Кир Булычев - Выкраданне Чарадзея (на белорусском языке)

- Мой пан робiць гэта, каб дагадзiць богу, - сказаў блазан.

- Веру, веру, - сказала Ганна. - А цi праўда, што ён вынайшаў кнiгадрукаванне?

- Не ведаю такога слова, панi, - прамовiў блазан. Ён падышоў да вуголля i выставiў свае вялiкiя рукi.

- Ты дапамагаеш пану?

- Калi ён дазваляе мне. А навошта табе i твайму чалавеку мой пан? спытаўся карлiк.

- Я не зразумела цябе.

- Вы размаўляеце на мове, якая падобная на мову саксаў. Твой чалавек пабег па майго пана.

- Ты баiшся за яго?

- Я баюся страху майго пана. I яго кахання да цябе. Ён забываецца пра другiх. Гэта прывядзе да смерцi.

- Чыёй смерцi?

- Сёння смерць чакае ўсiх. Калi хапаешся за адно, забываеш пра галоўнае.

- Што ж галоўнае? - Ганна хацела дадаць раб цi дурань, але зразумела, што не хоча больш гэтай гульнi.

- Галоўнае? - Блазан павярнуўся да яе, адзiнае яго вока было страшэнна сумнае. - Ты чужая. Ты не можаш зразумець.

- Я паспрабую.

- Зараз божыя дваране пойдуць на прыступ. I нiкому лiтасцi не будзе. Але калi я здагадаўся правiльна, то баярын Раман хадзiў, каб дамовiцца з божымi дваранамi так, галоўнае прападзе.

- Але ж застаецца навука, яе вялiкае адкрыццё.

- Ты, князёўна, з багатых. Ты нiколi не галадала. Цябе нiколi не бiлi, не палiлi, з цябе не здзекавалiся... табе нiчога не пагражае. Цябе нiхто не кране - нi тут, нi ў турме. А вось усе гэтыя людзi, тыя, што спяць цi не спяць, хвалююцца, п'юць, ядуць, плачуць на вулiцах, - iх паб'юць. I ўсё гэта не мае значэння для майго пана. I для цябе - iх мука да вас не даляцiць.

Карлiк, асветлены чырвоным святлом вугалёў, быў страшны. Вось такiя былi першыя прапаведнiкi сярэдневяковай справядлiвасцi, такiя iшлi на кастры. Людзi, якiя зразумелi, што кожны варты жыцця, i былi бяссiльныя.

- Ты памыляешся, блазан.

- Не, не памыляюся. Нават цяпер у тваiх добрых вачах i ў тваiх добрых словах няма праўды. Ты не ведаеш, цi ёсць у мяне iмя, слава i гонар. Блазан, дурань...

- Як цябе завуць?

- Акiплеша - гэта таксама мянушка. Я не памятаю свайго iмя. Але я не раб! Я зраблю тое, чаго не хоча рабiць Раман.

- Што ты можаш зрабiць?

- Я выйду падземным ходам, я знайду ў лесе лiцвiнаў, я скажу iм, каб спяшалiся.

- Ты не паспееш, Акiплеша, - сказала Ганна.

- Тады я разбуру ўсё гэта... усё!

- Але гэта жыццё твайго пана, справа яго жыцця.

- Ён заваражыў цябе, князёўна! Каму трэба яго справа, мая справа, твая справа, калi сыдуць крывёю хлопцы i немаўляты, жонкi i мужы - усе дзецi Хрыстовы? Аднак я не магу разбураць...

Блазан ускараскаўся на крэсла, сеў, звесiўшы ногi, апусцiў галаву на рукi, нiбы заснуў. Ганна маўчала, глядзела на шырокую гарбатую блазнаву спiну. Не паднiмаючы галавы, глуха ён спытаўся:

- Хто ты, князёўна? Ты не тая, за каго выдаеш сябе.

- Хiба гэта так важна, Акiплеша?

- Хутка развiднее. Я ведаю людзей. Дурнi назiральныя. Мой пан нам здрадзiць, i я не магу спынiць гэтага.

- Скажы, Акiплеша, твой пан напраўду такi вялiкi чарадзей? Большы за царкоўных каралёў i зямных князёў.

- Слава ў яго будзе вялiкая, - сказаў блазан. - I каралi прыйдуць да яго на паклон. Iнакш я не звязаў бы з iм свайго жыцця.

- А што ты мог зрабiць?

- Я мог уцячы. Я мог пайсцi да другога гаспадара.

- Ты так на самай справе думаў?

- I не раз. Але каму патрэбен кульгавы вырадак? Каму я дакажу, што ў мяне такое самае сэрца, такая самая галава, як i ў знакамiтага?

- Раман гэта ведае?

- Раман гэта ведае. Бог надзялiў яго розумам.

- А цябе?

- Раман ведае мне цану.

- I ўсё?

- А што яшчэ? Што яшчэ патрэбна рабу i вырадку?

- Ты ненавiдзiш яго? Ты... ты не раўнуеш мяне да яго?

Блазан адкiнуўся ад стала, зарагатаў, скрывiўшы грымасай i без таго знявечаны твар.

- Цябе? Да яго? У мяне адно вока, гэтага хапае, каб зразумець, што князёўна Магда спакойна спiць у цераме. Ты нават не магла абуць яе боцiкаў, ты не вельмi асцярожная. I голас цябе выдае. I мова. Але не бойся. Раман не здагадаецца. Ён бачыць толькi сваё каханне, ён сам iм любуецца. Ты птушка ў небе, слодыч невыказная - таму ты i патрэбна яму. Мала яму ўлады на зямлi, ён хоча i птахаў нябесных прыручыць... Ён прыме цябе за Магду, таму што хочацца яму прыняць цябе за Магду, цётачка! Ён разумны, а ў прываротнае зелле верыць!

- Дык ты замест прываротнага зелля зрабiў соннае?

- А ты што хацела? Нельга ж было, каб яна бегла сюды. Таму я так здзiвiўся з цябе. Зелле ж выпрабаванае. Я з iм два разы з аковаў уцякаў. Нават з замка Крак.

- Як ты трапiў туды?

- Вядома як - за варажбу. За глупства.

- Мне дзiўна, што ты раб, - сказала Ганна.

- Iншы раз мне таксама... Бог кожнаму вызначыў месца. Мабыць, так i трэба... так i трэба.