Harry Harryson: Doodsstrijd op Pyrrus

Het goede humeur van de grote man was grotendeels verdwenen: hij had die grimmige trek op zijn gezicht die Jason zo goed kende.

‘Ja, vreedzaam is het goede woord, want in vrede leven is eigenlijk alles wat we willen. En het is niet wie gaan we vermoorden, maar wat.’

Jason duwde zijn bord weg met een boos gebaar. ‘Je spreekt in raadsels,’ zei hij. ‘Wat je zegt heeft geen betekenis.’

‘Betekenis genoeg,’ zei Kerk. ‘Maar slechts op één planeet in het heelal. Hoeveel weet je eigenlijk van Pyrrus?’

‘Helemaal niets.’ Een ogenblik lang zat Kerk in gedachten verzonken met een dreigende blik op zijn gezicht. Toen ging hij verder.

‘De mens hoort niet thuis op Pyrrus — toch is hij er op het ogenblik al bijna driehonderd jaar. De gemiddelde levensduur van mijn volk is zestien jaar. Natuurlijk worden de meeste volwassenen ouder, maar de hoge kindersterfte brengt het gemiddelde omlaag.

‘Het is precies wat een door mensen bewoonde wereld niet zou moeten zijn. De zwaartekracht is bijna tweemaal zo groot als op aarde. De temperatuur kan dagelijks wisselen van pool- tot tropentemperatuur. Het klimaat — nou, dat zul je moeten meemaken om het te geloven. Het is niet te vergelijken met welke andere plaats in de melkweg.’

‘Ik ben verschrikkelijk bang,’ zei Jason droog. ‘Wat hebben jullie, metaan- of chloorreacties? Ik ben op dergelijke planeten geweest —’ Kerk sloeg zijn hand met kracht op de tafel. De borden sprongen omhoog en de tafelpoten kraakten. ‘Laboratoriumreacties!’ gromde hij. ‘Ze zien er geweldig uit op een werktafel — maar wat gebeurt er als je een wereld hebt die vol is van deze verbindingen? In een oogwenk wordt alle kracht gebundeld in leuke stabiele verbindinkjes. De atmosfeer mag dan giftig zijn voor iemand die zuurstof ademt, maar op zichzelf genomen is hij even onschadelijk als chauffeursbier.

‘Er is maar één structuur die als atmosfeer van een planeet zuiver vergif is. Meer dan genoeg H2O, het meest algemene oplosmiddel dat er maar bestaat, plus vrije zuurstof om mee —’

‘Water en zuurstof!’ viel Jason in de rede. ‘Je bedoelt de Aarde — of een planeet als Cassylia hier? Dat is belachelijk.’

‘Helemaal niet. Omdat jij geboren bent in dit soort omgeving, aanvaardt je het als juist en vanzelfsprekend. Je staat er niet bij stil dat metalen corroderen, kustlijnen veranderen en stormen de communicatie storen. Dat zijn de normale verschijnselen op zuurstof-waterwerelden. Op Pyrrus bestaan deze omstandigheden tot in de n-de macht. De as van deze planeet helt bijna 42°, zodat er een geweldig verschil in temperatuur is tussen de seizoenen. Dit is een van de hoofdoorzaken van een constant veranderende ijskap. Het weer dat hier uit voortvloeit is op z’n zachtst gezegd opzienbarend.’

‘Als dat alles is,’ zei Jason, ‘begrijp ik niet waarom —’ ‘Dat is niet alles — het is ternauwernood het begin. De open zeeën vervullen de dubbel vernietigende functie van het leveren van waterdamp om het weer aan de gang te houden, en het opbouwen van reusachtige vloedgolven. Samas en Bessos, de twee satellieten van Pyrrus, werken soms samen om de oceanen omhoog te stuwen tot vloedgolven van dertig meter. En tot je één van deze vloedgolven een werkende vulkaan hebt zien bedelven, heb je nog helemaal niets gezien.

‘Het zijn de zware elementen die ons naar Pyrrus gebracht hebben — en die zelfde elementen zorgen ervoor dat de planeet steeds kookt als een vulkaan. Er zijn tenminste dertien supernova’s in de onmiddellijke astronomische nabijheid geweest. Zware elementen zijn te vinden op de meeste van hun planeten, natuurlijk, — evenals atmosferen waar totaal niet geademd kan worden. Mijnbouw en exploitatie op lange termijn kunnen uitsluitend gedaan worden door een kolonie die zichzelf onderhoudt. Dit betekende Pyrrus, waar de radioactieve elementen opgesloten liggen in de planetaire kern, omgeven door een schil van licht. Terwijl dit de atmosfeer schept die de mens nodig heeft, zorgt het ook voor een onophoudelijke vulkanische activiteit, omdat het gesmolten plasma zich de weg baant naar de oppervlakte.’ Voor het eerst was Jason stil; hij probeerde zich voor te stellen hoe het leven eruit zou zien op een planeet die voortdurend met zichzelf in oorlog was.

‘Het mooiste heb ik voor het laatst bewaard,’ zei Kerk met grimmige humor. ‘Nu je enig idee hebt van de omgeving — denk eens aan de soorten levensvormen die het zouden kunnen bevolken. Ik betwijfel of er één soort van buiten is die er een minuut zou leven. De planten en dieren op Pyrrus zijn keihard. Zij vechten tegen hun wereld en tegen elkaar. Honderdduizenden jaren van genetisch uitsorteren hebben dingen voortgebracht die zelfs een elektronisch brein nachtmerries zouden bezorgen. Gepantserd, vergiftig, voorzien van klauwen en slagtanden, dat geeft een beschrijving van alles wat loopt, vliegt of alleen maar zit en groeit. Ooit een plant met tanden gezien — die bijten? Ik geloof niet eens dat je het zou willen. Je zou ervoor op Pyrrus moeten zijn en dat betekent dat je binnen enkele minuten na het verlaten van het schip dood was. Zelfs ik zal een nieuwe cursus moeten volgen voordat ik in staat zal zijn de landingsgebouwen te verlaten. De nooit ophoudende doodsstrijd maakt dat de levensvormen altijd veranderen en elkaar bestrijden. Doodgaan is eenvoudig, maar de manieren waarop het kan gebeuren zijn te talrijk om op te sommen.’

Een ongemakkelijk gevoel drukte zwaar op de brede schouders van Kerk. Nadat hij lang had nagedacht, zag je dat hij een beweging maakte om het af te schudden. Terwijl hij zijn aandacht op zijn eten richtte en de jus van zijn bord veegde, sprak hij een deel van zijn gevoelens uit.

‘Ik veronderstel dat er geen logische reden is waarom wij er blijven en deze oorlog-zonder-eind voeren. Behalve dan dat Pyrrus ons thuis is.’ Het laatste stuk in jus gesopt brood verdween en hij wuifde met de lege vork naar Jason. ‘Wees blij dat jij van een andere wereld bent en het nooit zult hoeven zien.’

‘Dat heb je verkeerd,’ zei Jason zo kalm mogelijk. ‘Ik ga natuurlijk met jou mee terug.’

‘Praat geen onzin,’ zei Kerk, terwijl hij nog zo’n biefstuk liet komen. ‘Er zijn veel eenvoudiger manieren om zelfmoord te plegen. Besef je wel dat je nu miljonair bent? Met wat je nu in je zak hebt kun je de rest van je leven uitrusten op de planeten van plezier. Pyrrus is een wereld van de dood, geen bezienswaardigheid voor afgejakkerde toeristen. Ik kan je niet toestaan om met mij mee terug te gaan.’

Gokkers die hun humeur verliezen hebben geen lang leven. Jason was nu erg kwaad. Het was echter alleen op een negatieve manier te zien aan het ontbreken van uitdrukking op zijn gezicht en aan de kalmte van zijn stem.

‘Vertel mij niet wat ik wel en niet mag doen, Kerk Pyrrus. Je bent een grote kerel en snel met de ploffer — maar dat maakt je nog niet tot mijn oppasser. Het enige wat je kunt doen is me beletten mee terug te gaan met jouw schip. Maar ik kan het me makkelijk veroorloven er op een andere manier te komen. En probeer me niet te vertellen dat ik naar Pyrrus ga als een gewone toerist, als je geen idee hebt van mijn ware beweegredenen.’

Jason deed zelfs geen poging om zijn beweegredenen uit te leggen, ze waren maar vaag bewust en té persoonlijk. Hoe meer hij reisde des te meer leek alles op elkaar. De oude, beschaafde planeten zonken weg in een eentonige gelijkvormigheid. Pionierswerelden hadden allemaal de grove gelijkvormigheid van tijdelijke kampen in een bos. Niet dat de werelden van de melkweg hem verveelden. Het was alleen maar dat hij hun begrenzingen had gezien — al had hij die van zichzelf nog nooit gevonden. Totdat hij Kerk had ontmoet had hij nog nooit in iemand zijn meerdere erkend of zelfs maar zijn gelijke. Dat was meer dan eigenwaan. Het was de feiten onder ogen zien. Nu werd hij gedwongen onder ogen te zien dat er een hele wereld bestond met mensen die hem misschien de baas waren. Jason zou zich nooit tevreden voelen voor hij daar geweest was en het zelf had gezien. Zelfs als hij erin zou blijven.