Anar - Sizsiz

“Anarım!

Buralar elə gözəldir ki, söyləməklə təsvir etmək olmaz. Buradakı mənzərələrin gözəlliyini heç olmazsa bir qədər verə bilmək üçün gərək Ayvazovski, Levitan və Şişkinin üçünün talant və həvəslərini bir yerə yığıb onlara Puşkin şeirinin oynaqlığını, Füzulinin riqqət və həsrətini, Lermontovun hərarət və ehtirasını və…-in quruluğunu əlavə edəsən – çünki burda quru ağaclar, otsuz daşlar və adamda nifrət oyadan bəzi vücudlar da var. Yalnız belə bir əməliyyat nəticəsində bəlkə də bugünkü Soçi, xüsusilə mən istirahət elədiyim sanatori haqqında bir təsəvvür oyatmaq olar.

Ani bala, işin necə oldu? Dərslərin necədir? 4-lər ləğv olunubmu? Futbol aləmində nə var? Bizimkilər uduzurlar, ya hələ yox?

Kağız yaz. Öpürəm səni.

Rəsul.

18/V.54 Soçi”.

“Anar!

Məktubunu almamışam. Yəqin ona görə ki, sən bu məktubu hələ yazmamısan. Gündüzlər beş saat yatıb, altı saat böyrü üstə uzanandan sonra vaxtın qalsa, mənə məktub yaz.

Buralar yaxşıdır. Dincəlirəm. Teleqramın üçün çox sağ ol.

Rəsul.

19/V.54 Soçi”.

Dərd adamı dəyişdirir. Müdrikləşdirməsə belə hər halda sinnini bir xeyli artırır. Dərdin bir günü – dərdsiz-qəmsiz yaşamanın yüz ilinə bərabərdir.

1981-ci ildə yüz gün ərzində dünyada ən əziz iki adamımı itirdim; Aprelin 1-də dünyanın yalan günündə, şux zarafatlar günündə – atam vəfat etdi və indiyəcən bu həqiqətin gerçəkliyinə inandıra bilmirəm özümü. İyulun 10-da anam öldü.

İkisi də mənim gözlərimin qabağında can verdilər.

Atam yarım saatın içində keçindi.

Aprelin 3-də onu torpağa tapşırdıq və dəfn gününün sabahısı ayın 4-də-Moskvadan gəlmiş həkimlər anamın son qəti diaqnozunu dedilər: ümidsizdir, – dedilər, – möhləti bir həftədən bir aya qədərdir, – dedilər.

Bu hökm verilən saatdan sonra üç ay altı gün yaşadı.

Atam anamın nicatsız xəstəliyindən xəbərsiz getdi.

Anam atamın vəfatını bilmədi, düz yüz gün bu xəbəri ondan gizlətdik. Daha doğrusu, doxsan səkkiz gün – axır iki günü huşu özündə deyildi, heç nə dərk etmirdi.

Bir gün

bir saat,

bir an

ayrıla bilsəydim yaddaşımdan,

dincələrdim;

yaddaşımın ayrılığını bayram edərdim,

hara getsəm,

harda olsam

yanımdadır yaddaşım,

Bilmirəm yaddaşımın

yapışqan sədaqətindən

necə can qurtarım,

hara qaçım.

Yaddaşım yaşadıqca yaddaşımda yaşayacaq yüz gün – mənim yüz günüm haqqındadır bu yazım. Yüz gün və iki ölüm haqqında…

… İki həyat haqqında. İki bənzərsiz insanın son günləri haqqında. İki sənətkarın böyük ömürləri haqqında, bir də mənim özümün kiçik ömrüm haqqında.

Ömrümün yüz günü haqqında.

Yüz günü və bütün başqa günləri – bu yüzlükdən qabaqkı, bu yüzlüyün içindəki və sonrakı günlərim, gecələrim, həftələrim, aylarım haqqında.

Onların ömürləriylə keçən ömrüm, onların ölümləriylə keçən ömrüm, onlarsız keçən ömrüm haqqında.

Keçən, keçmək, keçinmək – nə qəribə sözdür. Ömür keçir, qatar keçir, işıq keçir. Dünyada qəm də, sevinc də keçəridir. Dünyada birtəhər dolanmaq, başını girləmək, aza qane olub keçinmək olar. Amma “keçinmək” sözünün bir məşum mənası da var: Keçindi-öldü…

Bir gün mənsiz olacaqsan

Sənsiz olacağam deməyə

gəlmir dilim.

Bu sətirləri Rəsul Rza Nigar Rəfibəyliyə yazıb.

Bir son bahar da düşdü

ömrümün təqvimindən

Nə sənə məhəbbətim,

nə həsrətim azaldı.

Özüm də heç bilmirəm

niyə bir ömür boyu

Gözüm uzaq yollarda –

sənin yolunda qaldı.

Bir qocaman dağ olsan

səni vurub yıxardım.

Ürəyimdən ən incə

teli necə qopardım!

… Baharın çiçəkləri

açıb solmasın sənsiz.

Ömrüm sənsiz olmasın,

şeirim olmasın sənsiz.

Bu misralar da Nigar Rəfibəylinindir. Biri-birisiz olmadılar bu dünyada. Bircə gün də.

“Anar, salam!

Nigarla sənə bəzi materiallar göndərmişdim. Bu gün universitetin qəbul qaydalarını sənə göndərirəm. Həm söhbət nəticəsində, həm də qəbul qaydalarından məlum olur ki, bütün fakultələrdə rus dili və əcnəbi dillərə çox fikir verilir. Sən bütün imtahanları əla verəndən sonra Moskvaya gəlincəyə qədər rus və ingilis dilləri ilə ciddi məşğul olmalısan. Bu il ali məktəblərə qəbul məsələsi çətinləşdiyi və ciddiləşdiyi üçün daxil olmaq istəyənlər möhkəm hazırlaşacaqlar.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.