Павел Пруднікаў - За калюччым дротам

Змораны да апошняга, Міхась, убачыўшы прыціснуты да сцяны шчыток з матрацам, адразу апусціўся на яго. Пасля ўсёй нерватропкі яму так захацелася адпачыць, але не паспеў ён супакоіцца, як адчуў пякучыя ўкусы на руках, на нагах і на шыі. Тут ён адразу здагадаўся, што яго апанавалі галодныя клапы, і ён распачаў з імі вайну: пачаў іх змятаць са свайго цела і нават душыць. Але вынікі былі нікчэмныя, клапоў было цэлыя плоймы. Тады ён забраўся на высокі падаконнік з думкаю, што яны не дастануць яго. Ды дарэмна стараўся: клапы знайшлі яго і там, толькі ўжо наступалі не з такою сілай. І так Міхась ваяваў з імі гадзін некалькі, пакуль у камеры па-сапраўднаму не заднела, і ў гэты час прынеслі хлеб і баланду.

Цераз калідорнага дзяжурнага Міхась выклікаў дзяжурнага па корпусе, якому расказаў пра свае пакуты ў камеры:

— Грамадзянін дзяжурны, мяне спецыяльна заперлі ў гэты клапоўнік?

— Не выдумляй і не гавары глупства, — адказаў яму дзяжурны па корпусе. — Цябе змясцілі ў нармальную камеру. А што датычыць клапоў, дык яны ёсць усюды.

— Дык іх жа тут мільёны! — даказваў Міхась. — Вы толькі паглядзіце, што робіцца!

— Тут даўно ніхто не жыў. Вось і ўвесь сакрэт. Сёння ж прышлю чалавека, і ён пазбавіць цябе ад гэтых паразітаў. Толькі больш не крычы, а то перадумаю.

Пасля яго слоў Міхась змоўчаў, а сам сабе падумаў: «Ліха яго ведае, гэты чалавек здольны на ўсё, можа зрабіць, што толькі яму захочацца».

Хоць Міхась і не верыў, што дзяжурны стрымае сваё слова, але ўсё ж трошкі спадзяваўся. І праўда: у другой палове таго ж самага дня ў камеру прывялі чалавека з паяльнай лямпай. Цэлую гадзіну ён кадзіліў. Полымя залазіла ў кожную шчыліну сцен і падлогі. Не адзін раз ён прайшоўся і па драўляным шчытку. Толькі матрац заставаўся некранутым — мог загарэцца, і яго проста выкінулі з камеры. Адразу ж пасля паяльнай лямпы ў камеру прынеслі венік і савок, а таксама сметніцу.

— А цяпер сам папрацуй, — сказаў калідорны дзяжурны.

Міхась намёў «падсмажаных» клапоў цэлую сметніцу: іх было мільёны! Міхась папрасіў, каб такую працэдуру паўтарылі яшчэ раз, на што не адразу, але атрымаў згоду ад калідорнага. І на другі дзень той жа самы чалавек яшчэ раз прайшоўся па сценах і па падлозе сваёй грознаю зброяй.

— Ну, цяпер ты будзеш тут жыць прыпяваючы, — пажартаваў чалавек з лямпай.

Пасля гэтага крыважэрныя паразіты больш не турбавалі Міхася. Лежачы на голым і мулкім дашчаным шчытку, Міхась думаў: «Дзе знайсці такую лямпу, якая пазбавіла б і мяне, і такіх, як я, ад двухногіх крыважэрных стварэнняў, якія трымаюць тут за тоўстымі сценамі і кратамі сотні невінаватых людзей, ахвяр рэжыму. Дзе знайсці яе?»

На наступны дзень Міхась зноў выклікаў дзяжурнага па корпусе.

— Што, зноў клапы турбуюць? — смеючыся, спытаў дзяжурны.

— Не, яшчэ горш за клапоў,— адказаў Міхась.

— А што такое? Гавары.

— Мне трэба ведаць, за што я трапіў у гэтую пастку. У чым мяне абвінавачваюць?

— Я — не пракурор і не следчы. І на такія пытанні не ўпаўнаважаны адказваць, — сказаў як адрэзаў дзяжурны.

— Тады паклічце сюды пракурора, няхай ён адкажа на маё пытанне.

— Гэтага я таксама не магу зрабіць.

— Дык што ж вы тады можаце? Клапоў падсмажыць — і ўсё?

— Гэта ўжо не твая справа, чым мне займацца. А табе, калі скажаш хоць адно абразлівае слова, заткну глотку.

— У такім выпадку я аб’яўляю галадоўку, — нечакана для самога сябе выпаліў Міхась.

— Гэта тваё права, — раўнуў дзяжурны і зачыніў за сабою жалезныя дзверы.

Міхась зразумеў, што па-добраму тут нічога не даб’ешся. Трэба прымаць іншыя захады. І ён. тут жа прыняў рашэнне аб’явіць галадоўку, пакуль яму не скажуць, у чым яго абвінавачваюць, за што яго тут трымаюць. Ён сказаў сабе: «З голаду загіну, а ў рот нічога не вазьму, пакуль не дачакаюся афіцыйнага адказу на сваё пытанне. Бо я нідзе нікому вады не замуціў. Я — шчыры савецкі чалавек, а не які-небудзь бандзюга-крымінальнік».

Слова сваё Міхась стрымаў: з раніцы наступнага дня ён адмовіўся ад пайкі і баланды. І так ён рабіў на працягу трох дзён. А на чацвёртыя суткі да яго ў камеру ўляцелі двое ў цывільных касцюмах і дуэтам закрычалі:

— Гэта хто тут надумаўся пратэставаць?

— Я, — рашуча адказаў Міхась.

— Ах ты, нягоднік!..

І тут пасыпаліся брыдкія, нецэнзурныя словы, якіх Міхась ніколі ў жыцці сваім не чуў.

— Пракурора патрабуеш? Я пракурор! — крычаў чалавек у чорным касцюме. — Кажы, што табе трэба?

— Мне трэба ведаць, за якія грахі я тут пакутую? — стрымана, але цвёрда адказаў Міхась.