Сергей Давидович - Замалёўкi (на белорусском языке)

Вось i ў час яды - парнеш у бок брата - той у смех, а тата - трэсь лыжкай па лбе брату. Таму - ужо не да смеху.

Затое ты "пырскаеш" ад удалай "штуковiны", але адразу ж зарабляеш свой гузак за "парушэнне парадку".

Карацей, яда - справа сур'ёзная.

ВАЛАЧОБНIКI

Валачобнiкi - гэта нешта надзвычай прыгожае, урачыстае, прыстойнае. Збiралiся на Вялiкдзень самыя рухавыя, вясёлыя, няўрымслiвыя аднавяскоўцы i разам з гарманiстам хадзiлi ад хаты да хаты, прыгожа спяваючы. Святочна апранутыя, знешне шчаслiвыя, чыста вымытыя, яны зусiм не нагадвалi зрабаваных, абяздоленых, задушаных працай людзей. Сапраўды Бог спускаецца на зямлю ў гэты дзень.

У кожнай хаце ўжо чакалi святочных пасланцоў i нават пакрыўдзiлiся б, каб яны абмiнулi кагосьцi.

Падыходзiлi валачобнiкi да акна i спявалi:

- Проша паненцы адчынiць акенцы...

Спевы былi прыгожыя, мiлагучныя, узнёслыя, як i душы тых пакрыўджаных лёсам людзей. Калi не памыляюся, валачобнiцкiя спевы называлiся васоламi.

Калi спевы толькi пачыналiся, шчаслiвая гаспадыня адчыняла акенца i з пашанай слухала iх, а потым праз акно падавала валачобнiкам ад свайго стала ўсё, чым была багата гэтая хата. Падарункi складвалi ў вялiзны плецены кош, якi нехта з валачобнiкаў насiў на рэменi цераз плячо, - i гэтак ад хаты да хаты. Такое святкаванне аб'ядноўвала людзей, зблiжала iх.

Валачобнiкi нiколi не хадзiлi адны, за iмi заўсёды цягнуўся "хвост" - мы, дзецi. Я ганарыўся больш за ўсiх, бо гарманiстам быў мой тата.

Калi хаты былi "абпетыя", збiралiся ўсе аднавяскоўцы на сонейку i, паслаўшы посцiлкi на траву, працягвалi свята за агульным святочным "сталом".

Сёння нашыя дзверы i вокны шчыльна зачынены...

ПАЖАЧКI

На святы Вялiкдзень у дзяцей было столькi радасцi, што i сёння цяпло тых дзён не астыла, не згасла, не згiнула.

Дарослыя заўсёды цешацца па-свойму - стрымана, узважана, "посна" - iм да дзяцей расцi i расцi.

Перш-наперш мы да ўсходу сонца беглi на пагорак, каб пабачыць, як на Вялiкдзень танцуе сонейка пры ўсходзе. Дарослыя гэтага не рабiлi, бо ведалi, што гэтак жа сама яно "танцуе" i кожны дзень.

Дзецi ж у гэта верылi шчыра, i таму свята набывала ўжо зрання асаблiвую таямнiчую прыгажосць.

Гавелiся разам, усёй сям'ёй, нешта снедалi. Дарослыя пiлi чарку, другую, пятую, слабейшы мог i пад стол звалiцца - тады i канец святу. А ў дзяцей усё толькi пачыналася. Найгалоўнейшая для дзяцей справа святога дня - бiцца ў яйкi. Колькi пiску, колькi крыку, колькi рогату i спрэчак! Кожнаму ж хочацца перамагчы i забраць сабе пабiтае яйка. Азарт! Некаторым дужа не шанцавала яны куляй ляцелi дамоў i прасiлi ў мамы яшчэ фарбаваных яек, бо ўшчэнт прайгралiся. Сталейшыя хлопцы часцяком шальмавалi з намi, малымi, непрыкметна падстаўлялi сустаў пальца пад удар, i ўжо нiкому нiчога не дакажаш, хоць тут плач-расплачся - аддавай яйка, i ўсё. Аднаго года аб'явiўся ў нас i зусiм "непераможны" хлапец, пабiў усiх без разбору. Нагроб цэлыя кiшэнi нашых яек, стаiм мы з пустымi рукамi, ледзь не плачам. Калi потым высветлiлася - у яго было драўлянае яйка, якое па-майстэрску зрабiў яго тата, пафарбаваў i даў сыну. Больш з iм нiхто нiколi не гуляў у яйкi, хоць ён i прасiўся, малiўся, скуголiў.

Значна "iнтэлiгентней" гулялi ў яйкi дзяўчынкi. Яны рабiлi з пясочку пагорачкi i па чарзе скочвалi яйкi ўнiз. Яйка коцiцца няроўна - то нечакана ўлева зверне, то ўправа крутнецца - вось чыё яйка "знойдзе" iншае, тое i перамагае. Цiкава, ажно дух захапляе! Бывала, i мы, меншыя, далучалiся да дзяўчынак...

Быў i яшчэ адзiн абавязковы для дзяцей "рытуал" - пажачкi. Гэта значыцца кожнае дзiця на Вялiкдзень павiнна было зайсцi ў кожную хату па фарбаванае яйка. Нiхто, канешне, у карак не гнаў, можна i не iсцi, але каму ж не хочацца мець як мага болей прыгожых яек - гэта ж цэлае багацце! Сапраўды носiшся з iмi, як курыца з яйкам.

Дарослыя пра пажачкi ведалi, таму прыкiдвалi, колькi дзяцей у вёсцы, каб кожнаму хапiла.

Заскокваеш да каго-небудзь у хату, смарганеш носам i абавязкова, як i "дзяўблi" бацькi, кажаш:

- Хрыстос уваскрос!

А потым, каб атрымаць яйка, неабходна яшчэ сказаць:

- Не дасi яечка - здохне авечка, не дасi кока - вылезе вока!

Карацей, за яйка трэба i "папрацаваць".

Я быў вельмi цiхi, сцiплы, сарамлiвы, ды i гадкоў мне было, можа, з пяць усяго. Я заходзiў у хату i стаяў цiхенька ля парога, апусцiўшы галаву. Дарослыя разумелi, якi з мяне "аратар", i давалi яйка, не дамагаючыся ад мяне гэтых пацераў.

Заскочыў я гэтак да Кухаронкавых i стаю як слупок.

- А што трэба сказаць? - пытаюцца ў мяне.

Я сцiснуўся ў камячок i стаю, як пружына ўвесь...