Антуан де Сент-Экзюпери - Маленькi прынц

Так Маленькi прынц прыручыў Лiса. I вось надышоў дзень развiтання.

- Ах! - уздыхнуў Лiс. - Я буду плакаць...

- Ты сам вiнаваты, - сказаў Маленькi прынц. - Я ж не хацеў, каб табе было кепска. Ты сам хацеў, каб я прыручыў цябе...

- Ну вядома ж, - адказаў Лiс.

- Значыць, табе ад гэтага дрэнна!

- Не, - запярэчыў Лiс. - Узгадай, што я казаў табе пра залатое калоссе...

Ён памаўчаў, потым дадаў:

- Iдзi яшчэ раз глянь на ружы. Ты зразумееш, што твая ружа - адзiная ў свеце. А калi вернешся, каб развiтацца са мною, я раскрыю табе адзiн сакрэт. Гэта будзе мой падарунак табе.

Маленькi прынц пайшоў яшчэ раз глянуць на ружы.

- Вы зусiм не падобны на маю красуню, - сказаў ён ружам. - Вас нiхто не прыручаў, i вы нiкога не прыручылi. Зараз вы такiя, якiм быў раней мой Лiс. Ён нiчым не адрознiваўся ад сотнi тысяч iншых лiсiц. Але я пасябраваў з iм, i цяпер ён - адзiны ў свеце.

Ружы вельмi збянтэжылiся.

- Вы прыгожыя, але пустыя, - працягваў Маленькi прынц. - Дзеля вас нельга памерцi. Вядома, звычайнаму прахожаму мая ружа можа здацца падобнай на вас. Але яна адна даражэй мне за вас усiх, таму што яе, а не вас, палiваў я штодня. Яе, а не вас, хаваў пад каўпак. Яе, а не вас, закрываў парасонам. Дзеля яе знiшчаў я вусеняў, толькi двух цi трох пакiнуў, каб вывелiся матылькi. Я слухаў, як яна скардзiлася i выхвалялася, я прыслухоўваўся да яе, нават калi яна змаўкала. Яна - мая!

I Маленькi прынц вярнуўся да Лiса.

- Бывай, - сказаў ён.

- Бывай, - сказаў Лiс. - Вось мой сакрэт: вiдушчае толькi сэрца. Сама галоўнага вачыма не ўбачыш.

- Сама галоўнага вачыма не ўбачыш, - паўтарыў Маленькi прынц, каб лепш запомнiць.

- Твая ружа такая дарагая табе таму, што ты аддаваў ёй усе свае днi.

- Таму, што я аддаваў ёй усе свае днi... - паўтарыў Маленькi прынц, каб лепш запомнiць.

- Людзi забылiся пра гэтую iсцiну, - сказаў Лiс. - Але ты не забывай: ты заўсёды ў адказе за ўсiх, каго прыручыў. Ты ў адказе за сваю ружу...

- Я ў адказе за сваю ружу... - паўтарыў Маленькi прынц, каб лепш запомнiць.

- Добры дзень, - павiтаўся Маленькi прынц.

- Добры дзень, - азваўся стрэлачнiк.

- Што ты тут робiш? - спытаў Маленькi прынц.

- Сартырую падарожнiкаў, - адказаў стрэлачнiк. - Адпраўляю iх у цягнiках, аж па тысячы чалавек запар - адзiн цягнiк направа, другi - налева.

I мiма з перуновым грукатам, ад якога задрыжала кабiна стрэлачнiка, увесь у агнях пранёсся хуткi цягнiк.

- Як яны спяшаюцца! - заўважыў Маленькi прынц. - Чаго яны шукаюць?

- Нават сам машынiст таго не ведае, - адказаў стрэлачнiк.

I ў другi бок, увесь у агнях, прагрукатаў яшчэ адзiн хуткi цягнiк.

- Яны ўжо вярнулiся? - зацiкавiўся Маленькi прынц.

- Не, гэта iншыя людзi, - растлумачыў стрэлачнiк. - Гэта сустрэчны цягнiк.

- Гэтым людзям кепска там, дзе яны былi дагэтуль?

- Там добра, дзе нас няма, - адказаў стрэлачнiк.

I перуном прагрукатаў трэцi хуткi цягнiк.

- Яны гоняцца за першымi падарожнiкамi? - спытаў Маленькi прынц.

- Ды не, - адказаў стрэлачнiк. - Яны там спяць цi проста сядзяць ды пазяхаюць. Адны дзецi не адарвуць насоў ад шыбаў.

- Адны дзецi ведаюць, чаго яны шукаюць, - прамовiў Маленькi прынц. - Яны ўсе свае днi аддаюць палатнянай ляльцы, i яна робiцца iм дарагой-дарагой, i калi яе адбiраюць, яны плачуць...

- Iх шчасце, - сказаў стрэлачнiк.

- Добры дзень, - сказаў Маленькi прынц.

- Добры дзень, - сказаў гандляр.

Гэта быў гандляр удасканаленымi пiлюлямi, якiя спатольваюць смагу. Праглынеш такую пiлюлю - i потым цэлы тыдзень не хочацца пiць.

- Навошта ты прадаеш iх? - спытаў Маленькi прынц.

- Яны даюць вялiзную эканомiю часу, - растлумачыў гандляр. - Спецыялiсты падлiчылi, што можна зберагчы пяцьдзесят тры хвiлiны за тыдзень.

- А што рабiць у гэтыя пяцьдзесят тры хвiлiны?

- Што хочаш, тое i рабi...

"Калi б у мяне было пяцьдзесят тры хвiлiны вольнага часу, - падумаў Маленькi прынц, - я б проста павольна-павольна пайшоў бы да крынiчкi..."

Мiнуў тыдзень з таго часу, як я пацярпеў аварыю i, слухаючы пра гандляра пiлюлямi, я дапiў апошнюю кроплю вады.

- Твае ўспамiны - проста цуд, - сказаў я Маленькаму прынцу, - але я яшчэ не адрамантаваў свайго самалёта, а не засталося ўжо нi кроплi вады, i я таксама быў бы шчаслiвы, калi б мог проста пайсцi да крынiцы!

- Мой сябар Лiс... - пачаў ён.

- Дружок мой, мне ўжо цяпер не да Лiса!

- Чаму?

- Ды таму, што давядзецца памiраць ад смагi...

Ён не зразумеў маiх разважанняў i адказаў:

- Добра, калi ёсць хоць адзiн сябар, нават калi памiраеш ад смагi. Асабiста я вельмi рады, што я сябраваў з Лiсам...