değişimi başlatma görüntüsü içinde kurtlarla kuzuları aynı ağıla koymak için diktatörlerin en sevdiği yöntem) ve ırkçı rejimin görevlilerini koruyan akıl almaz iş garantilerini hazırlayan 1992 yılındaki "alacakaranlık maddeleri" gibi partinin gerçek imtiyazlarına and içiyordu.

Peki Güney Afrika’da ırkçı rejim sonrası dönemde varlıksız kalan siyahlar ulusun zenginliklerinden uygun bir pay istediklerinde ne oluyor? Korkunç gerçek şu ki, ırkçı rejim döneminde maruz kaldıkları muameleyi görüyorlar: üzerlerine ateş açıldı. 2013 yılında Marikana’daki azınlıklara karşı yapılan katliamın fotoğrafları 1960’da Sharpeville’dekinden farklı değildi. Bu defaki renkliydi ve bu kirli, insanlık dışı işi yapanlar zencilerdi. Hakareti artırmak adına, dünya 270 madencinin tutuklanıp, ırkçılık rejimi yetkililerinin kullandığı aynı "ortak amaç" doktrinine dayanarak cinayetle suçlandığını büyük bir şaşkınlıkla öğrendi. Bu mantıksız suçlama, uluslararası toplum ve insani yardım kuruluşlarının baskısıyla kaldırıldı ve tutuklu madenciler serbest bırakıldı.

Mandela’nın hayatı ve ANC’nin yükselişi olgunlaşmamış özgürlük savaşçılarının ve eşitliğe inananların dikkatini çekmeye yaramalıydı: Lord Acton’ın sözlerini hatırlamak gerekirse, iktidar yozlaştırır, mutlak iktidar ise mutlak yozlaştırır. Güney Afrika’da beyazlar ve en yoksul siyahlar arasındaki ayrım hi. Bu kadar büyük olmamıştı. 2009 yılında ülke, dünyanın en eşitsiz toplumu sıralamasında birinciliği Brezilya’dan çaldı. Nelson Mandela'nın cenazesinin olduğu gece Başkan Jacob Zuma'nın, uluslararası görevlilerin gözü önünde hoşnutsuz halkı tarafından aşağılandığını görmek benim için gerçek bir zevk oldu. Bu gerçekten heyecan vericiydi.