Словы Апанаса Цыхуна
Край мой там, дзе гоман,
Звон у небе жаўрука.
Дзе блакітны ўецца Нёман
З ціхім чоўнам рыбака.
Край мой там, дзе спеў дзявочы,
Сёлы ўтуляны ў сады.
Дзе хлапца чаруюць вочы
Ільнаводак маладых.
Край мой там, дзе ніваў далі
Ўшыр бязмежную ляглі,
Дзе жытнёвай срэбнай хваляй
Звоняць коласам палі.
Край мой там, дзе абеліскі
Ў бляску зорак зіхацяць.
Дзе на стражы кожнай вёскі
З бронзы воіны стаяць.
Словы Ларысы Геніюш
Ў добры час, на улонні вясковым,
Дзе вадзіца крынічная б’е,
Навучыўся я матчынай мове
І задуманых песняў яе.
Многа ёсць недасягнутых скарбаў,
Яшчэ болей прываблівых мар.
Я яе ні за што не аддаў бы,
Бо яна — найвялікшы мой скарб!
Яна гойдае спевам калыску,
Літасціва шчабеча ў бядзе,
На ёй песні складаюць вятрыскі
Ў неспакойны, разбуджаны дзень.
Мая мова не знае змярканняў
Ад маленства да старасці лет,
Буду песціць яе, як каханне,
Разглядаць, як чароўны букет.
Можа, мовы чужой навучуся,
Каб суседзяў гасцінна вітаць,
Але толькі на ёй, беларускай,
Буду людзям аб долі пяяць.
Мая мова — як шчасце на вуснах,
Хвалявання гарачы прыбой,
Можа быць, на чужой засмяюся,
Ўсё ж заплачу з тугі на сваёй.
Словы Янкі Купалы
За праўду, за шчасце, за лепшую долю
Вазьміся, мой дружа, пастой!
У крыўду не дайся, свайго дабівайся,
Адвага хай будзе з табой!
Хай горкія слёзы, што ў спёкі, ў марозы
Ліюцца на беднай зямлі,
Дадуць табе, браце, сіл гора змагаці
І ў сэрцы распаляць агні.
Хоць віхры шалеюць, хоць песні нямеюць,
Хоць страшна замучаны ты,
За добрую справу, за шчасце і славу
Душу вырывай з цемнаты.
Кінь сваркі і звадкі, адной дзеці маткі —
Мы злучаны думкай адной;
Пры згодзе і ладзе ў нас доля засядзе,
Палічаць і нас за людзей.
Дык жыва ж к пачатку — не час спаць у шапку,
Валяцца як чэрві ў траве;
Ўжо сонейка ўсходзе, ўжо дух у народзе
Збудзіўся і к праўдзе заве!..
Словы Якуба Коласа
Не бядуй, што сонца нізка,
Што прыходзіць нудны дзень,
Не бядуй, што восень блізка
І на дол кладзецца цень.
Не бядуй, што снег халодны
Скрые землю ад вачэй:
Не загіне край твой родны
У той цемені начэй!
Будзе час, і снег растане,
Прыйдзе зноў да нас вясна,
Ветла з неба сонца гляне,
Ачуняе старана.
Не бядуй, што цяжка стала
Жыць у вечнай цемнаце,
Што нас доля вечна гнала,
Што жывём у беднаце.
Не бядуй, што звіслі хмары,
Што нам сонца не відаць,
Не бядуй, што ўноч пажары
Сталі неба заліваць, —
Дымам пойдзе ўсё ліхое,
Ўсё, што душыць нас і гне.
Вер, брат, — жыцце залатое
Будзе ў нашай старане.
З аўтабіяграфіі Антона Валынчыка, якая захоўваецца ў музеі гісторыі Клеччыны.
Беларус, 1964. № 84.
Віці, 1957. № 1/10. С.14.
Гэту песню на словы Якуба Коласа называлі па-рознаму: “Касцы”, “Ідуць касцы”, “На сенажаці”.
Памяць. Клецкі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. Мн., 1999. С.205-206.
Паэт Анатоль Іверс (1912-1999) летам 1926 года паступіў у Віленскую беларускую гімназію, але ў 1928 годзе ён быў выключаны з гімназіі за актыўную камсамольскую падпольную дзейнасць. Вучобу працягваў у Клецкай і Навагрудскай беларускіх гімназіях, але закончыць поўны курс навучання польскія ўлады так і не далі.
Цыхун Апанас. Выкладчыкі Клецкай беларускай гімназіі // Наша слова, 1994, № 26.
Чэмер Андрэй. Наваградзкая беларуская гімназія. Вільнюс, 1997. С.26-27.
Чэмер Андрэй. Наваградзкая беларуская гімназія. Вільнюс, 1997. С.27-28.
Шлях моладзі, 1937. № 1. С.15-16.
Антоник Виталий. Минская духовная семинария в годы ее первого возрождения // Труды Минской духовной академии. Жировичи, 2002. № 1. С.43-44.
Дзяляціцкая народная харавая капэла. Гродна: АДНТ, 1973. С.8-9.
Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы. Асабістыя справы звольненых выкладчыкаў, 1973-1975, А-К. Т.1. Л. 207-257.
Усе ўспаміны пра Антона Валынчыка запісаныя аўтарам гэтай кнігі восенню 2009 года.
Загадам Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь № 474 ад 24 лістапада 2000 года Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы перайменаваны ў Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы.
Читать дальше