Orson Card - Ksenocyd

— Wirus chce pewnie jednego i drugiego, i dostanie jedno i drugie — stwierdził Sadownik. — Grupa Podżegacza z pewnością opanuje statki. Ale przedtem albo potem wybuchnie o nie wojna, w której zginie połowa braci. O ile wiemy, descolada popycha nas w obie strony.

— O ile wiemy — powtórzył Ender.

— O ile wiemy, jesteśmy może descoladą — dokończył Sadownik. No tak, pomyślał Ender. Wiedzą o tej sprawie, chociaż postanowiliśmy na razie o niej nie wspominać.

— Rozmawiałeś z Quarą? — spytała gniewnie Ela.

— Codziennie z nią rozmawiam. Ale co ona ma z tym wspólnego?

— Miała taki sam pomysł. Że inteligencja pequeninos może pochodzić od descolady.

— Czy sądzicie, że po wszystkich waszych rozmowach o inteligencji descolady, takie pytanie nie przyszło nam do głowy? — zapytał Sadownik. — A jeśli to prawda, co zrobicie? Pozwolicie na zagładę własnej rasy, żeby ocalić nasze małe, drugorzędne mózgi?

Ender zaprotestował natychmiast.

— Nie uważamy waszych mózgów za…

— Naprawdę nie? — zadrwił Sadownik. — To dlaczego zakładacie, że mogliśmy pomyśleć o takiej możliwości tylko wtedy, kiedy powiedział nam o niej człowiek?

Na to Ender nie znalazł odpowiedzi. Musiał przyznać, że pod pewnymi względami uważa pequeninos za dzieci. I próbuje ich chronić. Ukrywać przed nimi kłopoty. Nie przyszło mu do głowy, że doskonale potrafią sami odkryć najgorsze koszmary.

— Przypuśćmy, że nasza inteligencja pochodzi od descolady, a wy znajdziecie sposób na zniszczenie wirusów. Kim się wtedy staniemy? — Sadownik spojrzał z wyrazem gorzkiego tryumfu. — Tylko drzewnymi szczurami.

— Drugi raz używasz tego określenia — zauważył Ender. — Co to są drzewne szczury?

— To właśnie oni krzyczeli. Niektórzy z ludzi, którzy zabili matczyne drzewo.

— Nie ma takiego zwierzęcia — wtrąciła Valentine.

— Wiem — zgodził się Sadownik. — Grego mi wytłumaczył. „Drzewny szczur” to slangowa nazwa wiewiórek. Pokazał mi holo wiewiórki na swoim komputerze w więzieniu.

— Odwiedziłeś Grega? — Ela była wyraźnie przerażona.

— Musiałem zapytać, dlaczego próbował nas zabić i dlaczego potem próbował nas ratować.

— Właśnie! — krzyknęła tryumfalnie Valentine. — Nie powiesz chyba, że to, co zrobili tamtej nocy Grego i Miro, kiedy powstrzymali tłum przed spaleniem Korzeniaka i Człowieka… nie powiesz, że wykonywali rozkazy genetycznej władzy!

— Ja nie mówiłem, że czyny ludzi nie mają sensu. To ty próbowałaś mnie pocieszyć taką teorią. Wiemy, że ludzie mają swoich bohaterów. To my, pequeninos, jesteśmy tylko narzędziami gaialogicznego wirusa.

— Nieprawda — sprzeciwił się Ender. — Są przecież bohaterowie pequeninos. Na przykład Korzeniak i Człowiek.

— Bohaterowie? Działali, by zdobyć to, co osiągnęli: pozycję ojcowskich drzew. To ich pęd do reprodukcji. Bohaterami mogli być dla ludzi, którzy umierają tylko raz. Ale śmierć, jaka ich spotkała, w istocie była narodzinami. Żadna ofiara.

— W takim razie cały wasz las jest bohaterski — uznała Ela. — Uwolniliście się od dawnych wzorców. Zawarliście z nami układ, który wymagał zmiany wielu głęboko zakorzenionych obyczajów.

— Chcieliśmy wiedzy, maszyn i potęgi ludzi. Co jest bohaterskiego w traktacie, który wymagał tylko, żebyśmy przestali was zabijać? A w zamian daliście nam tysiącletni skok w rozwoju technicznym.

— Nie masz zamiaru słuchać żadnych pozytywnych argumentów, co? — zauważyła Valentine.

Sadownik mówił dalej, nie zwracając na nią uwagi.

— Jedynymi bohaterami w naszej historii byli Pipo i Libo: ludzie, którzy zachowali się dzielnie, choć wiedzieli, że zginą. To oni uwolnili się od swego genetycznego dziedzictwa. Kto z… z prosiaczków… dokonał tego świadomie?

Endera mocno zabolało, gdy Sadownik użył nazwy „prosiaczki” dla siebie i swego ludu. W ostatnich latach słowo to straciło odcień sympatii i przyjaźni, jaki miało, gdy Ender tu przybył. Często używano go jako obelgi. Ludzie pracujący z nimi używali nazwy „pequenino”. Czyżby Sadownik znienawidził siebie po tym, czego się dzisiaj dowiedział?

— Braterskie drzewa oddają życie — podpowiedziała Ela.

— Braterskie drzewa nie są żywe w takim sensie jak ojcowskie — odparł z pogardą Sadownik. — Nie potrafią mówić. Tylko słuchają. Mówimy im co robić, a one nie mają wyboru. Narzędzia, nie bohaterowie.

— Wszystko można przekręcić odpowiednią interpretacją — powiedziała Valentine. — Można zaprzeczyć każdemu poświęceniu twierdząc, że ofiara tak była z siebie dumna, że to właściwie żadne poświęcenie, tylko dowód egoizmu.

Sadownik zeskoczył nagle z krzesła. Ender spodziewał się powtórzenia wcześniejszego zachowania, ale pequenino nie zaczął krążyć po pokoju. Podszedł do Eli i położył jej ręce na kolanach.

— Znam sposób, by zostać prawdziwym bohaterem — oznajmił. — Wiem, jak można sprzeciwić się descoladzie. Odrzucić ją, walczyć, nienawidzić i pomóc w jej zniszczeniu.

— Ja też — odparła Ela.

— Eksperyment — dodał Sadownik. Kiwnęła głową.

— Żeby sprawdzić, czy inteligencja pequenino rzeczywiście koncentruje się w descoladzie, nie w mózgu.

— Ja to zrobię.

— Nie mogę cię o to prosić.

— Wiem, że nie poprosisz. Żądam tego dla siebie.

Ender uświadomił sobie ze zdumieniem, że na swój sposób Ela i Sadownik są sobie równie bliscy jak on i Valentine. Potrafią się porozumieć bez zbędnych słów. Nie wyobrażał sobie, że to możliwe między przedstawicielami różnych ras. Chociaż, dlaczego nie? Zwłaszcza jeśli pracują razem przy wspólnym przedsięwzięciu.

Nie od razu zdał sobie sprawę, na co zdecydowali się Sadownik i Ela. Valentine, która nie przebywała z nimi tak długo, nadal nie pojmowała.

— Co się dzieje? — zapytała. — O czym oni mówią? Odpowiedziała jej Ela.

— Sadownik proponuje, żebyśmy oczyścili jednego pequenino ze wszystkich kopii wirusa descolady, umieścili go w sterylnym pomieszczeniu, gdzie nie mógłby się znowu zakazić, i sprawdzili, czy zachowa rozum.

— To nie są naukowe metody — zaprotestowała Valentine. — Istnieje zbyt wiele zmiennych. Dobrze mówię? Myślałam, że descolada uczestniczy we wszystkich etapach życia pequeninos.

— Usunięcie wirusa oznacza, że Sadownik natychmiast zachoruje, a po pewnym czasie umrze. To, co descolada zrobiła z Quimem, jej brat zrobi z Sadownikiem.

— Chyba mu na to nie pozwolisz! To niczego nie udowodni. Może stracić rozum z powodu choroby. Nawet u ludzi gorączka sprowadza delirium.

— Co jeszcze możemy zrobić? — spytał Sadownik. — Czekać, aż Ela znajdzie sposób poskromienia wirusa? I dopiero wtedy się przekonać, że bez niego… i to w inteligentnej, złośliwej formie… nie jesteśmy już pequeninos, a zwykłymi prosiaczkami? Że tylko wirus w naszych ciałach obdarzył nas mową, a kiedy został opanowany, straciliśmy wszystko? I teraz jesteśmy jak braterskie drzewa? Mamy to sprawdzać, kiedy uwolnicie antywirusa?

— Ale to nie jest poważny eksperyment, gdzie kontrolujemy…

— To jest poważny eksperyment, jak najbardziej — przerwał jej Ender. — Taki, jaki przeprowadzasz, kiedy nie obchodzą cię fundusze… Potrzebujesz tylko wyników i potrzebujesz zaraz. Jaki przeprowadzasz, kiedy nie masz pojęcia, jakie będą wyniki, ani nawet czy potrafisz je zinterpretować, ale banda oszalałych pequeninos czeka tylko, żeby przejąć statki i roznieść po całej galaktyce morderczą zarazę, więc musisz czegoś próbować.