Фоат Садриев - Тургай. Сайрар чак

– Ай-яй, хәйләкәр син! – диде Фаил, көлә-көлә. – Нигә укый башлаганда ук әйтмәдең соң? Әгәр беренче димәсәк, эндәшәсе түгел идең бит син. Хәзер Исламнан ояласың.

– Йәгез әле, яңа әкият уйлап чыгармагыз, – диде Ислам. – Әкиятне син бит үзең уйлап чыгардың, Энҗе. Мин сораулар биргәләп, ярдәм генә итеп тордым.

Энҗе аңа каршы төште:

– Юк инде, юк! Син булмасаң, мин аны яза алмый идем.

– Үз өлешеңне киметмә, – диде Ислам. – Син башладың, син тәмамладың. Бик күп урыннарын син уйлап таптың. Әкият синеке.

Бүлмәдә шау-шу көчәйде. Суфия апа аларны тынычландырырга ашыкты:

– Дусларым, без бит ярыш оештырмадык. Мин барысын да сезнең ирегегезгә куйдым – кем яза ала, шул язсын, дидем. Иҗади әсәрләргә бәя бирү – бик четерекле, бәхәсле нәрсә ул. Миңа да, сезгә дә урын кирәкми. Язгансыз, рәхмәт, булдыргансыз. – Аннары ул, Энҗегә мөрәҗәгать итеп, болай диде: – Ә сиңа, Яруллина, борчылырга кирәкми. Әкиятегезне Нуруллин белән бергәләп уйлап чыгаргансыз икән, бу искиткеч әйбәт. Бу иҗади дуслык дип атала. Ни генә эшләсәк тә, без һаман дуслыкка әйләнеп кайтабыз. Дуслык ул – безнең күңелләребезнең янәшә торуы, бер-беребезгә җылылык бөркүе. Ничек рәхәт шулай булганда. Әти-әниләрегезнең, әби-бабайларыгызның, башка туганнарыгызның шундый җылысын сез һәр көн тоеп яшисез. Менә безнең дуслыгыбыз да киләчәктә шундый бөек, илаһи сөю белән сугарылган мөнәсәбәткә әйләнергә тиеш.

Суфия апаның бу дулкынландыргыч сүзләре һәркайсының күңеленә кайнар тойгы булып кереп урнашты, дәреснең һаман дәвам итүен теләсәләр дә булмады – звонок шылтырады…

Үткән атнаның дүшәмбесендә Ислам, Риф, Энҗе, көлешә-көлешә, мәктәптән бергә кайттылар. Энҗеләр турына җиткәч, Риф Исламнан:

– Математикадан өй эшен күчертерсең әле? – дип үтенде.

– Ялкау син, Риф, – диде Энҗе. – Гел кешедән күчерү ягын гына карыйсың. Бирмә син аңа, Ислам.

– Ул бит аны күпме тырышса да эшли алмый, – Ислам көлеп куйды. – Күчертми нишлисең.

– Күчертсәң, валлаһи, Суфия апага әйтәм.

– Син үзеңне бел, – диде Риф аңа каршы. – Менә мин директорга керәм дә синең Диләрә Ахуновнаны стенага ясаганыңны әйтәм.

Аның бу сүзләреннән Энҗенең йөзенә ачу чыкты.

– Әйт, нигә моңа кадәр әйтмәдең? – диде Энҗе, кызып. – Хәзер үк барып әйт. Синнән башка нәрсә көтеп булмый.

– Әйтәм шул, җыйсыннар кабат бөтен мәктәпне. Шунда ничек сайрарсың икән?

Сүзгә Ислам кушылды:

– Әллә кайчан булган нәрсәне нигә кабат кузгатырга инде? Телеңне тешлә дә тор.

– Ә-ә-ә, син дә куркасың! – диде Риф, һәрбер сүзен сузып. – Куркасың, Тургай. Вакытында әйтергә кирәк иде сезгә.

– Нишләп шундый әшәке син?! – диде Энҗе рәнҗүле тавыш белән.

– Ярар инде, шаярттым гына… – дип, Риф Энҗенең беләгенә кагылган иде, Энҗе аны селтәп җибәрде дә өйләренә йөгерде. Ислам, аны куып җитеп:

– Энҗе, ул бит, чыннан да, шаяртып кына… – диде. – Тынычлан, бүген репетициягә мин сине кереп алырмын.

– Кермә! Берегезне дә күрәсем килми! Репетициягезгә дә бармыйм! – дип, елый-елый өйләренә кереп китте.

Менә хәзер Энҗе Ислам белән сөйләшми. Энҗегә нинди начарлык эшләде соң ул? Бу сорауга җавап таба алмый. Соңгы вакытларда ул да Исламны күрмәгән кебегрәк кылана. Кешеләр шулай бер-берсеннән аерылудан тәм таба микәнни? Әллә Ислам үзе ялгыш эшлиме? Аңа бөтен кеше якын, ә кешеләр шуңа гаҗәпләнәләр. Бер авыз сүзне гаепкә алучылар күп. Нигә соң башкалар, Ислам аларга тартылган кебек, Исламга тартылмыйлар? Этләр, мәчеләр йомшак дәшүеңне сизү белән иркәләнә башлыйлар. Ә кешеләр китеп бару ягын карый. Нишләп алай? Менә ул – чишеп булмый торган мәсьәлә. Ул бакчада агачларның ботакларын сирәкләп йөргән бабасы янына чыкты.

– Бабай, синнән бер әйбер сорыйм әле.

– Сора, улым, сора, – диде бабасы, кискечен бакча өстәленә куеп.

Ислам нәрсәдән башларга белмәде. Уйлап торды-торды да:

– Бабай, мин әшәке, әйеме? – диде.

Бабасы кеткелдәп көлеп җибәрде:

– Син нишләп әшәке буласың, ди, улым? Бик әйбәт малай син.

– Әшәке булмагач, нишләп соң миннән качалар?

– Син, улым, аңлатып сөйлә әле.

Ислам аңа Энҗе белән үпкәләшүләрен сөйләп бирде. Үзен борчыган әлеге уйларын җиткерде. Аны тыңлап бетергәч, бабасы:

– Син ни телисең соң? – дип сорады.

– Мин барлык кешеләрнең минем белән бергә шатлануын телим. Аларның барысының да бер-берсенә килүләрен, булган шатлыкларын сөйләүләрен телим. Ник аларга мин генә сөйлим, ник алар да миңа сөйләмиләр?

– Мин сине аңладым, улым, – диде бабасы. – Син ныгытып телә.