Robert Silverberg: W dół, do Ziemi

Treścią opowiadania Flies jest historia astronauty Cassida przywróconego do życia przez Obcych, którzy wyposażając go w absolutną zdolność empatii, w umiejętność wczuwania się i rozumienia innych ludzi. Jednak ta nadludzka zdolność prowadzi jedynie do tragedii i cierpienia. Podobny temat — psychicznego wampiryzmu — podejmowany jest w powieści Ciernie (Thorns, 1967) czy w nagrodzonym Nebulą opowiadaniu Passengers (1969), gdzie Silverberg opisuje opanowanie umysłu ludzkiego przez pasożyty zwane Pasażerami. Przesiadają się one z jednego umysłu do drugiego tak jak podróżujący pociągami. Ludzie w ich rękach to jedynie pozbawione wolnej woli marionetki. Problem determinizmu w działaniu człowieka podejmowany jest także w takich powieściach jak: The Stochastic Man (1975) i Shadrach in the Furnace (1976). W tym właśnie okresie pisze także powieść

W dół, do ziemi (1971) — książkę o przemianie psychicznej Ziemianina w trakcie ceremonii religijnej Obcych oraz Czas Przemian (A Time of Changes, 1971 — nagrodzona Nebulą), powieść przez wielu błędnie odczytana jako apologetyka używania narkotyków, jest to bowiem studium związku z drugim człowiekiem po wpływem narkotyku.

Niewątpliwie dwie książki Roberta Silverberga przełamały granice getta s-f i trafiły do szerszego grona czytelników. Są to dwie jego powieści: The Book of Skulls (1972) — historia studenta, który odnajduje manuskrypt obiecujący osiągnięcie nieśmiertelności oraz Dying Inside (1972) — rzecz o telepacie, który stopniowo traci swe paranormalne zdolności postrzegania świata. Jest to kapitalne studium starzenia się, tracenia, przemiany i wyobcowania. Większość krytyków podziela pogląd, że Dying Inside jest szczytowym osiągnięciem Roberta Silverberga.

W 1979 roku rozeszła się wśród fanów s-f plotka, że Robert Silverberg pracuje nad „wielką" książką. Jak się rok później okazało, był to pierwszy tom cyklu o planecie Majipor, fantasy rozmachem zbliżona do Diuny Herberta. Pierwszym tomem cyklu jest powieść Lord Valentine's Castle (1980), drugim — bardziej filozoficznym i mitotwórczym — Majipoor Chronicles (1982) oraz trzecim — będącym kulminacją cyklu jak i losów głównego bohatera — V alentine Pontifex (1983).

Ostatnią jego książką jest The Face of the Waters, a w trakcie pisania znajdują się dwie następne: The Wall i Child of Time (są to tytuły robocze).

Obok treści psychologiczno-filozoficznych cechą charakterystyczną pisarstwa Silverberga jest przejrzystość i jasność stylu, olbrzymia sprawność warsztatu literackiego oraz bezbłędne wyczucie gustów czytelnika.

Tadeusz Zysk