Albert Baantjer - De Cock en het lijk aan de kerkmuur

‘Je bedoelt dat hij het geld al vanaf de dertiende oktober bij zich had?’

‘Ja, is dat vreemd?’

De Cock reageerde niet.

Aan het einde van de Oude Schans trokken ze via de Kromboomsloot en de Sint Antoniebreestraat naar de Zuiderkerk. Het was er stil. Het grote verkeer raasde een honderd meter verder om een rotonde. Het grommend geluid drong slechts vaag tot hen door.

Bij de bemoste kerkmuur bleef De Cock staan, beschouwde de plek tussen de brede steunberen, waar ze het lijk hadden gevonden. Vledder hurkte naast een steunbeer neer. Zijn jonge gezicht stond ernstig.

‘Zou hij hier ook zijn vermoord?’

De Cock plukte nadenkend aan zijn neus.

‘Ik… eh, ik neem het niet aan,’ zei hij aarzelend. ‘Ik vermoed dat de feitelijke moord ergens anders is gepleegd en dat het lijk pas later tegen de muur is gezet. Er zijn omstandigheden die erop wijzen.’

‘Zoals?’

De Cock gebaarde. ‘Je hebt het vanmorgen zelf al opgemerkt… er zat geen bloed aan de binnenzijde van het hemd.’ Hij trok zijn gezicht in een grijns. ‘Dat mocht ook niet. Het past niet in de opzet van de moordenaar.’

‘Hoezo?’

‘De opzet was dat wij zouden worden misleid. Het mocht niet op moord lijken. Als we aan de binnenzijde van het hemd bloed hadden ontdekt, waren we direct naar de oorzaak gaan zoeken en dan hadden we vrijwel zeker het punctieplekje van de injectienaald gevonden.’

Vledder kwam weer overeind en keek hem peinzend aan. ‘Dat zou kunnen betekenen, dat Archibald van Maanenfeldt op het moment van de injectie geen hemd droeg.’

De Cock knikte vaag. ‘Ik heb me laten voorlichten. Het geven van een intracardiale injectie is geen gemakkelijke zaak. Je moet de ribben aftasten om de juiste plek te vinden. In de houding waarin wij het lijk aantroffen — zittend — geeft dat nogal wat moeilijkheden. Daarom ben ik er haast van overtuigd dat het slachtoffer op het moment van de dodelijke injectie geheel gestrekt lag, op de rug, met ontblote borst.’

Vledder hijgde. ‘Vrijwillig?’

De Cock spreidde zijn armen in een hulpeloos gebaar. ‘Misschien is hij onder een of ander voorwendsel meegelokt. Misschien was de dader onhandig, nerveus. Het kan ook zijn dat Van Maanenfeldt zich op het laatste moment realiseerde wat er ging gebeuren en zich toen zó heftig verzette dat de injectienaald brak.’ Hij zuchtte diep. ‘Wie zal het zeggen?’ ‘De moordenaar!’

Het was een vreemde stem.

De beide rechercheurs draaiden zich met een ruk om. Voor hen stond een vreemd uitgedoste man. De Cock schatte hem achter in de dertig. Hij droeg een nauwsluitende spijkerbroek met opgezette stukken en een zwart shirt onder een jack van groezelig bont. Op zijn buik bungelde een ban-de-bom-embleem aan een ketting. Hij wiegde wat heen en weer, lachte verlegen. ‘Sorry… ik ving een deel van uw gesprek op. Ongewild.’ Hij knikte in de richting van de grijze speurder. ‘U bent rechercheur De Cock, is het niet? Ik heb van u gehoord. U behandelt de moord op de Baron?’

De Cock keek de man onderzoekend aan. Zijn scherpe blik gleed langs de trillenden handen omhoog en tastte de gelaatstrekken af. ‘Moord?’

De man glimlachte opnieuw. ‘Het was toch moord, is het niet?’ De Cock maakte een komisch gebaar. ‘U weet blijkbaar meer dan ik,’ zei hij vriendelijk. ‘De heer… eh, de Baron is dood… dat is de enige zekerheid, die wij hebben.’

De glimlach op het gezicht van de man verdween.’ Het was moord,’ zei hij strak.

‘U hebt aanwijzingen?’

De man knikte heftig. ‘Natuurlijk heb ik aanwijzingen. Ik heb het zien aankomen. Ik heb hem ook gewaarschuwd. Ik heb hem gezegd dat het zou gebeuren.’

‘Moord?’

‘Ja. Hij vroeg erom.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘Vroeg erom?’ herhaalde hij verbaasd. De man gebaarde wat vaag voor zich uit. ‘Bij wijze van spreken dan. Hij haalde het gevaar naar zich toe… als u begrijpt wat ik bedoel. Hij tartte het als het ware.’

De Cock knikte traag, begrijpend. ‘U kende hem goed?’ Er kwam een haast verheven trek op zijn gezicht. ‘Ik was zijn vriend. We woonden samen… al drie maanden. Grote Pier en de Baron… dat staat op onze huisdeur… een echte huisdeur met een slot.’ Hij gebaarde naar de kerk. ‘Hier pal achter, in de Zanddwarsstraat.’

‘Een kraakpand?’

‘Ja… onbewoonbaar verklaard, maar steengoed. We hebben van alles… een dicht dak, ramen, water en licht.’

‘U bent Grote Pier?’

De man plukte aan zijn bontjas. ‘Zo noemen ze me. Ik kom uit Friesland… Olde Mirum, een gehucht tussen Staveren en Lemmer. Feitelijk heet ik Eduard Jelle Douwinga.’ Hij zuchtte diep. ‘Maar wat zou dat? Ik vind Grote Pier wel zo aardig.’ De Cock glimlachte. ‘Weet u hoe de Baron feitelijk heette?’ ‘Van… eh, Van Maanenfeldt… met twee aa’s.’

‘Heeft hij u dat verteld?’

‘Nee.’

‘Hoe weet u dat dan?’

De man liet zijn hoofd wat zakken. ‘Ik heb in zijn papieren gekeken.’

‘Wanneer?’

‘Een paar dagen geleden toen hij sliep.’

‘Waarom?’

Grote Pier slikte. ‘Ik zei het u al. Ik was bang dat er iets met hem ging gebeuren. En dan moest er toch iemand zijn die zijn familie kon waarschuwen… is het niet?’

De Cock keek hem secondenlang scherp aan. ‘Hoeveel geld droeg de Baron bij zich?’

De blik van Grote Pier dwaalde weg. ‘Daar heb ik niet op gelet.’ De Cock grijnsde ongelovig. ‘Hoeveel geld?’ herhaalde hij dwingend.

De man schudde zijn hoofd. ‘Het ging mij niet om geld,’ riep hij wrevelig. ‘Helemaal niet. Waarom? De Baron was een goed mens. We deelden alles samen. Het ging niet om te jatten. Ik wilde alleen zijn echte naam en adres.’

De Cock snoof. ‘Dat had u kunnen vragen.’

De man zuchtte omstandig. ‘Dat heb ik gedaan,’ zei hij verongelijkt, ‘maar hij wilde het mij niet zeggen.’

‘Waarom niet… jullie waren toch vrienden?’

De man maakte een hulpeloos gebaar. ‘De Baron was in sommige opzichten een vreemd mens. Hij wilde nooit over vroeger spreken. ‘Het verleden is dood,’ zei hij altijd.’

Er viel een lange stilte. Het was de jonge Vledder die het zwijgen verbrak.

‘En hebt u het al gedaan?’ vroeg hij.

‘Wat?’

‘Zijn familie gewaarschuwd.’

Er kwam een treurige blik in de ogen van de man. ‘Ik ben er geweest.’

‘Waar?’

‘Zijn huis in Blaricum… aan de Schapendrift. De Baron was rijk… wist u dat? Een mooi huis… een villa… met een tuin. Maar er was niemand. Alles was dicht. Er zaten blinden voor de ramen. Ik heb er wat rondgekeken. De tuin was verwaarloosd en er groeide onkruid tussen de tegels van het terras.’ Hij zweeg even. ‘Ik had mij er eerst niet mee willen bemoeien. Het is tenslotte altijd gevaarlijk. Ik had het aan de familie willen overlaten. Maar ik denk dat de Baron geen familie meer heeft.’ Hij keek naar de grijze speurder op. ‘Daarom ben ik naar u gaan zoeken.’ De Cock schoof zijn onderlip vooruit. ‘Om mij te zeggen dat het moord was.’

Grote Pier staarde langs hem heen in het niets. ‘Ze kregen hem te pakken.’

‘Wie?’

De man weifelde even, slikte iets weg. ‘De dealers.’

‘Dealers… handelaren in verdovende middelen… en een sluipmoord met opium.’ In de stem van De Cock klonk een ondertoon van spot. ‘Prachtig… volkomen in stijl.’

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘Ik vond het verhaal van Grote Pier heel plausibel,’ reageerde hij verontwaardigd. ‘Helemaal geen reden om er zo sarcastisch over te doen. Ga maar na. Archibald van Maanenfeldt, alias de Baron, zelf geen druggebruiker, komt tijdens zijn laatste zwerftocht terecht in het broze wereldje van verslaafden. Hij ziet met lede ogen hoe de stakkers door brute handelaren worden uitgebuit. De Baron, zo wij weten, is een sociaal bewogen man, en besluit er iets aan te doen. Hij geeft zich voor druggebruiker uit, leert op deze wijze de handelaren in verdovende middelen kennen en pleegt verraad. Telkens als er afspraken worden gemaakt geeft hij tijd en plaats van levering aan leden van de opiumploeg door.’