Qiu Xiaolong - Tancerka Mao

– Naprawdę chcecie wiedzieć, co wycierpiałam przez tyle lat z tym potworem? – Ledwo mówiła przez łzy.

– Rozumiemy, że te wspomnienia są bolesne, ale to ważna sprawa. – Catherine podała kobiecie kubek wody. Wen podziękowała skinieniem głowy.

Chen odniósł wrażenie, że relacje między nimi się poprawiły. Nie wiedział, o czym rozmawiały w czasie jego nieobecności, ale wcześniejsza wrogość Wen wobec Catherine zniknęła. Na palcu Catherine dostrzegł plaster. Z całą pewnością pomagała w kuchni.

Wen zaczęła opowiadać monotonnym głosem, jakby relacjonowała historię innej osoby. Twarz miała bez wyrazu, oczy puste i tylko jej ciałem czasem wstrząsało bezgłośne łkanie.

W 1970 roku, kiedy ruch wykształconej młodzieży wymiótł wszystkich na wieś, Wen miała zaledwie piętnaście lat. Po przyjeździe do wioski Changle okazało się jednak, że nie pomieści się w małej chatce razem z trzypokoleniową rodziną swojego krewnego. Ponieważ jako jedyna reprezentowała wykształconą młodzież w wiosce, kierowany przez Fenga Komitet Rewolucyjny Komuny Ludowej wioski Changle przydzielił jej niewykorzystany składzik na narzędzia, przylegający do stodoły. W pomieszczeniu nie było elektryczności, wody ani żadnych mebli poza łóżkiem, ale Wen wierzyła w apel Mao, aby młodzi ludzie doskonalili się dzięki trudnościom. Feng jednak wcale nie okazał się małorolnym chłopem z teorii Mao.

Zaczął od zapraszania jej na rozmowy w swoim gabinecie. Jako najważniejszy członek kadry partyjnej miał prawo prowadzić polityczne zajęcia, jakoby w celu reedukowania młodych ludzi. Musiała spotykać się z nim za zamkniętymi drzwiami trzy albo cztery razy w tygodniu. Feng, małpa w ludzkim ubraniu, obmacywał ją podczas lektury Cytatów z przewodniczącego Mao . I w końcu pewnej nocy stało się to, czego się obawiała. Feng włamał się do składziku. Walczyła, ale pokonał jej opór. Potem przychodził prawie co noc. Nikt w wiosce nie ośmielił się pisnąć choć słowem. Feng nie zamierzał się z nią ożenić, ale kiedy zaszła w ciążę, zmienił zdanie. Z pierwszą żoną nie miał dzieci. Wen była zrozpaczona. Myślała o aborcji, ale klinika komuny znajdowała się pod jego nadzorem. Chciała uciec, lecz wioska nie miała autobusowego połączenia. Do najbliższego przystanku wieśniacy musieli jechać traktorem komuny wiele kilometrów. Myślała o samobójstwie, ale nie mogła się do tego zmusić, kiedy poczuła w sobie ruchy dziecka.

W końcu pobrali się pod portretem przewodniczącego Mao. To był „rewolucyjny ślub", jak doniosła miejscowa rozgłośnia radiowa.

Feng nie zawracał sobie głowy aktem małżeństwa. Przez pierwszych kilka miesięcy stanowiła dla niego pokusę – młoda, wykształcona, z wielkiego miasta; to dawało mu seksualną satysfakcję. Ale wkrótce przestał się nią interesować. Po narodzinach dziecka zaczął zachowywać się brutalnie.

Zdała sobie sprawę, że walka nie ma sensu. W tamtych czasach Feng był potężny. Początkowo od czasu do czasu marzyła, że ktoś przyjdzie jej na ratunek. Wkrótce jednak się poddała. W pękniętym lustrze widziała, jak bardzo się zmieniła. Kto mógłby się zlitować nad chłopką z bladą, pomarszczoną twarzą, która z dzieckiem przywiązanym na plecach orała wołami na polu ryżowym. Pogodziła się z losem i zerwała wszystkie więzi ze znajomymi z Szanghaju.

W 1977 roku, po zakończeniu rewolucji kulturalnej, Fenga zdjęto ze stanowiska. Zdemoralizowany posiadaną do tej pory władzą nie potrafił pracować jak wieśniak. To ona musiała utrzymywać rodzinę. Co gorsza, ten zboczony potwór miał czas i energię, by ją maltretować. A także powód. Kiedy go zdejmowano ze stanowiska, zarzucono mu między innymi to, że wypędził pierwszą żonę i uwiódł przedstawicielkę wykształconej młodzieży. Temu właśnie przypisywał swój upadek i wyładowywał na Wen całą furię. Kiedy dowiedział się, że Wen zamierza się z nim rozwieść, zagroził, że zabije ją i syna. Wiedziała, że jest zdolny do wszystkiego. Tak więc wszystko zostało po dawnemu. Na początku lat osiemdziesiątych zaczął często bywać poza domem – „w interesach" – ale Wen nie miała pojęcia, czym on naprawdę się zajmuje. Zarabiał mało. Do domu przynosił tylko zabawki dla syna. Po śmierci dziecka sytuacja pogorszyła się jeszcze bardziej. Sypiał z innymi kobietami i wracał do domu tylko, kiedy skończyły mu się pieniądze.

Nie była zaskoczona, kiedy oświadczył, że wyrusza do Stanów Zjednoczonych. Dziwiła się nawet, że nie wyjechał wcześniej. Nie rozmawiał z nią o swoich planach. I tak była tylko starą ścierką do wyrzucenia. W listopadzie ubiegłego roku spędził w domu dwa tygodnie. Znowu zaszła w ciążę. Zabrał ją na badania, a kiedy okazało się, że na świat przyjdzie chłopiec, całkiem się odmienił. Obiecał, że pośle po nią, kiedy już się urządzi w Stanach. Chciał, żeby tam zaczęła z nim nowe życie.

Rozumiała tę nagłą zmianę. Feng miał już swoje lata. Niewykluczone, że to była jego ostatnia szansa na dziecko. Jej zresztą także. Dlatego poprosiła, żeby odłożył wyjazd. Nie zrobił tego. Zadzwonił do domu wkrótce po dotarciu do Nowego Jorku. Po kilku tygodniach milczenia znów się skontaktował i powiedział, że próbuje ją ściągnąć do Stanów. Chciał, żeby wystąpiła o paszport. Była zdziwiona. Zazwyczaj żony czekały latami. Czasami musiały korzystać z nielegalnych kanałów przerzutowych. Złożyła wniosek. Potem dostała telefon, który ją przestraszył. Wtedy uciekła do Suzhou.

Opowieść była długa, zawiła i od czasu do czasu emocje odbierały Wen głos. Mimo wszystko starała się mówić zdecydowanie, nie oszczędzając im bolesnych szczegółów. Chen ją rozumiał. Wen czepiała się ostatniej nadziei, że policjanci po usłyszeniu całej opowieści o koszmarze życia z Fengiem pozwolą jej zostać. Chen czuł się coraz bardziej niezręcznie. Mógł, zgodnie ze złożoną obietnicą, przedstawić w służbowym meldunku tragiczną sytuację Wen, ale wiedział, że to nic nie da.

Inspektor Rohn była wyraźnie poruszona. Wstała, żeby zrobić Wen kolejną filiżankę herbaty. Kilka razy odniósł wrażenie, że Catherine chce coś powiedzieć, ale w ostatniej chwili rezygnowała.

– Dziękuję wam, Wen, ale muszę zadać jeszcze kilka pytań – powiedział. – A więc poprosił was, żebyście wystąpili o paszport w styczniu?

– Tak, w styczniu.

– Czy nie zapytaliście go, jak mu się powodzi w Stanach?

– Nie.

– Rozumiem. Ponieważ nie chcieliście tam jechać.

– Skąd o tym wiecie? – Wen spojrzała na niego ze zdziwieniem.

– Chciał, żebyście wyjechali w styczniu, ale według dokumentacji zaczęliście starać się o paszport dopiero w połowie lutego. Dlaczego zmieniliście zdanie?

– Och, początkowo się wahałam, ale potem pomyślałam o dziecku – odparła łamiącym się głosem. – Synowi byłoby trudno dorastać bez ojca, dlatego zmieniłam zdanie i w lutym zaczęłam starać się o paszport. A potem do mnie zadzwonił.

– Czy w czasie tej ostatniej rozmowy udzielił jakichś dodatkowych wyjaśnień?

– Nie. Powiedział tylko, że ktoś na mnie poluje.

– Wiecie, kim był ten „ktoś"?

– Nie, ale przypuszczam, że Feng posprzeczał się z gangiem o pieniądze. Ludzie z łodzi muszą płacić wielkie sumy tym oprychom. Wszyscy w wiosce o tym wiedzą. Nasz sąsiad Xiong nie rozliczył się z nimi, bo miał wypadek w Nowym Jorku. Jego żona zaczęła się ukrywać, ponieważ nie mogła spłacić długu. Gangsterzy złapali ją prawie natychmiast. Żeby odzyskać pieniądze, zmusili kobietę do prostytucji.

– Policja z Fujianu nic z tym nie zrobiła? – spytała Catherine.