Грэм Грин - Стамбульскi экспрэс (на белорусском языке)

* Вось бачыце (фр.).

Мiма праплывалi твары, ад якiх яго аддзяляла выратавальная браня шкла. Нават тоўстае футра не баранiла яго ад холаду i сырасцi, а калi ён павярнуў ручку ацяплення, шыба акна затуманiлася ад яго дыхання, i неўзабаве ён мог распазнаваць невыразныя рысы тых, хто праходзiў па пероне за вагонным акном: сярдзiты позiрк вока, ружавата-лiловая шаўковая сукенка, каўнер святара. Толькi аднойчы ў яго з'явiлася жаданне развеяць сваю адзiноту - ён працёр шыбу далоняй i ўбачыў зграбную постаць дзяўчыны ў белым плашчы, якая прайшла па калiдоры да вагона другога класа. Адзiн раз дзверы адчынiлiся, i ў купэ заглянуў пажылы мужчына. У яго былi сiвыя вусы, акуляры i пацёрты мяккi капялюш. Майет сказаў яму па-французску, што купэ занятае.

- Адно месца, - сказаў мужчына.

- Вiдаць, вам трэба купэ другога класа? - спытаў Майет, але мужчына адмоўна пакруцiў галавой i пайшоў далей.

Мiстэр Оўпi выгодна ўладкаваўся ў сваiм кутку i пачаў з цiкаўнасцю, хоць i з некаторым расчараваннем, разглядваць невялiкага бледнага мужчыну, якi сядзеў насупраць. Знешне сусед быў надзвычай непрыкметны, колер яго твару выдаваў нейкую хваробу. "Нервы", - падумаў мiстэр Оўпi, заўважыўшы, як пацепваюцца яго пальцы, аднак у iх не было нiякiх знешнiх адзнак павышанай чуллiвасцi - яны былi кароткiя, грубаватыя i тоўстыя.

- Я заўсёды лiчу, - сказаў мiстэр Оўпi, спрабуючы пераканацца, што яму так не пашанцавала са спадарожнiкам, - калi вам удалося дастаць месца ў спальным купэ, зусiм няма нiякай патрэбы ехаць у першым класе. Вагоны другога класа даволi камфартабельныя.

- Так... вы маеце рацыю... так, - жыва адгукнуўся сусед. - Аднак адкуль вы даведалiся, што я ангелец?

- У мяне такi звычай, - адказаў мiстэр Оўпi з усмешкай, - заўсёды думаць пра людзей лепшае.

- Вядома, - сказаў бледны мужчына, - вы як святар...

Звонку пачулiся галасы хлапчукоў-газетчыкаў, i мiстэр Оўпi высунуўся з акна.

- "Lе Теmрs dе Lоndrеs". Qu'еst quе с'еst que (a? Riеn du tout? "Lе Маtin" et un "Dаilу Маil". С'еst bоn. Меrсi*.

* Лонданскую "Таймс". Што такое? Няма нiчога? "Матэн" i "Дэйлi Мейл". Добра. Дзякуй (фр.).

Яго французская мова здавалася iншым перапоўненай фразамi з школьных падручнiкаў - вымаўляў ён iх з яўнай асалодай, аднак не зусiм правiльна.

- Соmbiеn est сеlа? Тrоis frаnсе. Оh lа-lа*.

* Колькi каштуе? Тры франкi. Ну i ну! (фр.).

- Можа, вам патрэбна мая дапамога? - прапанаваў ён чалавеку з бледным тварам. - Якую газету вы хочаце? Пэўна, "Lа Viе"*.

* "Жыццё" (фр.).

- Не, не трэба мне нiякай газеты, дзякуй. У мяне ёсць кнiга.

Мiстэр Оўпi глянуў на гадзiннiк.

- У нас засталося яшчэ тры хвiлiны.

Некалькi хвiлiн дзяўчына баялася, што ён распачне гаворку цi, пэўна, гэтая высокая хударлявая жанчына, яго жонка. Крышку памаўчаць - вось чаго ёй зараз хацелася болей за ўсё на свеце. "Калi б я магла дазволiць сабе спальны вагон, - разважала яна, - цiкава, цi была б я там у купэ адна?" У цёмным купэ запалiлi лямпачкi, i мажны мужчына зазначыў:

- Ну, цяпер ужо хутка паедзем.

Паветра ў купэ было напоўнена пылам i вiльгаццю. Мiгаценне святла звонку нагадала ёй на iмгненне штосьцi знаёмае i звыклае: электрычныя агнi рэкламы, што загаралiся i змянялiся над уваходам у тэатр на Хай-стрыт у Нотынгеме. Мiтусня натоўпу на пероне, беганiна хлапчукоў-газетчыкаў i i насiльшчыкаў нагадалi ёй "гусiны кiрмаш", i яна засяродзiлася на ўспамiне пра рынак, намагаючыся ўзнавiць яго цагляныя будынкi, драўляныя лаўкi ў дэталях, каб ён стаў такiм самым рэальным, як i сцюдзёная, абмытая дажджом прыстань i зменлiвыя агнi святлафораў. З утульнага свету фантазii ў рэчаiснасць яе вярнуў мужчына, якi загаварыў з ёй, i дзяўчына мусiла надзець на сябе маску зычлiвасцi i весялосцi.

- Ну, мiс, у нас наперадзе доўгае падарожжа разам. Давайце пазнаёмiмся. Мяне завуць Пiтэрс, а гэта мая жонка Эймi.

- Мяне завуць Корал Маскер.

- Купi мне сандвiч, - папрасiла хударлявая жанчына. - Я такая галодная, што чую, як мае кiшкi граюць марш.

- Можа, вы гэта зробiце, мiс? Я не ведаю французскай мовы.

"Чаму вы думаеце, што я яе ведаю? - яна амаль не крыкнула яму ў адказ. - Я нiколi не была за межамi Ангельшчыны". Але яна прызвычаiлася заўсёды браць на сябе адказнасць, калi б i ў якой бы форме яна на яе нi звальвалася, таму яна не выказала ўголас нiякага пратэсту, адчынiла дзверы i пабегла б па слiзкай цёмнай дарозе памiж рэйкамi, шукаючы таго, чаго ён хацеў, калi б не глянула на гадзiннiк.

- Не паспею, - сказала яна. - Да адыходу цягнiка засталася толькi адна хвiлiна.

Вяртаючыся назад у купэ, яна азiрнулася i ўбачыла ў канцы калiдора твар i постаць чалавека, - у яе перахапiла дых ад страснага жадання кiнуцца да яго: яна нагадала апошнi мазок пудрай па носе, сказанае спехам "дабранач" швейцару - i хутчэй на двор, у зiхатлiвую цемру, дзе яе чакаў малады жыд, каробка шакаладу, аўтамабiль за рагом вулiцы, хуткая язда i таемная небяспечная блiзкасць цел. Аднак гэта быў не той, каго яна ведала, i ў думках яна зноў вярнулася да тых непажаданых, жахлiвых прыгод у варожым свеце, дзе нiякая старанна ўзважаная ласка не зможа абаранiць ад непазбежнай цемры нязведанага. Нацыянальнасць мужчыны, рэзкiя характэрныя рысы яго твару i футра ўвялi яе ў зман.