Татьяна Мушинская - Сямейны партрэт на фоне эпохі

Цяперашні чытач і глядач ваеннай тэматыкай у нечым «перакормлены». Але ва ўсё новых творах не-не дый прысутнічае адчуванне тэматычнай кан’юнктуры, другаснасці, перапеваў таго, пра што напісана ці што знята. Але ў 70-я падзеі вайны ў літаратуры, тэатры, кіно адлюстроўвалі тыя, хто прайшоў праз яе. Сітуацыі і героі ваеннага часу ўспрымаліся грамадствам як блізкія. Падчас 9 Мая ветэраны ішлі шырокай калонай, калі спускаліся ад Цэнтральнай плошчы да плошчы Перамогі.

Калі бацька дачытаў празаічны фрагмент, я спакойна спытала:

— Татка, а гэта чыя проза?

Была ўпэўненая: ён адкрыў новага пісьменніка і хоча падзяліцца з намі тым адкрыццём. Таму калі бацька сказаў: «Мая…» — усталявалася доўгая паўза.

Нечаканы факт трэба неяк асэнсаваць. Я заўжды лічыла: мой бацька — літаратурны крытык, ён аналізуе чужыя творы. Але пра тое, што ён піша і сваё, што яму цікавыя іншыя жанры, нават думкі не ўзнікала! У тагачаснай і цяперашняй іерархіі празаік з яго мастацкім успрыманнем рэчаіснасці і ўменнем узнавіць свет у вобразах, заўжды стаяў і стаіць вышэй за крытыка.

— Так цікава было слухаць! А чаму ты прозай не займаешся?

— А хто сям’ю карміць будзе? — бацька адказаў з доляй пэўнай іроніі.

А можа, і нават сярдзіта.

Яго рэакцыя зразумелая: праца над апавяданнем ці аповесцю наўрад ці можа ісці паралельна з напісаннем раздзела ў гісторыю літаратуры. Гэта розныя пункты гледжання. У празаічную прастору трэба паглыбіцца і доўгі час з яе не выходзіць. Калі той сюжэт пра вайну і партызан я згадала на вечарыне, прысвечанай памяці Міхася Мушынскага ў ліпені 2018-га, дык пасля яе Іван Аляксеевіч Чарота, даўні бацькаў сябра, заўважыў: на выбар, чым займацца — крытыкай ці прозай, паўплываў не толькі клопат пра сям’ю, а і тое, што навукоўцу па складзе мыслення ўсё-такі бліжэй аналітыка. Тым не менш, разбіраючы бацькаў архіў, маці знайшла некалькі вершаў, прысвечаных ёй. А я захоўваю сярод уласных запісных кніжак верш, які бацька напісаў, калі мне споўніўся год. Верш кранальны і шчыры.