Qumral Sadıqzadə - Son mənzili Xəzər oldu

– Məni qaldır, oturmaq istəyirəm, – dedi, – yerini rahatlayandan sonra – indi get, bala işinə, nənənə de, hələlik bizi narahat eləməsinlər…

Mirpaşa gedəndən sonra Seyid Sadıq zəif səslə sözə başladı:

– Oğul, ömrüm daha sona yetir… Allah mənə on iki övlad verdi, hamısını da bir-bir əlimdən aldı. Elə bil mənim ömrümü ona görə uzun eləyib ki, bütün uşaqlarımın müsibətini görüm, əzab çəkim… Nə isə, sözüm ondadır ki, indi ən yaxın adamım, mənə doğma övlad əvəzi olan bircə sənsən. Sən mənə kürəkən yox, oğul olmusan. Allah sənə uzun ömür versin, işini avand eləsin, balalarını xoşbəxt eləsin… o dərindən nəfəsini dərdi – sənə ərkim çatır, ona görə də bu axır günlərimdə iki arzumu, iki xahişimi sənə demək istəyirəm… vəsiyyət eləmək istəyirəm… – Seyid Sadıq ömrü boyu özünə dəyən zərbələri, nəhayət ən axırıncı zərbəni xatırlayıb acı-acı gülümsədi: mən görmüşəm ki, – dedi, – atalar, babalar ölümqabağı vəsiyyət eləyəndə pulunun, mal-dövlətinin oğul-uşaq arasında necə bölüşdürülməsi barədə sərəncam verər. Amma mənimki gətirmədi, bütün ömrüm boyu yığdığım, bircə gün içində tarmar oldu… Ona görə vəsiyyətim də tərsinədir, sizə, şəxsən sənə mal-dövlət əvəzinə əziyyət verməkdir…

Ələkbər qocanın sözlərindən mütəssir oldu, gözü yaşardı.

– Ağa, bu nə sözdür? Sənin hər bir xahişini yerinə yetirmək mənə xoşdur.

– Çox sağ ol oğul! İndi qulaq as: birinci vəsiyyətim budur ki, evini satıb bura köçüb gələsən. Uşaqlar neçə ildir, bu evdə bir yerdə böyüyüblər, qoy yenə də bir yerdə olsunlar. Allah qoysa toy elərsiz, Rübabə ilə birlikdə yuxarıdakı otaqlarda oturarsız. Uşaqlar da burda nənənləriylə qalarlar. Seyid Hüseynlə Mirpaşanı mətbəxin yanındakı evə köçürərsiz… Yayda da istəyərsiz mənim Ləəşdəki bağıma, istəyərsiz, sənin Şüvəlandakı bağına köçərsən. İki bağa baxmaq səninçün çətin olar. Ona görə məsləhət görürəm bağlardan birini satasan. Sənin Şüvəlandakı bağın böyükdür, otağı da çoxdur – beş otaq hamınıza çatar.

Ələkbər tez cavab verdi:

– Baş üstə, ağa, bunlar asan işlərdir. İkinci xahişini de!

– İkinci xahişim bir az ağırdır. Deməyinə deyirəm, ancaq mümkün olsa əməl elə, mümkün olmasa eybi yoxdur – o bir qədər susdu, balışının altından yaylıq çıxarıb üzünü, gözlərini sildi – istəyirəm mənim və dörd övladımın sümüklərini aparıb Kərbəlada basdırasan. İndi mümkün olmasa da, bir neçə ildən sonra…

– Apararam, ağa. Neçə vaxtdır Şərəbanı mənimlə Kərbəlaya getmək istəyir. O da ərini aparmaq istəyir. Allah qoysa, elə bir yerdə gedərik.

– Sağ ol oğul! – qoca yavaş-yavaş özünü sürüşdürüb yerinə uzandı, bir müddət gözlərini yumdu.

Kəblə Ələkbər səbirlə oturub xəstənin gözlərini açmasını gözlədi. Nəhayət, o dilləndi:

– Seyid Hüseynlə Mirpaşanın üstündə də gözün olsun. Onlar ağıllı uşaqlardır, səni incitməzlər. Seyid Hüseyn qulluğa girmək istəyir. Bir münasib yer tap onu işə düzəlt. Yenə nə qədər olsa da köməyi dəyər… Qızılları itirdiyimə görə də gərək məni bağışlayasan. Lap çətinə düşəndə qoy Mehinbanu bər-bəzək şeylərini satsın. Qoca vaxtında nəyinə gərəkdir onun üzük, sırğa, mirvari?…

Ələkbər etirazını bildirdi:

– Bu nə sözdür, ağa, nöşün satsın? Heç elə şeyi fikrinə gətirmə. Yəni mənim uşaqlarımı, qayınanamı dolandırmağa gücüm çatmaz? Daha başqa nə arzun varsa, de, ağa!

– Çalış, uşaqlar Xırdaxanımla barışsınlar. Doğma anadır onlara. Biz ölüb gedəndən sonra ana onlara lazım olacaq. Elə uşaqlar da Xırdaxanıma lazım olacaqlar.

– Baş üstə, ağa, çalışaram. Sən heç nədən narahat olma, inşallah hər şey yaxşı olar…

– Çox sağ ol, oğlum. İndi daha dur get işinə, mən də bir az dincəlim, – deyib Seyid Sadıq üzünü divara tərəf çevirdi.

Ələkbər sakitcə otaqdan çıxdı.

… Bir ay sonra Seyid Sadıq əynində ağ uzun gecə köynəyi, başında araqçın, dəhlizdə öz yerində sakit uzanmışdı. Axşama yaxın arıq, damarları çıxmış ağ əllləri ilə balışını götürüb Seyid Hüseyndən xahiş etdi ki, onu döşəklə bir yerdə üzünü qibləyə tərəf çevirsin. Seyid Hüseynlə Mirpaşa ehtiyatla döşəyi fırladıb otağın ortasında çəpəki qoydular. Qoca balışını düzəldib illərlə gündə beş dəfə namaz qılarkən üzünü tutduğu qibləyə tərəf uzandı. Yorulub uzun müddət gözünü yumdu. Haçandan-haçana zəif səslə dua oxudu, kəlmeyi-şəhadətini dedi, salavat çevirdi. Əlini bir dəfə üzünə çəkdi, ikinci dəfə çəkmək istəyəndə əli havada qalıd, dərindən nəfəs alıb canını tapşırdı.

Yanında oturmuş Mehinbanu sakitcəsinə ağlayaraq onun gözlərini örtdü…

Gecə ikən bütün məhəlləyə xəbər yayıldı, hamı axışıb gəldi…

Doxsan yaşlı qoca Seyidin tabutunun dalinca bütün İçərişəhərin, Bayırşəhərin və ətraf kəndlərin kişiləri gedirdi…

Seyid Sadığın qırxı çıxandan sonra 1904-cü ilin axırlarında bir balaca məclis düzəldib Rübabə ilə Kəblə Ələkbərin kəbinini kəsdilər. Bu, Seyid Sadığın son arzusu idi. Arvadına tapşırmışdı ki, onun ilini gözləməsinlər…

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.