Владимир Шитик - Трансплутонавыя афелii (на белорусском языке)

Ён не шкадаваў аб Зямлi. Родных у яго не было, а большасць з сяброў-аднагодкаў, з якiмi ён вучыўся, сталi астралётчыкамi i пакiнулi планету. Яны надоўга, калi не назаўсёды, развiталiся з Зямлёй. Ён застаўся адзiн з усёй групы i лiчыў, што, каб не здрадзiць iх агульным юначым марам, павiнен быць у прасторы. Плутон - гэта амаль мяжа, за якой яна пачынаецца, калi не лiчыць афелiяў камет. I вярнуцца ён зможа толькi тады, калi прыляцiць хаця б першы з сяброў - Вiктар Рабцэвiч. Але гэта будзе яшчэ вельмi не скора.

Знаёмыя лiчылi Зыля дзiваком, пустэльнiкам. А ён хутчэй быў аскетам, упэўненым, што толькi самаадрачэнне дасць яму магчымасць служыць галоўнаму, назаўсёды выбранаму.

- Каменданта касмадрома на Плутоне выклiкаюць у радыёрубку...

Зыль уздрыгнуў. Задумаўшыся, ён забыўся на заказаную размову са сваiм намеснiкам. Адказаўшы, што чуе выклiк, ён паскорыў крокi.

Да таго, што было вядома раней, намеснiк нiчога новага не дадаў. Ён паўтарыў змест лазераграмы з зоркалёта, аб якой Зыль ужо ведаў, расказаў, як iдзе падрыхтоўка да сустрэчы.

Зыль не думаў, што гэтыя некалькi месяцаў расстання са сваiмi таварышамi так падзейнiчаюць на яго. Ён доўга не адпускаў намеснiка ад апарата, распытваючы, што i як. Для яго важнай i блiзкай была кожная дробязь. Вiдаць, намеснiк здагадаўся пра гэта, бо будучы звычайна чалавекам негаваркiм, зараз не скупiўся на словы. А Зыль усё пытаў:

- А яшчэ што?..

- Больш, здаецца, нiчога вартага ўвагi, - нарэшце здаўся намеснiк. Хiба толькi... - Ён на момант запнуўся. - Але гэта, бадай, неiстотна.

- Што - толькi?.. - спытаў Зыль.

- Неўзабаве пасля лазераграмы наша станцыя прыняла i радыёграму з зоркалёта. Праўда, мы яе не расшыфравалi, вельмi скажоная. Але гэта i не важна. Вiдаць, яны на ўсякi выпадак дублiравалi першае паведамленне.

Зыль згадзiўся i, развiтаўшыся, пакiнуў рубку.

Надыходзiў час абеду, i ён накiраваўся ў салон. Там ужо было людна. Ад столiкаў, дзе заставалiся свабодныя месцы, адразу пачулася:

- Да нас, капiтан!

Разгубiўшыся ад агульнай увагi, Зыль паспяшаўся сесцi на першае месца, якое трапiла. Яго суседзямi аказалiся супрацоўнiкi станцыi на Арыэлi спадарожнiку Урана. Яны ўжо ведалi, што ён гаварыў з Плутонам, i адразу пацiкавiлiся:

- Як там, з Капэлы?

- Чакаем, - коратка адказаў Зыль i падумаў, што ён больш ахвотна паслухаў бы iх. Гэтым людзям было пра што расказаць. Iх жыццё праходзiла ў пастаянных сутыкненнях сам-насам з чужой i грознай прыродай. Яны былi даследчыкамi, першаадкрывальнiкамi. У iх будзённасцi была тая рызыка, якой, шчыра кажучы, часта неставала яму.

Зыль разумеў, што ў сорак з лiшнiм гадоў да чалавека павiнна прыйсцi разважлiвасць. I ўсё ж нiчога не мог з сабой зрабiць. Бо не хацеў пагаджацца са сваiм жыццём, у якiм усё было распiсана на шмат часу наперад. А яму, як i многiм фiзiчна не вельмi моцным людзям, хацелася, каб нешта здаралася, каб былi барацьба i перамогi.

Людзi яго часу не любiлi дакучаць адзiн аднаму. Убачыўшы, што Зыль не праяўляе ахвоты да размовы, субяседнiкi працягвалi гутарыць памiж сабой. А ён еў, слухаў, аб чым яны гавораць, i адчуваў, як зноў пачынае расцi незадаволенасць сабой.

Умовы жыцця на касмiчнай станцыi, калi вакол цябе больш робатаў, чым жывых людзей, якiя да таго ж заняты сваёй справай, паклалi адбiтак i на Зыля. Ён прывык разважаць сам з сабой, корпацца ў сваiх пачуццях. Адчуўшы незадаволенасць, ён адразу паспрабаваў адшукаць яе вытокi.

Пасля абеду ён доўга гуляў у дэндрарыi, слухаў iмiтацыю лясных шумаў, стараючыся пазбыцца свайго настрою. I не мог. Потым не вытрымаў i вярнуўся ў радыёрубку.

- Няўжо не ўсё перагаварылi? - пажартаваў радыст.

- Цi бываюць пабочныя радыёз'явы пры перадачы лазераграм? - не прымаючы лёгкага тону, спытаў Зыль.

Радыст здзiвiўся пытанню i адмоўна пакiваў галавой.

- Прашу прабачыць, - сказаў Зыль i выйшаў. Ён ужо зразумеў прычыну сваёй трывогi.

Апынуўшыся на Плутоне, Зыль адразу сабраў сваiх супрацоўнiкаў. Ён выслухаў рапарты, аддаў загады, якiя датычылi сустрэчы зоркалёта, i тады папрасiў:

- Раскажыце пра сiгнал.

Радыст адказаў, не задумваючыся:

- Думаю, гэта дубляж лазераграмы. Сiгнал, аднак, чамусьцi крыху змянiў напрамак i да нас прыйшоў ужо ў адлюстраваным выглядзе. Таму яго нельга прачытаць.

Вiдаць, думка была слушная, бо таварышы падтрымалi меркаванне радыста. Нiякiх iншых зоркалётаў у радыусе парсека зараз, паводле разлiкаў, не павiнна было быць. Хваля, на якой прагучаў сiгнал, была звычайная, не аварыйная. Значыць, яго перадавалi ў спакойнай абстаноўцы, спраўным апаратам.